وشەدان

«مستـ. متـ.» دابێشتنی هەندێ شتی هاڕاوە و کوتراو «برنج، دارچین، بەهارات...» بە پارچە قوماشێکی تەنکی شاش، بۆ جیاکردنەوەی ئەو بەشەی باش نەکوتراوە.. * واڵە بێژ کردن «سیمـ.».

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بازاڕ کردن

[[بازاڕ/٤+ كردن]]

(مست. لا.) قسەکردنی کڕیاڕ و فرۆشیار لەسەر نرخی کاڵا، هەوڵدانی بۆ سووکی کردن لە نرخی کەلوپەلدا، *سەودا کردن

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باش کردن

[[باش/١ +كردن]]

١- (مست. مت.) گۆڕینی حاڵی شتێک، کارێک یا کەسێ لە هەر بابەتێکەوە بێ، لە خراپی ڕا بەرەو چاکی: حوکمی زاتی (ئۆتۆنۆمی) لە کوردستانی عێڕاق، حاڵی نەتەوەی کورد باس دەکا. یاسای چاک کردنی کشتوکاڵ ژیانی جووتیاران باش دەکا. ٢-(مصت. لا،) ئەنجام دان یا نەدانی کارێک کە بە لای کەسێکەوە ئەوەی کراوە مەسڵەحەت بووە.: باشت کرد وەڵامت نەدایەوە دەنا لێتان دەبوو بە شەڕ. باشت کردووە سەر لێدا ئەگینا گلەیی نەدەبڕاوە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بانگ کردن

[[بانگ/١+كردن]]

«مست.،» مت» ١- بەدەنگی بەرز ناوی کەسێ هێنان و داوایەک‌‌ لێکردنی:: ئەوەندەی بانگیان کرد گوێی لێ نەبوو. بڕۆ ماڵی شاسوار بانگی که تا ئێره بێ. * بانگێشتن. قاو کردن، گاز کردن. ٢- مێمانی کردنی کەسێ، دەعوەت کردنی یەکێک بۆ نان خواردن لە شوێنێک *بانگێشتن کردن،چڕین.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بانگ کردنەوه

«مست، مت.» ١- تم: باوەخوون. ٢- گەڕاندنەوەی کەسێک که دەستی کردبێ بە دوورکەوتنەوه له شوێنێک:: خێرا بانگی کەنەوه با ئەو نامەیەش‌ هەردەگەڵ خۆی بەرێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بانگێشتن کردن

[[بانگێشتن+كردن]]

«مست.، مت.»، «مک.» ئاگادار کردنی کەسێ یا کەسانێ بۆ چوونه ماڵ یا هەر شوێنێکی تر بۆ: نان خواردن، خواردنەوه، شایی و خەنەبەندان یا هەر جوورە کۆبوونەوەیەکی لەم بابەتانه. *دەعوەت کردن. «کعر.» زیافەت. «مک.» مێمانی کردن. «سن.» میرفانی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باوەش پێدا «پێا» کردن

«مست. مت.» بە هە‌ر دوو دەست و گورج و گۆڵی پڕ بەشتێ یا کەسێکدا کردن:: هەر باوەشی پێداکرد و خستیه سەر شانی، باوەشی پێیا کردو دای بە‌ ئەرزا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنکەن «د» کردن

«مست.، مت.»، «سیه.، سن.» تم: بنکۆڵ کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنیاد کردن

«مست. مت.» تم: بناغه دانان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنێشت خۆش کردن

«مست.، مت.» 1- کوڵاندن و پاڵاوتن و قاڵ کردنی بنێشت. 2- جاوین و نە‌‌رم کردنەوە‌ی بنێشتی ڕەق. تێبــ.- بنێشت پاش کوڵاندنی ڕەق و تورت دەبێ و منداڵ نازانن بیجاون، هەر لە دەمیاندا ورد بوو قوتی دەدەن، بۆیه یەکێک «دایکیان، خوشکی گەور‌‌یان لەپێشدا بۆیان دەجوێ تا نەرم دەبێتەوه و لەبەر یەک دەکشێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بۆڵه بۆڵ کردن

«مست. لا.» تم: بۆڵاندن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەخەم کردن

مست. مت.»، «کن.» تم: بەخێوکردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەروپشت کردن

«مست.ست.» هێنانه پێشەوەی لای پشتەوەی هەندێ پارچەی جلک «کراس و....» لەبەر هەر هۆیە‌کی بێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەل کردن

[[ به‌ل/3 + کردن]]

«مست. مت.»، «هل.» ئاوسان و گەورەبوونی قەوانی فیشەک له لوولەی تفەنگدا لەبەر فراوانی جێگەی فیشەک و ئەوشاری گازی باڕووت.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

درپیش کردن

[مص.م ]

(دەرپیش که ردەن - derpis kerden)

وەپیش خستن، دانەپیش.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دم کرده

[ص.مف ]

(دەم کەرده - dem kerde)

باکردوو، ئاوساو، هه لاوساو.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دنبال کردن

[مص.م ]

(دونبال کەردەن - dunbal kerden)

دریژه پیدانی کاریک، به-دواداچوون، پەیگیری...، تاقیبکردنی کەسیک یان کاریک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

رحلت کردن

[مص. ل ]

(ریهله ت که رده ن - rihlet kerden)

کۆچ کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

لەباو‌ەش کردن

«مست. مت.» هەڵگرتنی یەکێک و بەسینگی خۆوە نووساندن و بە د‌‌ستێ یا هەردووو دەست ڕاگرتنی تا نەکەوێته خوار.: کچی خانمۆڵ، بڕۆ ئەو منداڵه لە باو‌‌ش که و بیهێنه با هێندە نەگری.

سەرچاوە: نالی

* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان