تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



1-بەست
«ری، فع.» ڕەگی مەسدەری «بەستن» ه، وەکوو پاشبەند به دوایی «ناو» وانەوه دەنووسێ و ئەو مەدلوولانەیان لێ زیاد دەکا. 1- تەعەهوود و ئیلتزام، به تەنگەوەبوون بە کارێ، کەسێ یا شتێ نیشان دەدا:: دەربەست، ئەم کابرایه هیچ دەربەست نییه. 2- بێ ئیلتزامی و نەبەسترانەوه به هیچ شتێ و هیچ کەس، دەنوێنێ:: سەربەست: سەری نەبەستراوە تەوه ئازاده. 3- وەکوو «مست.» دەکاردەکرێ، ئەوەیان تەنیا له وشە گەلێ دایه که له فارسیڕا پەڕیونەته ناو زمانی کوردی له کوردستانی ئێران:: بەندو بەست: تەگبیر و ڕێک کەوتنی دوو یاچەند کەسێ.
2-بەست
[[نمف. «به‌ستن» ]]
ئەم ناوه وەکوو «پاشبەند» دەگەڵ ناو تەرکیب دە بێ و ناوێکی تازە پێک دێنێ ئەو ندەی من پێم شک بێ هەر وشەی «دەربەست» که بۆ خانوو بەکاردێت بەم پاشبەندەوه دروست بووه.
3-بەست
«نا.»، «هل.، کی.» تم: بەستۆڕه.
4- بەست
«نا.» تم: بەند/1.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باقە بەست
بنج بەست
بناغە پتەو کردن، ڕووەکێکە، کە ڕووابێ و ڕەگی داکوتابێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەست
شیوێکی وشک کە ئاوی لێ بڕابێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەست
ڕووبارێکە کە لە (زێ) پچووکتربێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەست
حەماڵی خانوو (ز)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەست
شوێنێکی مووفەڕکی خۆشەویستی وایە ئەگەر یەکێکی گوناحبار خۆی تێ بهاوێ ئیتر کەس ناتوانێ دەستی بۆ درێژ بکا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەست
بەست
1) چۆم، ڕووبار، خڕ، کەند. 2) خڕەجاڕ، خڕەڵان، (هەورا) دەستە، شیوی ئاو لێ بڕاو، نەواڵێکی بچووکە جارجارە ئاوی پێدا دەچێ. 3) (هەو) تەرم، بەستی. 4) بەرهەڵست. 5) شووێنێکی پیرۆزی وایە، کە ئەگەر گوناهکارێک خۆی بگەیەنێتێ ئیتر کەس ناتووانی دەستی بۆ درێژ بکات
تەون و بەست
فێڵ و فڕڵداغ، تەشقەڵە
خوێن بەست
آتش بس
خون بند آمدن
خوێن بەست
خوێن بەس
وێستانی خوێن لە ئەنداما
دم بەست
دعای دهانبند گرگ
دەم بەست
زاربەست، زاربێن، زارەوانە، دەم بێن، بەڵامک، بزمۆک بۆ کار و بەرخ و هی وا، پەتێکیشە لە کاتی گێرەدا دەمی گای پێ دەبەسترێ.جادوو
باڵ بەستن
[[١- باڵ /٢ + بەستن]]
(مست. مت.) هەردوو دەستی کابرایەک لە پشتە وە بەستن.: خێرا باڵی ئەو دیلانە ببەستن و بیان بەن بۆ چەم. ئەمنیە باڵی (عەوڵای ئاغا) یان بەستوو هێنایانە لای ئاغای (مادڕوج) *باڵبەست کردن
بەستەنی
[[2ــ به‌‌ست+ ئەنی]]
(نت.)، (کئێر.) خواردەمەنێکی ساردە لە شیر و شەکر و ماددەیەکی تام و بۆنخۆش دروست دەکرێت. *(کعر.) دۆندرمە. (مک.) حەلاوێ. تێبــ.- آ)شیرەکر دەکتێکە ناو دەفرێکی ئوستوانەیی تایبەتی و تۆزێ لە شتێکی تام و بۆنخۆش شەکرەکەی تێدا دەتاوێنرێتەوە و (گوڵاو، وانیل، ئاوی میوە و..)ی تێدەکرێ و ماددەیەکی نووسەک (چڕیش یا سەهلاب...) یشی لێ زیاد دەکرێ. ئەوجار دەخرێتە ناو بەرمیلێکی بچووک (دار یا تەنەکە) و دەوروبەری بڕ دەکەن لە (بەفر) و دەست بە سووڕانی دەفرەکە دەکەن تا شیر و شەکرەکە لە ناویدا دەمەیێ و وەکوو سەهۆڵی لێدێت. ب) ئەمە شێوەیەکی سەرەتایی سازکردنی (بەستەنی) بوو لە کوردستان، پاشان وایلێهات کە دەفری ناوەڕاست بە شێوەیەکی میکانیکی (بە چەرخ) بادەدرا دەسووڕێندرا، بەڵام ئێستا مەکینەی تایبەتی هەیە کە بەکارەبا ئیش دەکا. ج)کەرتی (ئەنی) لەم وشەیەدا پاشبەندە و کاری (ئەمەنی) دەکا. من پێشان هەستم پێ نەکردووە و بۆیەس لە بەرگی یەکەمی ئەم قامووسەدا نەمنووسیوە. سووتەنی (=سووتەمەنی)/
1- بەسته
[[2ـ به‌ست +5ـ ئه/1]]
«نت.»، «کئێر.» 1- کە مێک کەلوپەل و کاڵا یا هەر شتێکی دیکه که له قوتوو یا کیسەیەکی کاغەزەوه پێچرابێ:: بەستەیەک چا، دوو بەسته سیغار.* «کعر.» پاکەت. 2-توورەکه یا پارچه قوماشێکی شتی تێ تێخرابێ و سە ری دروابێ. تێبــ.ینی: هەندێ جار ئەم وشەیه به تەنیایی وەکوو «نمف.» لە مەسدەری بەستن بەکاردێت.
2-بەسته
[ [؟]]
«نا.»، «کعر.» گۆرانی سووک و لەبار که هەوا و شێعرەکانی مایەی فولکلۆرییان هەبێ. // مەقام.:: ئاگربارانه، کراس زەردێ، کوێستانان خاڵ خاڵ، عەمر ەکەم سەڵتەنه، لە بەسته خۆشەکانی کوردین، تێبــ. ـ آ» من نازانم بۆچی ئەم ناوه له گۆرانی نراوه، له ئازەربایەجان سۆوێتی هەر ئەم وشەیه بە عەینی مانا دەکار دەکرێ و له مەش زیاتر «بەسته کار» یش بە و کەسە د ەڵێن که «هەوا» بۆ ئەم چەشنه گۆرانییه دادەنێ، دیاره که هەرتک وشە «بەسته» و «بەستەکار» پەیوەندێکیان دەگەڵ زمانی «ترکی» نییه که «ئازەربایەجانی» شێوه یا لەهجەیێکێتی. ب» دوکتۆر معین له باسی وشەی «بەستە» دا دەڵێ: «21ــ «شیعر» شیعرێکی بریتی بێ له چوار نیوه شیعر.22ــ «مۆسیقا» ئاهەنگێکی مۆسیقایه له «حەسار» و «سێگا» و «حیجاز» پێکهاتووه.»، «تم، فەرهەنگ ج1، ل-532». ج» لە موکریان وشەی «بەند» له باتی بە شێکی گۆرانی بەکاردێت و سەربەندیش ئەو شیعرانەن که له گۆرانی دووپات دەکرێنەوه و زیاتر گۆرانی بەناوی «سەربەند» ه کەیەوه هەڵدەدرێ. د» زمانی عەرەبیش له عێڕاق ئەم وشەی کردۆته «پەسته» و بە عەینی مانا بەکاری دێنێ. هـ» لەو باوەڕەدام که «بەند» ی موکریان، «بەسته» ی سلەیمانی لە پێشدا یەک مانایان هەبووه و پاشان هەریەکەیان مانایەکی تایبەتی وەرگرتووه و دەگەڕێنەوه سەر «بەند» ی ئاوێستایی و «بەستەن» ی پەهلە وی که دووەمیان له یەکەم وەرگیراوه.
ئاستی بەستێنبەند
ئیحڕام بەستن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) دەبەر کردنی ئەو جلکانەی شەریعەتی ئیسلام بۆ حەج دایناوە. تێبــ.- پاش دەبەرکردنیان، هەندێ کار هەیە (سەرتاشین، نینۆک کردن،...) لە حاجیان حەرام دەبێ و نابێ بیکەن.
ئەموست بەستە
فریب خورده
ئەموست بەستە
بریەتیە لە فریودراو، هەڵخڵەتاو
ئەموست بەستە
[[ئەموست+بەستە]]
(نت.) دەست خەرۆ (خا:ج١-٨٠)
ئەموست بەستە
بازرەقە بەستن
(مست.، لا.)، (سیم.) ١- تم: بازرە کردن. ٢- دەرپەڕینی شتێک یا کەسێ بە خێرایی و لە نەکاو. مارەکە بازرەقەی بەست. ٣- فیچقە کردنی خوێن و ئەو جۆرە شتانە. (عا،) فوران.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بنیچە بەستن
کومپانیە یا شرکە تشکیل کردن
بێخ بەستن
بیخ بستن، ریشه کردن.
بێخ بەستن
بنج بەستن. [ڕیشه داکوتان]
بێخ بەستن
تَاصُّل، تَبَنُج.
بێخ بەستن
بە ختی بەستراوه
کن.» به کچێک دەگوترێ خوازبێنی کەری نەبێ. «دەچمه سەر سوڵتانی، چلدانەی دەگرمەوه، بەختی خۆم و چاو جوانێ، به تاقی دەکەمەوه» «فولکلۆر» تێبــ.ینی: ئەم وشەیه له (ئاوێستا)دا به شێوەی ناوی مەفعوول «بەخته» بە مانای «بەشدراو. بڕیار دراو» هاتووه و له زمانی سانسکریتیدا بە شکڵ (پهەکعا) بە مانای شتێکی بەخشراو له هەندێ شوێنی ئاوێستاشدا شکڵی «بەغه، به غا» ی به مانای «بەش» وەرگرتووه. «تم: په: په.، یگد،، ج 2، ل-115، و معین، بورهان، ج1، ل-239» 2- «مج.» پەنا، داڵداده، تێبــ.ینی: یە کێک که بیەوێ کەسێکی دی له کارێک یا له ڕووداوێکدا کۆمەگی پێ بکا. یا بەلایەکی لێ وەدەر خا. پەنا دەباته بەر بە ختی ئەو کەسه. «بەختت بم.»، «خۆم خسته بەختی تۆ و تۆش کەیفی خۆته» ڕستەیێکن که لەو جووره کاتانەدا دەگووترێن، جار و باریش پەنا دەبرێته بەر بەختی کەسێکی تر لەلای کابرای مەبەست خۆشەویست بێ. «خۆم خسته بەختی بابت» ئەمه هەمووی لەوەڕا دێت که ئینسان «بەخت» ی وەکوو هێزێکی ئاگادار، بۆ خۆی داناوه که دەتوانێ هەموو شتێکی بە سەر بێنێ، جا بۆ ئەوەی «بەخت» ی خۆی له خۆی نەتۆرێنێ لەسەر خۆی بە پێویست دەزانێ ئەگەر یەکێک خۆی خسته بە ختییەوه، دەبێ ئیشەکەی هەرچی که بێت هەوڵ بدا بۆی جێ به جێ بکات.* ئیقباڵ، تاڵع، تاڵه چاره، شانس، نسیب، نگین. «بک.» سعوود..
بەخوەو بەستن
بەخود بستن.
بەخوەو بەستن
[خۆ گۆڕین، کاری نابەدڵ کردن.]
بەخوەو بەستن
تَکَلُّف، تَصَنُّع.