تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاشت بوونەوە
«مستـ. لا.» ڕیککەوتنەوەی دوو لا کە پێکەوە ناکۆکییان هەبێ: ئام ئاشتبوونەوەیانم بە کەیفێ بوو. لە خۆڕا دەنگیان لێک گۆڕی بوو لە خۆشیانەوە ئاشتبوونەوە.
ئاوەدان بوونەوە
ئاوەدان بوونەوە
«مستـ. لا.» سەرلەنوێ کۆبوونەوە و نیشتەجێ بوونی خەڵک لە شوێنی کۆنەدی یا کۆنە شارێک: ئەم دێیە کوێڕا وا زوو ئاوەدان بۆوە. بابل پاش خاپوور بوونی ئیتر ئاوەدان نەبۆتەوە.
ئاڵ بوونەوە
[[ئاڵ «؟» + بوونەوە]]
«مستـ. لا.» لە کار کەوتنی ددانی ئادەمیزاد و توانای جوونی خواردەمەنی نەمانی. تێبــ. ــ ١» ئەم فیعلە هەر بۆ ددان بە کار دێت و مانای «ئاڵ» دەگەڵ سێ هاوتاکەی کە لە پێشدا باس کران جیایە و بۆم مەعلووم نەبوو چیە. ٢» لە ناو کوردەواریدا باوە دەڵێن ئەگەر یەکێک ددانی ئاڵ بێتەوە، دوو سێ گەڵای دار قەیسی بجاوێ چاک دەبێتەوە. ٣» سەعدی شاعیری گەورەی فارس دەڵێ: «... هەموو کەس ددانی بە ترشی ئاڵ دەبێتەوە «قازی» نەبێ، بە شیرنی.» «گوڵستان: بابی هەشتەم»
ئیشک بوونەوە
ئیشک بوونەوە
(مست. لا.) ١- نەمانی شوێنەواری تەڕی لە هەر شتێکا کە خۆی لە ئەسڵا تەڕایی نەبێ و لە کاوە تەڕبووبێ (شۆرابێ، ئاو یا شتێکی دیکەی پێدا ڕژابێ، کەوتبێتە ئاوەوە...) کراسەکەت بەرە هەڵیخە هەر ئێستا ئیشک دەبێتەوە. ٢- پەیدابوونی ئیشکانی لەسەر زەوی. دنیا هەمووی ئیشک بۆتەوە کەچی ئەم دێبەرەی ئێمە هەر وەکوو خۆیەتی.
ئەغیار بوونەوە
[[ئەغیار+بوونەوە]]
«مستـ. لا.» وە هۆش هاتنەوەی کەسێکی سەرخۆش.
بازگەشت بوونەوە
[[فر. کو.]]
(مست.، لا.)، (مک.) پەشیمان بوونەوە، پاشگەز بوونەوە. خوایە تۆبە لە گوناحی خۆم بازگەشت بوومەوە. تێبــ.-آ) فارسی (بازگەشت) بە مانای گەڕانەوە لە شوێنێک دەکاردەکا. ب) لە نێوان (پاشگەز)ی سلەیمانی و ئەم (بازگەشت)ەدا پێوەندی هەیە و بە لای منەوە (بازگەشت) بۆتە (باشگەزت) و لە پاشان (پاشگەز٩ی لێ کەوتۆتەوە.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بوونەوە
بووژانەوەی مەردووم لە دوای لێکەوتنی
بوونەوە
پیدا شدن، پیدایش. (پیدا شدن گمشدەمثلاً.)
بوونەوە
پەیدا بوونەوه. [ئاشکرا بوونەوە(بۆ نموونه: پەیدابوونی شتی ونبوو.)]
بوونەوە
وُجُود.
بەرەوخوارەوە بوونەوە
بەرەوخوارەوە بوونەوە
تاک بوونەوە
تنها ماندن
جُدا شُدن از گروه
بوونەوەر
الموجود
بوونەوەر
Being
بوونەوەر
ذیروح، جاندار
بوونەوەرزان
عالم الوجود
بوونەوەرزان
Ontologist
زانستی بوونەوەر
علم الوجود
زانستی بوونەوەر
Ontology
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاگابوونەوە
بێداربوونەوە لە خەو
ئاگابوونەوە
«مستـ. لا.» وەخەبەر هاتن لە خەو یا مەستی، وەهۆش هاتنەوە لە بێ هۆشی، کە بەسەر یەکێکا هاتبێ جا لەبەر هەرچێکی بێت: خەوی زۆر سووکە لە خشپەی پێ ئاگای دەبێتەوە. پیاوی سەرخۆش بۆ ئاو خواردنەوە ئاگای دەبێتەوە. ئەو نیوەڕۆیە دلێر هێشتا ئاگای نەبۆتەوە. کە عەمەلیاتیان کرد شەو و ڕوژێکی پێچوو یاڵڵا ئاگای بۆوە. * ئاگاهی «هو.» بە ئاگا هاتن، وەئاگا هاتن.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاگربەربوونەوە
پەیدابوونی ئاگر لە شوێنێک
ئاگربەربوونەوە
«مسـتـ. لا.»، «سیمـ.» پەیدابوونی سووتمان لە شوێنێک، ئاگر دەجێگایەک بەربوون: لە لای خەرمانەکان ئاگرێ بەربۆتەوە هەرچی دەکەن بۆیان ناکوژێتەوە.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاڵبوونەوە
سڕبوونی ددان بە هۆی زۆر خواردنی شتی ترشەوە
ئاڵبوونەوە
کول بوونی دان بە ترشی
با لێبوونەوە
[[٣- با/٣ + لێ (لە+ی)+ بوونەوە]]
(مست. لا.) غاز و هەوای ناو زگی کەسێک بە ڕێگای خوارەوەدا دەرچون. «... منداڵەکە بایەکی لێ بۆوە، ژنەکە چەپۆکێکی پێدا دا...». (فولکلۆر)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بانگرۆزبوونەوە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بڵاوبوونەوە
دوورکەوتنەوە و جیابوونەوەی چەند شتێک لە یەکتری
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بڵندبوونەوە
بە حەوت ئاو پاک نەبوونەوە
«کنـ.» زۆر پیس بوون گڵاوی دەرنەچوون.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەربوونەوە
ڕاییبوونی ئاو
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەربوونەوە
بەربوونەوە
داکەوتن، کەوتنەخوار، شۆڕبوونەوە