وشەدان

ئە، پێشگری کاری ئایندە: دەخۆم، دەڕۆم
نێشانی دەفرایەتی: دەماڵدا، خانی دە نییە، دا
وشەی هان دان: دە بچۆ بۆ ناچی
یەک و نۆ
جۆرێ دابەش کردنی نان لە ناو فەقێ
بۆ زۆر شاندن: دەلوسە، دەخۆشە
سا، ئیتر: دە باشە با قسەی تۆ بێ، دە لێم گەڕێ

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دە هشک

بی شفقت، بداخم

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دە هەزار

بیوَر، بیوار، ده هزار.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

دە هەزار

ژمارەی پاش ٩٩٩٩.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

دە هەزار

عَشرَة آلافٍ.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دە چاوکە

دە چشمەی دانایی.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

دە چاوکە

دە چاوکەی دڵ، دەسگای تەن.[دە چاوگەی زانین،–›دەسگای تەن]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

دە چاوکە

اَلْقُوی الْعَشَرَة.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دە!

د!. پس.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

دە!

دەی!، سا!، دەیسا![وشەی هاندانە. هەروەها: جا کەوایە]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

دە!

فَ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بۆمبی دەستی

نت.»، «کئێر.» تم: نارنجۆک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

درنجک۔ ا (دەرفه نجەک

( derfencek))

دیوەزمه، کابوس، موتەکه، پیرهەقوک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دست چمک۔ امر (دەست چەمەک

( dest cemek))

تەر دەستی، چاپوکی، بەدەسەلات، سه رکەوتن.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دنگ۔ ا (دەنگ

( deng))

دەنگ، سەدای پیکادانی دوو شت.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

دەباوەش گرتن

«مست. مت.» د‌‌ەست دە ناو قەد یا سەروتری کەسێ وەرهێنان تێبــ.- ئە‌‌مەیان بۆ دەربڕینی هەستی خۆشەویستیه بەرامبەر کەسێ و زیاتر لە ‌‌نێوان دڵداران و دوو دۆستیش کە دەمێک بێ ‌یەکتریان نەدیتبێ، باوە و ڕوودەدا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

دەربردن

«مست. لا.» ئیدارە کردن دەکەڵ کەسێ، جا تۆ چۆن د‌‌گەڵ ئەم دە‌‌م شڕه دە‌ر‌دەبەی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دەریچه

[ا ]

(دەریچه - derige)

دەرکەی بچووک، دەلاقه، کلاوروژنه.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دەهفت

[ا.مر ]

(دەه هەفت - deh heft)

جوره دراویکی کونه که ۷ لەسەر ۱۰ی زیر یا زیوو بووه.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دەوگیر

[ا. مر ]

(دەهوگیر - dehagir)

شەرو شور، جەنگ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دەکیا

[ا. ص ]

(دیهكیا - dih kiya)

کوخا، سەروک و گەورەی گوند.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دەینگ

[ص ]

(ده بەنگ - debeng)

ده به نگ، که ودەن، گیل، گه لحو، گیژ، بی¬ئاوەز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دەیک

[ا. مر ]

(دەه یەک - deh yek)

دەیەک.

سەرچاوە: نالی

صوبح دەم

بەرەبەیان، یان دەمی وەک ڕۆژ پاک و ڕۆشن.

خۆش صوبح دەمێکە کە بە خەندە دەنوێنێ
بەس ذەڕڕەیی خۆرشید لە ذەڕڕێکی سوهادا

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئا، ئا ! دەبەشنەوه

ڕستەیێکه بەسەر سووڕمانەوه دەگوترێ. زیاتر دووکاندار به کڕیارێکی دەڵێ که نرخێکی وا بۆ کاڵایەک بڵێ نەچێتە عەقڵەوه.* بە‌خشینەوه. دابەش کردن/2.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

ئارەق دەردان

ئارەقکردنەوە

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

ئارەق دەردان

عرق بیرون دادن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

ئارەق دەردان

تەڕی ئارەق لە ئەندام دەرکەوتن

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئارەق دەردان

[ [١- ئارەق + دەر + دان ]]

«مستـ. لا.»، تمـ : ئارەق کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئارەقی ڕەش و شێن دەردان

[ [مستـ. لا. ]]

«کنـ.» زۆر ماندوو بوون، زۆر خۆماندوو کردن بە ئیش یا قسە و کاری فیکرییەوە: تا کتێبــ.خانەکەم ڕێکخست ئارەقی ڕەشو شینم دەردا، شاسوار تا مەسەلەکەی جەبری حەل کرد ئارەقی ڕەش و شینی دەردا. «... شیخ سەعیدی سەبیلان چەند ڕۆژێ دوکانی دانەنا، لێمان پرسی ئاغا ! لە کوێ بووی؟ وتی: خێڵێکی جنۆکەی کافر هاتبوون لە دەرەوەی «سابڵاغ» هەڵیا ندابوو، نیازیان خراپ بوو، چوومە گیانیان تا دەفعم کردن ئارەقی ڕەش و شینم دەردا» «بیرەوەری خۆم».

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

ئاسمانەی دەم

کام، نگ، آهیانە، آسمانەی دهن.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان