تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دادا
دایەن (د)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دادا
نەنک (ل)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دادا
دایک (د)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دادا
[ا ]
(دادا - dada)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دادا
[ا ]
(دادا - dada)
خزمه تکاری پیر، بابەگەوره.
دادا
دادا، دَوه.(گیس سفید)
دادا
دەدە.[دایەن، تایەن]
دادا
حاضِنَه.
دادا
(ڕۆژ.،لو.): نەنک.(ئەردە.) دایک. تایەن، دەدە
بەدم دادانەوه
مست. مت.»، «مک.» بەر پەرچ دانەوەی کەسێکی قسه دەکا و قسەکانی به دڵی یەکێک نەبێ که دە یان بیسێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
داداء
[ا.ع ]
(دەئداء - de ' da)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
داداش
[ا.تر ]
(داداش - dadaş)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
داداور
[ص. فا ]
(دادئاقه ر - dad aver)
عه د اله ت هین، دادو¬ەر.
ئاو دادان
[[ئاو+دا «پیبـ.» +دان «فعـ.» ]]
«مستـ. لا.» ۱- گیر نەبوونی ئاو بە زەوی و کانیاوانەوە و خێرا چوونە خوارێ بە زەویدا، لەبەر فشەلێ زەوی کە ئاو بە خۆیەوە ڕاناگرێ. ۲-تمـ: ئاولێچوون. ۳-نەخۆشییەکە، تووشی قول و قاچی وڵاغی بەرزە دەبێ و جومگەی دەست و قاچیان دەئاوسێ و کە دەستی لێبدری وەکوو ئاوی تێدابێ وایە.
ئەژنۆ دادان
«مستـ. لا.» ۱- بە نیشانەی ئەدەب، لای یەکێک یا لە مەجلیسێک لە سەر چۆک دانیشتن: ئەژنۆی دادا و نامەکەی دا دەستی. ۲- «کنـ.» تێ شکان، مەغلووب بوون. تێبــ.ینی: لە پێشدا بۆ زۆرانبازی داکەوتووە و ئەژنۆ کەوتنە سەر ئەرز، هەروەها پشتیش نیشانەی ژێر کەوتنە، پاشن بۆ هەموو جۆرە تێ شکانێک بۆتە باو. ٭چۆک دادان.
ئەژنۆ پێ دادان
«مستـ. متـ.»، «کنـ.» بەردەست کردن، ڕام کردن، هێنانە بار.: سووک و هاسان ئەژنۆی پێ دادا، ئۆردووی سوور لە ستالینگڕاد ئەژنۆی بە هیتلەر دادا. ٭چۆک پێ دادان. هس.: ئەژنۆ دادان/۲.
باران دادان
[[باران + دا (پێبف) + دان (فع.)]]
(مست. لا.) تم: باران بارین. تۆزێ خێراکەن خەریکە باران دابدا. کەمێ پێ هەڵگرن خەریکە باران دایدەدا.
بانگ بە گوێ دادان
«مست.، مت.» خوێندنی ئەو دووعاعایانەی کە له دینی ئیسلامدا بۆ «بانگ /٢» دیاریکراوە. لەبن سەری منداڵی ساوای تازه لەدایک بوو. تێبــ.- ئەم کاره چەند ڕۆژێ پاش بوونی منداڵ دەکرێ، شەوێک به پێی حاڵ خێزانه خاوەن منداڵەکه، دۆست و خزم و کەسی خۆیان و مەلایەک بانگ دەکەن بۆ نان خواردن و ناونانی مناڵەکەیان قۆنداغەکەی منداڵەکە لەشوێنێک دادەنێن و «مەلا» لەلای ڕاستی سەری ڕا دەو ستێ و بانگ دەدا، پاشان به د ەنگێکی بەرز ئەو ناوه دەڵێ کە دایک و بابی منداڵەکه پەسە ندیان کردوه و دەبێژێ: «ئەو ناومان نا...».
به دم دادان
مست. مت.»، «مک.» 1- ماوەی قسه کردن لێ بڕینەوه و بێدەنگ کردنی کەسێک. 2- «کن.» کافی بوونی خواردەمەنی بۆ ئەو خەڵکانەی لە ماڵێک یا هەر جێگایەکی تر بن.:: جا ئەوەندەی ترێیه به دەمی کێ دادەدەی «بەشی ئەو هەموانه ناکا.
بەگووێ دادان
بەگوێ دادان
با اشاره فهماندن
بەگوێ دادان
بە هێما تێ گەیان
بەگوێ دادان
«مست. مت.» به شێوەیێکی ناڕاستەوخۆ، مەبەستێک دە کەسێ گەیاندن.:: وا دیاره هێندێ قسەیان بە گوێ دا داوه.
خۆبەزەوی دادان
(ئەردە.) : خۆبەزەویندان
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دادائیسم
[ا.فر ]
(دادائیسم - dada’ism)
قوتابخانەیەکی ئەدەبی بوو لە ساڵی ١٩١٧ دا لە ئەوروپا پەیدا بوو، پەیڕەوانی ئەم رێبازە لە نووسین و شیعرەکانی خۆیانەوە رستەیان دروست دەکرد کە ئاڵوزو نامەفهوم بوو پتر لە وڕینە دەچوو، لێ ئەم قوتابخانەیە زۆری نەخایاندو لە ناوچوو.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دادائیسم
[ا. فر ]
(داد ائیزم - dada ' ism)
قوتابخانه یه کی ئه ده بی بوو له سالی ۱۹۱۷ دا له ئه وروپا په یدا بوو، په یره وانی ئه م ریبازه له نووسین و شیعره کانی خویاندا وشه یان به پیچەوانه-ی مانای واقیعی وشه کەبه کار دیناو هەندی جار لەخؤیانەوه رسته یان دروست ده کرد که ئالوزو نامه فهوم بوو پتر له ورینه ده چوو، لی ئه م قوتابخانه یه زوری نه خایاندو له ناوچوو.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دادار