(ئاب چین - ab çîn)

وصف، خاولی، کە پاش خۆشتن لەشی پێ هیشک دەکەیتەوە.

(خوشە چین - xûşeçîn)

خۆشەچین، هێشوکەر، گوڵچین.

گوڵۆچن، ئەوەی له بەر دەسکورتیی خۆی، پاش خەرمان هەڵگرتن به شوێن دەغڵەکەدا ئەگەڕێ. ئەگەر گوڵه گەنمێک بەپێوە مابێ یا له زەویدا کەوتبێ هەڵی ئەگرێ. هەروەها خۆشەچین بەوکەسەش ئەوترێ له کوێ گوڵێ یا هێشوویەکی جوان بەدیی بکا ئەیکاتەوە.

خەطات فەرموو که خۆشە چین و ماچین
که ناچین، لێرە خۆشە چینی ماچین

(دەست چین - dest cin)

دەستچن، میوەیەک یان شتیک که به دەست کرابیته وەو چنرابی.

زوڵفی جوانی چین لەسەر چین.

غەریب و بێ کەس و زار و فەقیری خانەدانی تۆ
جگەر سووتاو و ماڵوێرانی زوڵفی چینتە، بازا!

(سوخه ن چین - suxen çîn)

دوو زمان.

عرقچین

(ئه ره ق چین - ereq çîn)

عه رەق چن ، کڵاو.

چین چین، حیوان خالدار

ریزێک لە شتێک

(چین - çîn)

قەد، نوشت.

طبقه

Class

چین، بەو کۆمەڵە خەڵکانە دەڵێن کە لە چەند ئەندام پێکهاتوون و هەر یەکە بەپێی جێگە و شوێنی خۆی لە سیستەمی بەرهەمهێنانی کۆمەڵایەتی و ئابووری لەوانی دیکە جیا دەبێتەوە. بە واتایەکی دیکە، چین بریتییە لە بەگرووپکردن یا دیاریکردنی شوێنکات و هەڵوێستی تاکەکان بەپێی هایراکی کۆمەڵایەتی کە لەسەر بنەمای پێوەندی ئابووری لە کۆمەڵگە دابەش بووبێت. ئەگەرچی جەماوەر، ئەغڵەب چینەکانی کۆمەڵگە بە دوو چینی سەرمایەدار و هەژار دابەش دەکات بەڵام بەکاربردنی ئەم زاراوە، بۆچوونی جیاوازی لێبۆتەوە کە دەگەڕێتەوە بۆ شێوازی موڵکدارێتی ئابووری، نەک تەنیا ڕادەی بەهرەداری لەسەروەت و دارایی. مارکس، کە لە سەدەی نۆزدە بەردی بناخەی بیرۆکەی چینایەتی دانا، پێی وابوو کە لە دوای پەیدابوونی پیشەسازی، دوو چینی سەرەکی لەدایک دەبێ: یەکەم، بۆرژوازی* یا چینی سەرمایەدار کە خەڵک بە ئیشەوە سەرقاڵ دەکات. دووهەم، پرۆڵتاریا* یا چینی کرێکاری بێسەروەت و سامان.
لێکدانەوەی زاراوەی چین، سێ تەوەری جیاواز لەخۆ دەگرێ: دەرفەتی کۆمەڵایەتی، شوناس و سیاسەت. یەکەم، ئەم پرسیارە دێنێتە ئاراوە کە ئایا ئەندامانی چینە جۆراوجۆرەکان، بۆ گەشەکردن لە کۆمەڵگە، لەگەڵ دەرفەتی نایەکسان بەرەوڕوون؟ (بۆ وێنە لە دەزگە پەروەردەییەکان یا لە مەیدانی ئیشوکار) یا لە ژیانی ڕۆژانەی خۆیان لەگەڵ ڕەفتاری ڕەگەزپەرستانە بەرەوڕوو دەبنەوە؟ دووهەم، ئایا ئەندامانی چینەکان، شوناسگەلی تایبەتی هاوبەشیان هەیە؟ (بۆ وێنە خودناسین، ڕوانگەی کەلتووری یا شێوازە کۆمەڵایەتییەکان). سێهەم، ئایا ئەندامانی چینەکان ئارەزووی سیاسی هاوبەشیان هەیە و لە پێناو گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی پێکەوە هاوکاری یەکتر دەکەن؟ مارکس، بۆ هەر سێ پرسیارەکە وەڵامی ئەرێ دەداتەوە. بەڵام پێی وابوو کە سەرەنجام چینە ژێردەستەکان هەست بە هەژاریی و چەوساوەیی خۆیان دەکەن و بە «وشیاری چینایەتی» دەگەن.
لەسەرەتای سەدەی بیستەم کۆمەڵناسی ئەڵمانی، «ماکس ڤێبەر»، بۆچوونەکانی «مارکس»ی ڕەت کردەوە. ڤێبەر ئەم بۆچوونەی مارکسی بەلاوە گران هات کە کۆمەڵگە تەنیا لە دوو چینی سەرمایەدار و کرێکار پێکهاتبێت! لە لایەکی دیکەەوە، ئەو پێی وابوو کە ئەو گرووپە هاوکووفانەی کە تەنیا بەپێی شێوازی ژیانیی هاوبەش پێک دێن، بە نیسبەت چینەکان باشتر دەتوانن کاریگەریی دابنێن بە سەر ئینتیما دەروونییەکان. ڤێبەر، دەوڵەت وەک هێزێکی چالاکی کۆمەڵایەتی ناوبردە دەکات کە تێیدا کاربەدەستان و حیزبە سیاسییەکان لەسەر دەسەڵات مشتومڕیانە. کەچی مارکس، دەوڵەت وەک گۆڕەپانێکی بێلایەن بۆ خەباتی چینەکان لە قەڵەم دەدا.
ئێستەکە جگە لەو پۆلێنبەندییە کلاسیکەی چین، جیاواز لە چینی مامناوەندی، چەندین چینی دیکەی کۆمەڵایەتی سەریان هەڵداوە کە دەکرێ بەم جۆرە ناوبردە دەکرێن: پسپۆڕانی پیشەیی، بەڕێوەبەرانی ناوەندی و خاوەن پیشەی بچووکی ئازاد.

چینه، رَده، لاد، نسپه، نیسپه. (نیسپەی دیوار)

چین، ماز، آژنگ، شکن، شکَنج.

ڕزن، ڕەگ. [ویز، چینه (چینی دیوار)]

چرچ، لۆچ. [لۆی بەسەر یەکداهاتوو.]

صَف، ساف، سافَة، عَرَق، مَرتَبَة.

خَبن، غَین، غَضن، تَني.