تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەگ
[[ ست: به‌غه، به‌گه. په: به‌گ = خوا] ]
«نا.» 1- «کئێر. کعر» نازناوێکه به نیشانەی بە گەورەزانین و ڕێز لێگرتن، له پاش ناوی سەرۆکی هێندێ له عەشیرەتەکانی کوردستان «جاف، جوانڕۆیی، بانەیی، فەیزوڵڵابەگی و.... و...» دێت.:: ڕۆستەم بەگ، عەبدووڵڵا بەگی میسباح، داوود بەگی جاف. 2- «کعر.» لە دەوری د ستەڵاتی عوسمانییاندا، لە عێڕاق و کوردستانی عێڕاقیش «وەکوو هەموو شوێنێکی دیکەی ئیمپڕاتووری عوسمانی» بە هێندێ کاربەدەستان گووتراوە و ئێستاش هەر بەکاردێت، بەڵام له جاران کەمتر بووه و شێوەی ڕەسمی بوونی خۆشی له دەست داوه. 3- «کعر.» به نیشانەی ڕێز گرتن، لە قسەکردنا دەخرێته دوای ناوانەوه، بێ ئەوەی ئەو کەسەی خۆی سەرەک عەشیرەت یا کاربەدەستێکی میری بێ. تێبــ.ینی: آ» ئەم وشەیه به هۆی دەستەڵاتی عوسمانییەوه، لە هەموو خاکی ئیمپڕاتۆرێتی عوسمانیدا بڵاو بۆتەوه و گەلێ گۆڕانیشی بەسەردا هاتووه: له زمانی عەر ەبی و فارسیدا بۆته «بێگ»، ترک خۆیان دەڵێن «بەی، بێی»، له توونس «بای» دەگووترێ. پ» بوونه باوی ئەم وشەیه له حکومەتی «ترکانی عوسمانی» دا وەکوو قەبێکی ڕەسمی وای له هەندێ کەس کردووه که ڕەگەزی بەرنه سەر زمانی تورکی، لەوانه - که بە لای منەوه زۆریش سەیره - خوا لێخۆس بوو دوکتۆر «معین» ه «تم: فەرهەنگ، ج1، ل- 560، 631». بەڵام مامۆستا تەوفیق وەهبی «تم: هبێد، ل-10» وەک وشەیەکی ڕەسەنی کوردی نووسیویانه.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەگ
وتەیەکە بۆ گەورەیی بەهێندێ کەس دەوترێ
بەگ
بێگ، ئاغا، کەکۆ، گەورە، میر، هەخامەنشیەکان بە خوڵایان دەکوت بەگ
بەگ زاده
«ت.»، «کع.، کئێر.» 1- هەموو ئەو کەسانەی له بنەماڵەی «بەگ» ێک دەکەونەوه:: بەگزادەی جاف، بەگزاد ی فەیزوڵلابەگی، بەگزادەی هەورامان. 2- «مج.» خاوەن بنەماڵە و نیشان، نەجیب ڕەسەن. «عا.» نەبیل. 3-(بک.) ئەوانەی بە دێهاتی کوردستانەوە دەخولێنەوە و دەهۆڵ و زوڕنا لێدەدەن. (ت،: ژابا،ل- ٥٣و٥٤) تێبــ.- بەلای منەوە دەبێ بە نیشانەی قەدر زانین و حورمەت گرتنی هونەری ئەو کەسانە، ئەو لەقەبەیان درابێتێ.
حەسەن بەگ:
چیایەکی زۆر بڵندە هاوینانیش بەفری پێوەیە کەوتۆتە باکووری ڕەواندزێ.
1- بەگوڕ
[[ب‌/2 + 1- گوڕ]، ]
«بنت.» به هێز، بەقەوەت، بە تووندی، بەتین و تاقەت.:: بەگوڕ خۆی هەڵاویشت و بەسەر دیوارەکەدا بازدی دا.
2-بەگوڕ
[[ به/8 +1- گوڕ ] ]
«ست.» حاڵی کەسێکی هێز و تاقەتی زۆری هەبێ.:: جوامێر پیاوێکی بە گوڕه.
ئاڵقە بەگوێ
ئێل بەگی
[[کو: ئێل + بەگ + تو: ئی (ئم: نسب.)]، [کو. تو.]]
(نت.) گەورەی عێل، سەرۆکی خێڵ. ((کۆچ خێرت بۆ ئیمساڵ چۆن ساڵان)) ((تا لای ئێل بەگی ئێل نەوهاڵان)) (مەولەوی: مکب-٤١٧). *سەرئێل، سەرخێڵ، سەرکۆمار.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەڵقە بەگۆش
بەندەی زەڕخریدە
ئەڵقە بەگۆش
[[ئەڵقە= بە+ گۆش]، [عا. کو.]]
(ست.)، (سن.) تم: ئاڵقە لەگوێ.
بوخچه بەگەردانێ
«نت.»، « «کعر.» تم: بگەردانی.
بەگؤشەی چاو ڕوانین
آغول، آلوس، اساسه، آغولیدن، آلوسیدن، اساسیدن. (به کنج چشم نگریستن از خشم یا ناز)
بەگؤشەی چاو ڕوانین
بەگؤشەی چاو ڕوانین
لَحظ، لَمح، اِلماح، خَزر.
بەگا
زەوی دێراو کە بۆ چەندنی ڕەپستە ئامادەیە
بەگانە
گەورانە، ئاغایانە. خەرج و باجێکە لە لایەن بەگانەوە خرا بووە سەر وەرزێرو ڕەنجبەران
بەگداشی
بەکتاشی. (ڕێبازی) بەکتاشی
بەگرت دان
[[ به‌/3+ گرت «گرتن» + دان «فع.» ] ]
«مست.، مت.» بوونه مایەی گیران و بەندکرانی کەسێ.
بەگزاده
بیگ¬زاده، نژاده
بەگزاده
بەچکەبەگ، ڕەسەن
بەگزاده
نَجیب، نَسیب، اَصیل.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەگزادە
نەتەوەی بەگ
بەگزادە
بیگزاده