تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ولی
( (ڤەلی - velî))
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ولی
[ص. ع ]
(ڤەلی - velî)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ولی عهد
[ا. ص ]
(ڤەلی ئەهد - velî ehd)
حاکمی وەخت و رۆژ، میراتگری دەسەڵات، جێگری پاشا.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
سرخ ولیک
[ا ]
(سورخ ڤه لیک - surx velîk)
دره ختێکه، دارگۆیژی کێوی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ولید
[ا. ع ]
(ڤەلید - velîd)
ولیرە
گاودانه
خلر
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ولیرە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ولیمە
[ا. ع ]
(ڤەلیمە - velîme)
میوانداری و دەعوەتکاری.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
شخولیدن
[مص.ل ]
(شەخوولیدەن - șexûlîden)
ئاولیخو
(؟)
ئولیگارکی اولیگارشی
لە زمانی یۆنانیدا بە مانای حکوومەتی گرووپێکی بچووکە. بە واتایەکی دیکە، دەسەڵاتدارێتی گرووپێکی بچووکە بە سەر دەوڵەت بێئەوەی زۆرینەی خەڵک، بەسەریا چاودێریی بکات. ئەم زاراوە زۆرتر بۆ کەمینەیەکی دەسەڵاتدار بە کار دەبرێت کە دەسەڵاتی دەوڵەت ئەخەنە خزمەت بەرژەوەندی و قازانجی خۆیان و زۆرینەی نەیارانیش سەرکوت دەکەن.
فەرمانکردنی گرووپێکی بچووک بە سەر ڕێکخراوە و دەزگە کۆمەڵایەتییەکانی دیکە وەکوو ڕێکخراوە ئایینی و کرێکاری و حیزبییەکانیش، پێی دەگوترێ ئولیگارکی. لەسەردەمی «پلاتۆ»وە، ئولیگارکی لە بەرانبەر ئۆتۆکراسی*و دیموکراسی، ڕاوەستاوە. بە ڕای «پلاتۆ»، ئولیگارکی جۆرە حکوومەتێکی گەندەڵە کە لە ئاریستۆکراسییەوە سەرچاوە ئەگرێ بە هەمان شێوە کە ستەمکاری، پاشایەتی گەندەڵ دەکات، هەرکی بە هەرکیش، دیمکراسی بەرەو گەندەڵی دەبات.
بیرمەندانی هاوچەرخ، سەرنجێکی زۆریان داوەتە ئولیگارکی و هەندێکیان بە ناچار زۆربەی حکوومەتەکان بە ئولیگارکی لە قەڵەم دەدەن. ئەمانە پێیان وایە کە ناکرێ حکوومەتەکان بە دوو جۆری تاکەکەسی و کۆمەڵەکی دابەش بکرێت چونکە کۆمەڵ یان خەڵک هەرگیز حکوومەت بە دەستەوە ناگرن و کرداری ڕاستەقینەی حکوومەت، هەمیشە بە دەست گرووپێکی بچووکەوەیە و تەنیا جۆری پێوەندی ئەم گرووپە لەگەڵ کۆمەڵگە و سنووری بەرپرسیارییەتی چێ دەکرێ.
ئەپارتهایت: بڕوانە جیاوازی ڕەگەزایەتی.
ئولیگارکی اولیگارشی
گروه سالاری
ئولیگارکی اولیگارشی
ئەولیا
[[=عا.: ئەولیا (وەلی)]]
(نا.) ١- پیاوچاک، پیاوی خوا، شێخی دین، شێخی بەرماڵ. ((ئەی لە شەوقی جەننەتی ڕووت، ئەولیا و ئەنبیا)) (( ڕووح لەسەر لێون وەکوو پەروانە بۆ دیداری شەم)) (وەفایی: گم-١٥) ٢- (مج.) هەموو پیاوێکی ڕەوشت چاکی بێ ئازار. جێی لێ نەبێ هەر دەڵەی ئەولیایە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اساطیر الاولین
[ع - ا ]
(ئەساتیرول ئەڤەلین - esatîrul evelîn)
ئەفسانەیی پێشینیان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
افژولیدن
[مص - م ]
(ئەفژولیدەن - efjulîden)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
الکترولیت
[فر - ا ]
(ئیلکترولیت - iliktrulit)
هەر تەنێک بەهۆی هێزی کارەباوە بەش بەش ببێ، یان جیابکرێتەوە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
الکترولیز
[فر - ا ]
(ئیلکترولیز - iliktrulîz)
جیاکردنەوەی تەنێک بە هۆی تەزووی کارەباوە، وەکو جیاکردنەوەی ئوکسیژین و هایدرۆژین لە ئاو.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
انسولین
[انگل - ا ]
(ئینسولین - insulîn)
مادەیەکە لە بەدەندا پەیدا دەبێ و شەکری خوێن رێک دەخات.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
انگولیون
[ا ]
(ئەنگیلیون - engilyun)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اولیاء
[ع - ا ]
(ئەولیاء - ewlya’)
خاوەنان، خودانێن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اوژولیدن
[مص - م ]
(ئەوژولیدەن - ewjulîden)
پەڕاگەندەکردن، پەرێشان کردن، هاڕوژاندن.
باقلەکولیاگ
باقڵەی کوڵاو
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بشولیدن
[مص. م ]
(بیشولیدەن، بەشولیدەن - bişûlîden, beşûlîden)
جوڵاندن، ئەنجامدان، بزواندن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بشولیدن
[مص. م ]
(بیشولیدەن، بەشولیدەن - bişulîden, beşulîden)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بشکولیدن
[مص. م ]
(بیشکوولیدەن - bişkûlîden)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
تئودولیت
[ا. فر ]
(تیودولیت - tiudûlît)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
تولیت
[مص. ع ]
(تەولییەت - tewlîyet)
خواداری، کردنەوالی، سپاردنی کارێک به کەسێک.