تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بڵێزە
بڵێسەی ئاگر
بڵێسه
شَبر، اَبیز، اَبلگ، کُخته، خُدره، شوله، اَفرازه، تَف.
بڵێسه
کڵپه، گڕ، شۆڵه، زوانه. [بڵێزە]
بڵێسه
شَرَر، شَرَارَة، لَظَی، حَدَم، حَدَمَة، لَهِیب، اَجیج، لِسَانَة، شُعلَه، زَفیر.
بڵێسه
[[بڵ؟+ئاییس «ئاییسان» +5-ئه/1]]
«نت.» 1- گەرمایی ئاگر که له دەوروبەری ئاگردان و... هەست به بزووتنەوه و زیاد و کەم بوونی دەکرێ. تێبــ.- سووتەمەنی «دار، نەوت ڕەژی....» له کاتی سووتانپاندا هەندێ «غاز» دروست دەکەن. که وێڕای سووتەمەنی ئەوانیش هەر دەسووتێن و گەرمایەکی «متمرک» له دەوری خۆیان پە‌‌یدا د‌ەکەن که هەندێ جار کەم و هەندێ جاریش زۆر دەبێ - به پێی ئەندازەی ئەو «گاز» انەی له سووتانی سووتەمەنی و تەرکیب بووبن دەگەڵ هەوای دەوروبەر - ئەوەیه که ئەو کەسانەی له نزیک ئاگردان، سۆبه و.... دادەنیشن، وا هەست دەکەن که تینی گەرما هێرشیان بۆ دێنێ. 2- «مج.» تەووژمی گەرمای زۆری هاوین که «با» دەیجووڵێنێ. * «جن.» بلیز. «مک.» پێت.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بڵێسە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بڵێسە
کڵپەسەندنی ئاگر
بڵێسەبڵێس
گُرگُر.(شعلەکشیدن آتش )
بڵێسەبڵێس
کڵپەکڵپ، سۆڵەسۆڵ. [(بڵێسەسەندنی ئاگر.)]
بڵێسەبڵێس
اِلتِهاب، اِحتِدام، اِشتِعال، حَسیس، زَفیر، اَجیج، تَلَظّي، زَمزَمَة.
بڵێن
یا اسم دیوار است یا دیو، چنان کە«هڵێن» نیز همین حال را دارد، و در کرماجی بەمعنی «بگویید!» است.
بڵێن
[یا ناوی دێوەیا ئیدیۆمە لە دێو، وشەی «هڵێن» یش هەروایه، لە کرماجیشدا بەمانای «قسەبکەن!».]
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
زۆر بڵێی
سازندەیی و قسە زۆر کردن
هڵێن تێ، بڵێن نەوا
دیو می آید دیو می برد. ( کنایەاز خانەی خالی است، یعنی خانەی گدا مثلاً.)
هڵێن تێ، بڵێن نەوا
چۆڵ و هۆڵە. (نیدیۆمە لە خانووی خاڵی، بۆ نموونە: خانووی هەژار.(
هڵێن تێ، بڵێن نەوا
یَجيءُ، الجِنُّ، یَذهَبُ بالجِنِّ.