تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کێ
پیتێکە دەنرێ بەو کارانەی کە لە یاریدا دەکرێ و دەیکا بەمەسدەری یاری: چاوشار(کێ)، دایە ڵۆ(کێ)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کێ
پییتێکە بۆ خۆشەویستی دەنرێ بەدوای هێندێ وتەوە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کێ
پیتی پرسیار بۆ دەستنیشانکردن (تعین)ی تاقە کەسێک
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کێ
کێ
ه (دختره)
کێ
دێ (کێخوا) [لادێ، ئاوایی (کێخوا-خاوەد دێ)]
کێ
کە (کناچەکێ، کەنیشکەکە)" [پاشگرێکە نیشانەی ناسراو بوونە، بۆ ئافرەت بەکار دەبرێت)]
کێ
قَریَه
کێ
آل، ال اَبِنَّه
کێ
کی؟
پاشگری بە واتا چکۆڵە: کچەکێ داوەرە
پاشگری بە واتا: کایە: چاوشارکێ
بارەی ژاندن بۆ جارێک: کێی مەشک
پاشگری بە مانا بۆ ناسین: کارەکێ، تەشتەکێ
ماڵی تیاژیان، کەی
درگای ماڵ و درگای چەپەر
هەر کەسێ، هەرکەس
کێ بە کیی
بلوا، هرکی هرکی
کێ بە کیی
هەرکەس هەرکەسی، پشیوی و ئاژاوە
کێ بەر کێ
مسابقه
کێ بەر کێ
رکبەڕکە لە بازی یان لە کارێکدا. ملە
کێ مەشک
کره یکبار مشک بهم زدن
کێ؟
کی؟، چه کس؟
کێ؟
چ کەس؟ [کێ؟، کام کەس؟]
ئارەق کێشان
[[ ٢- ئارەق + کێشان] ]
«مستـ. متـ.»، تمـ: ئارەق گرتن.
ئاو کێشان
«مستـ. متـ.» گواستنەوەی ئاو لە چەم و ڕووبار و کانیاوان، بە دەفر بۆ ماڵان.
ئاو کێشی
«حمسـ.» کار و پیشەیێکی ئاوکێش ئەنجامی دەدا.: پوورە فاتم ژنێکی ئازایە، ئەو منداڵانەی هەموو بە ئاوکێشیی ماڵان پێگەیاندوە. «ئەر ماچی هەم ناخاس هەم نائیخلاسم» «خۆ پەی ناکێشی مەتبەخت خاسم» «خانا- ۵۸۷»
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاڵەتە کێویلە
گیایەکی تیژ و توندی بۆندارە
ئوتوو کێش
«نفا.، سفا.»، «کئێر.» ئەو کەسەی کار‌وپیشەی جلک لە ئوتوودانە بۆ خەڵک.
ئوتوو کێشان
«مستـ. متـ.» تمـ: ئوتوو «لە ئوتوودان».
ئینتیقام کێشان
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) تم: ئینیئقام ئەستاندن.
ئیکلام کێشان
(مست. لا.)، (مک.) تم: ئیکلام کردن.((دەچوونە خزمەت مام غەلیفەی ئیکلامیان کێشاوە)) (تحفە: ج٢-٧٧).
ئەرک کێشان
«مستـ. لا.» جێ‌بە‌جێ کردنی کار و پێویستییەک لە باتی کەسێک یا بۆ خۆ.: ئەو ئەرکەمان بۆ بکێشە و تا ماڵی حەمە حەسەن بچوو پێی بڵێ با سەرێکمان ڵێ‌بدا، ئەگەر لە پێشدا تۆزێ ورد با ئێستا ئەو ئەرکەی نەدەکێشا لەسەرڕا بینووسێتەوە.
ئەزبیە کێفیلە
مرزە کوهی. نعنای کوهی.
ئەزبیە کێفیلە
هەزبیە کێفیلە [نەعنا کێوێلە، مەرزە]
ئەزبیە کێفیلە
صعتر، التوابل‌‌الجبلیة. ئەزویە= ئەزبیە [(سەوزەوات، چ هی بێستان بێت یا کێوی بێت.)] (سبزیجات، خواه بستانی یا کوهی)
ئەزیەت کێشان
[[عا. کو.]]
«مستـ. متـ.» قبووڵ کردنی ڕەنج و ئازار، ماندوو بوون، خۆ ماندوو کردن بە کارێکەوە یا کەسێکەوە.: تۆ خوا ئەزیەت مەکێشە بگەڕێوە ٭ئەزیەت خواردن، ئەزێت‌کێشان، عەزێت‌کێشان.
ئەشکنجە کێشان
[[ئەشکنجە+کێشان]]
ئەمەگ دەگەڵ کێشان
(مست. مت.) ١- خۆ ماندوو کردنی دایک و باب بۆ پێگەیاندنی منداڵ. ((چیدی ئەمەگێ ناکێشم بە خۆڕایی دەگەڵ هەتیوی خەڵقییە)) (تحفە:ج٢-٨٨) ئەم هەموو ئەمەگەی دەگەڵ کێشاون، کەچی ئێستا یەکێکیان لەو دایکە فەقیرەیان ناپرسنەوە. ٢- خەریک بوون و خۆ ماندوو کردنی کەسێک بە جێبەجێ کردن و ڕاپەڕاندنی ئیش و کاری یەکێکی ترەوە.
بزنه کێوی
[[بزن+3-ئه/2+كێو+3-ئی]]
«نت.» 1- گییاندارێکی گییاخۆره، وەکوو ئاسک دەچێ، نووکی شاخەکانی خواره، لە جێگای سەخت دەژی و به «ڕەوەز» و (زەرد) و ماهان هەڵدەگەڕێ، ڕەنگی زەردێکی کاڵه، تیئسکی «موو» ی زۆرکورته بەر پەنجه ناکەوێ له چیاکانی کوردستان زۆره و نێچیروان بۆ خاتری گۆشتی ڕاوی دەکە‌ون. 2- «مج.» 1» ئادەمیزادێکی بتوانێ بە جێگای سەخت هەڵگەڕێ، شاخەوانی چاک. ب» کە‌سێکی زۆر لەسەر دیواران و شوێنی بەرز هەلوێستێ.* «بک.» بزناکوڤی.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بزنە کێوی
گیاندارێکی کێوییە لە ئاسک دەچی بەڵام ئەم شاخی لق لقە
بن کێلک
برانگیختن
به یەخەدا کێشیاک