تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەد
ست.»، «بک.، نو، جن.» «بەد نەبێ بەدخانه به یاد ناکا.» .2- حاڵی کەسێکی ئەو سیفەتەی تێدا نەبێ که پێویشته بیبێ.:: برایەکی بەدی هەیه «یانی ئەو کەسە نییه که ڕێ و شوێنی برایەتی بە جێ دەگەیێنێ.» 3- ئادەمیزادی شەڕانی که حەزی له خراپەکردن بێ..:: منداڵێکی بەده خوا بیباتەوه و ڕزگارمان بێ. 4- د چێته سەر گەلێ وشە و دەگەڵیان تەرکیب دەبێ و دەیانکاته «سفەت» :: بەد ئەدا، بەد پیله، بەدخوو، بەد ڕەوشت. تێبــ.ینی: له زمانی پەهلەویدا «ڤەتەک» بۆ ئینسان و «ڤەت» بۆ شتی دی دەکار کراوه.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەد
گیانداری خراپی نالەبار
بەد
بَد، دز، دژ، دُش، دشت، زشت، نکوهیده.
بەد
خراو، گەن، چەپەڵ. [خراپ، ناپەسەند]
بەد
سَیِّئ، رَديء، کَرِیه، فَسید، سَواءاء، نُکر.
بەد
خراپ: کارێ بەدت کرد
هار و لاسار: هەتیوێکی بەدە قسەی بە گوێدا ناچێ
بێ: بەدفەڕە، بەدئەمەگە، بەدبەختە
شوم، نەحس: پێ و قەدەمێکی بەدی هەیە
سەرچاوە: نالی
بەد ئەختەر
بەد ئەستێرە، چارەشووم.

حیفظت شەبان و ، ئێمە ڕەمە و، ئەو لەعینە گورگ
ئەم نەفسە گورگە مێشە لەگەڵ ئەو بەد ئەختەرە،
بەد ئەخم
بَداَخم، زُمُخت، زُمُخک، دژی، دژخیم، دژخِم، دژخوی، تُرُش روی.
بەد ئەخم
ناوچاوتورشیاگ. [ڕووگرژ، مۆن]
بەد ئەخم
عَبوس، عابِس، قاطِب، باسِر، صِنَّور، مُتَشَزِّز.
بەد ئەدا
[بەد/١+ ١-ئەدا/١]
ست.»، «مک.» حاڵی کەسێکی ڕەوشت و ڕەفتاری نەچێته دڵی خەڵکەوه.
بەد ئەسڵ
[[كو.عا.]]
ست.» تم: بەدڕەسەن.
بەد بدێ
بَدبده، بَدوام.
بەد بدێ
وام کوێر. [قەرزکوێر]
بەد بدێ
سَیِّئ الثَأدِیَة.
بەد بسێن
بَدستان.
بەد بسێن
[پێداگر لەسەر وەرگرتنەوەی قەرز.]
بەددیمەن
ست.» تم: بەدچاره.
بەدم دادانەوه
مست. مت.»، «مک.» بەر پەرچ دانەوەی کەسێکی قسه دەکا و قسەکانی به دڵی یەکێک نەبێ که دە یان بیسێ.
بەدڕەسەن
ست.» هەر گیاندارێکی ئەسڵ و نەسەبی باش نەبێ.* بەد ئەسڵ، بەد جسن، بەد جنس، بەد توخم، بەد نەژاد، بەدڕەتەوه، ناڕەسەن، نانەجیب.
بەدڵ بوون
مست. لا.» پەسەند بوونی شتێ یا کەسێ لەلای یەکێکی تر.:؛ ئەم کابرایەم زۆر بە دڵه، زۆریش به دڵی نەبوو بەڵام هەر چوو
بەدڵ و گیان
بنت.» تم: به دڵ و داو.
بەدڵەو نووسان
مست. لا.» 1- تم: به گیان کەوتن. 2- پەسەند بوون و قبووڵ کردنی کارێ یا شتێ یا مەسەلە یەک و کەسێک لەبەر چاوی یەکێکی تر.: ئەم هەرا و هوریایەی به دڵەوه نەدەنووسا.
بەدیارەوه دانیشتن
«مست. مت.» چاوەدێری کەسێک یا شتێک کردن.:: بەدیارەوە دانیشتن مەبادا کارێکی هەبێ. ئەوه بەدیار مەوه دانیشتووی کەچی؟
بەدەل
[[عا.:بدل]]
«نا.»، «کعر.» پارەیەکه ئەو کەسانەی وەختی سەربازییان دەهات، دەیاندا به حکومەت و لەباتی ئەوەی دوو ساڵ عەسکەری بکەن چەند مانگێک خزمەتیان دەکرد. هس.: بەدە ڵ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیش بەدەست
کەسێکە کە فەرماندەر بێ و کارێکی لە ژێر دەستدا بێ
ئیش بەدەست
(نت. ست.) ١- ئەو کەسەی بە کارێکەوە خەریک بێ. ٢- کەسێکی کاری لە دەست بێ، بتوانێ لە دەزگایەکی دەوڵەتیدا کاران ڕاپەڕێنێ.
برنج بەدۆ
گوونینە،کردۆڵ، چێشتێکە لع برنج و دۆو یا ماستاو دروستدەکرێ وەکوو دۆینە ڕونی بەسەر دادەکرێ و گیای تێ ناکرێ
سەرچاوە: نالی
بێ بەدەڵ
ئەوەی ئەوەندە بەنرخ بێ شتێ نەبێ بۆ ئەوە بشێ لەبریتیی ئەوا بدرێ.

بێتە حوجرەم، پارچە پارچەی موسوەدەم بکڕێ بە ڕۆح،
هەر کەسێ کووتاڵ و پارچەی بێ بەدەڵ سەودا دەکا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بێگانە بەدەر
کردنی کارێک خۆ بەخۆیی و بەپەنهانی
سەرچاوە: نالی
بەدء
سەرەتا. مەبەست سەرەتای دروستبوونی بنیادەمە کە هێشتا زۆر بچکۆلەیە.

دەلیلی ڕۆشنە بۆ بەدء و عەود و کورتییی عومر
تەنی هیلال کە بە طەلعەت جوان، بە خەلعەت پیر
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەدئەخم
بەدئەخم(ئەردە)
بەدئەدا
هرزه و بدکار
بەدئەسڵ
بَد نِژاد، بَد گُوهر، فرومایه، بد فَروَز، ناکَس.
بەدئەسڵ
بەدڕەسەن، بەد بنەتۆم، نا کەس، بەدڕەتەوه. [ناجسن]