وشەدان

پێ بڕان

[[پێ = «به + ی = ز.» + بڕان ]]

«مست. لا.» بەش بەرک وتن. «کاڵەم دڕا و چم پێ نەبڕا» .:: ئەو ساڵ 200 دیناری هەر لە تووتنی پێ بڕاوه.

پێ ڕابواردن

[[پێ «به‌+ی» =پێبف» +ڕابواردن/1]]

«مست.، مت.» 1- گاڵته کردن بەکەسێ. 2-سەر خستنه سەر یەکێک. 3- خۆ خافڵاندن بە شتێکەوه.:: کابرایان بە گیر هێنابوو پێیان ڕابوارد. وازی لێ بێنن پێی ڕامەبوێرن. ئەم ڕۆژانه به چی ڕادەبوێرن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئارەق پێ کردن

[ [١- ئارەق + پێ + کردن ]]

«مستـ. متـ.» ١- خەجاڵەت کردنەوە و بە شەرمدا خستنی یەکێک. ٢- ترساندن و تۆقاندن. ٣- پارە ئەستاندن لە کەسێ بە نیوە زۆر و نیوە خواهیشت: ئیمڕۆ حەسەن ئارەقی بە شیڕکۆ کرد پێنج دیناری لێ ئەستاند * ئارەق پێ کردنەوە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئارەق پێ کردنەوە

«مستـ. متـ.» تمـ: ئارەق پێ کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئومێد پێ بوون

[[ئومێد+پێ «بە+ی» +بوون «هەبوون» ]]

«مستـ. لا.» پشت بەستن بە کەسێک بۆ کارێک یا مەبەستێک، چاوەنواڕی جێبەجێ بوونی کارێک بە دەستی کەسێک: قەت ئومێدت بە پیاوی درۆزن نەبێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیعتیبار پێ کردن

[[عا. کو.]]

(مست. لا.)، (کئێر.) باوەڕ کردن بە کەسێ لە هەر بابەتێکەوە بێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێش پێ گەیاندن

(مست. مت.) تم: ئێشاندن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەهمیەت پێ نەدان

(مست. لا.) بە هیچ زانین، بێ قیمەت تەمەشا کردن، حورمەت نەگرتن. هەر ئەهەمیەتیشی پێ نەدا و نەیهێشت بچێتە ژوورەوە، ئەم جۆرە قسانە ئیمڕۆ باویان نەماوە کەس ئەهمیەتیان پێ نادا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەژنۆ پێ دادان

«مستـ. متـ.»، «کنـ.» بەردەست کردن، ڕام کردن، هێنانە بار.: سووک و هاسان ئەژنۆی پێ دادا، ئۆردووی سوور لە ستالینگڕاد ئەژنۆی بە هیتلەر دادا. ٭چۆک پێ دادان. هس.: ئەژنۆ دادان/۲.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

با پێ کردن(باک)

پەرچفاندن، هەڵامساندن

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باوەڕ پێ بوون

«مست.مت.» تم: باوەڕ پێکردن.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بنی پێ

ژێر پێ

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

به تاڵ پێ

[[ كو.عا]]

نت.» پیاوێک که له جێگایەک بێ و هیچ ئیش و کارێک ڕانەپەڕێنێ.:: ئەی ئەو هەموو بەتاڵ پێیانه چن له دیوەخان؟

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

به پێ

ست.»، «مک.» حاڵی ئەو کەسەی له ڕێ ڕۆینا خێرابێ، خۆش دەڕوا.* «سن. هو.» بەلەپا. قۆچاغ. بەلەپێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بڵاوه پێ کردن

[[بڵاوه +پێ «به‌+ی» + کردن ]]

«مست.، مت.» به کۆمەڵێ خەڵک لێکتر یا له شوێنی دوور خستنەوه.:: پۆلیس خۆ پیشاندانەکەی بڵاوه پێکرد. لەشکەرەکەیان بڵاوه پێکرد.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

بێ سە ر و پێ

بێش سەر و بن

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بەری پێ

ژێری پێ، سینکی پێ، بنی پێ

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەغیلی پێ بردن

«مست. لا.» به ئاواتی حاڵ ناخۆشی، لێ کەوتن و فەقیربوونی کەسێکەوه بوون. داواکاری ڕووداوی ناخۆش «له هەر بابەتێک بێ» بۆ کەسێ بوون.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەقەدبەڕ ه ی خۆت پێ ڕاکێشه

«تم:خا، پەند، ل-119»، «کن.» له ئەندازەی توانستی خۆت زیاتر داوا مەکه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەهانه پێ گرتن

«مست.، مت» تم: بیانوو پێگرتن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باوەش پێدا «پێا» کردن

«مست. مت.» بە هە ر دوو دەست و گورج و گۆڵی پڕ بەشتێ یا کەسێکدا کردن:: هەر باوەشی پێداکرد و خستیه سەر شانی، باوەشی پێیا کردو دای بە ئەرزا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

برین پێچ

«نفا.»، «نت.» ئەوکەسەیه برینان خاوێن دەکاتەوه و خوێنیان دەوەستێنێ و دەرمانیا دەکا و دەیان بە ستێ. «عا.» مضمد.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

به پێی فیلان

کن.» زۆروزەبەند، ئێگجار زۆر.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بۆن پێوەکردن

«مست. مت.» 1- تم: بۆن کردن/٣. 2- شتێک له لووتی خۆ نزیک کردنەوه، لەبەر ئەوەی کە بۆنێکی خۆشی لێدێ. شەمامەیێکی بەدەستەوه بوو خێرا خێرا بۆنی پێوه دەکرد. 3- «کن.» دانانی شتێک بۆ کەڵک لێ وەرگرتنی:: ئەوه ئەو باقلاوەتان بۆچی داناوه بۆنی پێوه دەکەن ؟

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەزم پێگرتن

«مست. مت.»، «مک.» 1- شەڕ فرۆشتن به کەسێ، شڵتاغ پێکردن، تەشقەڵه کردن به یەکێ:: شێرکۆ بەزمێکی بە سیروان گرت مەگەر هەر بۆ خۆی بزانێ چۆن بوو. 2- «مج.» وەخت پێ ڕابواردن، دەماغ تەخت کردن به کابرایێ:: دەبڕۆ واز بێنه بەسمان بەزم پێ بگره.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاقڵ پێشکان

«مستـ. لا.» «عا. کو.»، «مکـ.» سەرەو دەر کردن لە کاران، لە مەسەلەیەک، لە زانستێک، لێزانین: جەوهەر ئاقڵی بەوشتانە ناشکێ، هیچ نەم دەزانی خدر ئاوا ئاقڵی بە شیعر دەشکێ، جوامێر ئیتر گەورە بووە ئاقڵی بە چاکە و خراپە دەشکێ.

سەرچاوە: برادۆست (کوردی - کوردی)

ئامرازی پێکبەستن

coordinating conjunction, وەک «و»ی شیرین و فەرهاد.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوات پێکهاتن

«مستـ. لا.» وەدێ هاتنی مەبەستی دڵ، جێ بە جێ بوونی ئامانج و ئارەزوو، مەخسوودحاسڵ بوون. □ «وەسییەت بێ کەمن مردم، وەرە سەر قەبرەکەم «قالە» » «بڵێ ئاواتەکەت پێکهاتووە! سا، بێرە دەرخاڵە» «؟» * بە ئاوات گەیین. بە ئاوات گەییشتن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوزەنگی پێداهێنان

«مستـ. مت.» تمـ: ئاوزەنگی لێدان

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاگری پێوه نێی بۆ سۆی لێ هەڵناستێ

«کن.» زۆر ڕووت و ڕەجاڵ و نەداره.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئولفەت پێوە گرتن

«مستـ. متـ.» ۱- خووگرتن بە شتێکەوە یان بە کارێکەوە. ۲- هۆگری کەسێک، شتێک یا چلۆنایەتێک بوون. ۳- عادەت کردن، گیرۆدە بوون، ڕاهاتن «بە....» : ئولفەتی پێوە گرتووە بۆی تەرخ ناکرێ، ئولفەتی بە ڕاوە کەوەوە گرتبوو بە زۆر وازمان پێ لێهێنا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیعتینا پێکردن

[[عا.: ئیعتینا + کو: پیکردن]]

(مست.،ت.) ١- گوێ پێدان، ئەهمیەت پێدان. ٢- ئاووڕ لێدانەوە، ئیعتینا بەم جۆرە شتانە ناکا. هەر ئیعتیناشی پێ نەکرد. دەبێ ئیعتینای پێ بکەی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیعتیڕاف پێکردن

[[عا. کو.]]

(مست. مت.) ١- بەڕاست زانین. ٢- بە ڕەسمی ناسینی دەوڵەت یا هەر هەیئەتێکی کۆمەڵایەتی، سیاسی و... ٣- بە زۆر و زەبری لێدان یا هەر هۆیەکی ڕاستی کارێ یا ڕووداوی بە کەسێ ئاشکرا کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیفتیخار پێوەکردن

[[عا. کو.]]

(مست. لا.) شانازی کردن. بەخۆفشین.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیفتیخار پێکردن

[[عا. کو.]]

(مست. لا.) شانازی بە کەسێ یا بە شتێک کردن. ئیفتیخاری پێدەکەم کە تێکۆشەرێکی کوردە. * ئیفتیخار پێوە کردن. شانازی پێوە کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیفتیڕا پێکردن

[[عا. کو.]]

(مست. مت.) تم: بوختان پێکردن. ئیفتیڕایان پێکرد.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیقرار پێکردن

[[عا. کو.]]

١- (مست. لا.) تم: ئیعتیڕاف کردن. ٢- (مست. مت.) تم: ئیعتیڕاف پیکردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئیهتیمام پێدان

[[عا.: ئیهتیمام + کو: پێدان]]

(مست. لا.) بە تەنگەوە بوون، بە توند گرتن، بە هێند گرتن خۆ پێوە ماندووکردن، دەخەمدا بوون (بە شتێ، بە کەسێ، بە کارێ...).

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەتک پێکران

[[عا. کو.]]

«مستـ. متـ.»، «فعـ.. مەجهوول» بە هاندانی خەڵک وەسەر هەڵپەڕین و کارێکی وا کردن کە بەخۆدا شکانەوە و شەرم و شوورەیی بە دواوە بێ.: ئەتکێکیان پێ کراوە هەر باسی ناکرێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەتک پێکردن

[[عا. کو.]]

«مستـ. متـ.» هاندانی کەسێک بۆ کردنی کارو کردەوەیەکی ئەوتۆ، کە لە ئەنجاما تووشی خەجاڵەتی بێ و بە خۆیدا بشکێتەوە: ئەو ئەتکە چ بوو پێتان کرد، ئەتکێکی وایان پێ کردووە تا دنیا دنیابێ لە بیری نەچێتەوە. «پێی ئەکا ئەتک و سیاسەت، هەرکەسێ خۆی حەز بکا» «قاتڵی ڕووحی «حەمە» و جەللادی «وەسمان» هاتەوە»

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان