تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



به ئاڵۆش
«ست.» تم: ئاڵۆشاوی / ب2
به ئەنداز «ه»
«بنت.» له قەدەر حاڵ، نه زۆر نه کەم، به حیساب. «نەڕووی فەرش گوڵ، مەست مەست به ئەنداز + گرتشان چۆپی وێنەی چوپی باز» .. «خانا- 62
به باچوون
[[به/3+3-با/1+چوون]]
«مست. لا.» له دەست دەرچوونی شتێک به هاسانی، له کیس چوونی شتێ «ماددی یا مەعنەوی» به خۆ ڕایی.
به باڵابڕان
[[به /3+باڵا/1+بڕان]]
مست. لا.»، «کن.» 1- به قیسمەت بوون، به نەسیب بوون:: ەد یگوت من ناچم با ئەو جاره یەکێکی تر بچێ خۆ بە باڵای منەوه نەبڕاوه، 2-کارێک که له هەموو کەس چاتر به کەسێ بکرێ یا شتێ بۆ یەکێ له هەموو کەس زیاتر دەست بدا:: ئەوه هەر به نەوزاد دەکرێ دەڵەی به باڵی بڕاوه.
به برینگ ئەنگوتن
مست. مت.»، «مک.» تم: به برینگ هەڵگەڕان
به بووک بردن
«مست. مت.»، «کن.» جنێوه و کەسێکی ئەم قسەیەی پێ دەگوترێ وەکوو پێی بڵێن «ژنه و به مێردی دەدەن» وایه.
به تاڵ و حەتاڵ
[[=عا.:بطال و عطال]]
ست.» 1- حاڵی کەسێکی هیچ پیشەیە کی نەبێ.:: ڕۆژ هەتا ئێوارێ بەتاڵ و حەتاڵ دەسووڕێتەوه.2- حاڵی دەفرێکی هیچی تێدا نەبێ.:: گۆزەکه بەتاڵ و حەتاڵه چۆڕێ ئاو چییه تێیدا نییه.
به جێ هێشتن
مست. مت.»، «مک.» 1- تەرک کردنی شتێک یا کەسێک له شوێنێک و دەگەڵ خۆنەبردنی.:: خەسرەومان به جێ هێشت ئاگای له ماڵێ بێ. میوانەکان به جێ نەهێڵی، جانتاکەی لە ئوتێل به جێ هێشتبوو. 2- تێپەڕین له شوێنێ، دێیەک و.... و.....خستنه پشت سەری:: کەرکووکمان به جێ هێشت ئینجا بیرمان کەوتەوه که دەبوو بچین کەباب بخۆین، ئەهوو چەند لەمێژه «قەمتەره» مان به جێ هێشتووه..
به جێ هێنان
مست. مت.»، «مک.» تم: به جێ گەیاندن
به پیرەوه چوون
[[؟]]
مست. مت.» ١- بۆ بەخێرهاتن کردنی کەسێ لە ماڵ یا لە شار چوونەوە دەرەوە. ٢- (مج.) دەگەڵ کارێ. یا مەسەلەیێ بە خۆشی ڕووبەڕوو بوون و پەسند کردنی. خەڵکی شار تا تاسڵووجە بەپیریەوە چوون. خەڵک ئێستا بەپئر کتێبــ.ی کوردیەوە دەچن. * پێشواز کردن بەرەوپیرچوون. (جن.) پێشواز کردە.
به چاوه بوون
مست.» له چاوی پیسەوه تووشی ناڕەحەتی هاتن. کار کردنی «چاو و زار» له کەسێ. «دووەم ! به چاومەوەبی»، «مک.» ڕستەیەکە بۆ ترساندن یا توووڕە کردنی کەسێ دەگوترێ.:: دایکم ! ئەم منداڵه هێنده مەگێڕه با خوڵا نەخواسته به چاوەوە نەبێ.* به چاوی پیسەوه بوون.
ئەگه بەشە به شدارین
«کن.» ئەگەر شتێک بەش دەکەن ئێمەش بەشی خۆمان دەوێ. تێبــ.ینی: به لای منەوه ئەم وشەیه، هەر بۆ ئەو کاته بەکاردێت که یەکێک به حەققانەت و ڕاستی بەشی دەشتێکدا هەبێ و ئەگەر ویستی وەری بگرێ، نەک ئەوەی که «بەش» بخاته ناو شتێکەوه «ببێته شەڕێک تێیدا»، جا بۆیه وا تێدەگەم:: «بەشداری خەمتانم» یا «له خۆ پیشاندانەکەدا بەشدار بوو» که تازه له «مساهمة» و «اشتراک» ی عەڕەبی ڕا تەرجمه کراون، له جێی خۆیان نەبن و بۆ ئەم تەرحە وشتانه: هاوبەش، هاوبەشی، به باشتر دەزانم. 2- «مج.»،مک.» سەگ. تێبــ.ینی: بەو ئیعتیبارە ی که هەرچی له ماڵێ بخورێ بەشی ئەوی تێدایه و دەبێ بیدرێتێ.
بانگی محەممەدی به ئاشکرا خۆشه
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
به
[ص ]
(بیه - bih)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
به
[ا ]
(بیه - bih)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
به
( (بەه - beh))
پەه!، پەح!.
به
به، بَ، با. (بەراستی، بَراستی، با راستی، بەاو بگو.)
به
وه. (وەراسی، بەراسی ) [ئامرازێکە بە زۆری دەکەوێتە پێش وشەوه.]
به
بِ، -ً، لَ. (بالصدِق، صِدقاً، قُل لَهُ )
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
آب بها
[ا ]
(ئاب بەها - ab beha)
ئاو بایی، بەهای ئاو، ئەو پارەیەی لەبری ئاوی خواردنەوە دەدرێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اردی بهشتگان
[ا - مر ]
(ئوردی بیهشتەگان - urdî bihiştegan)
نێوی جەژنێکە کە فارسەکان لە رۆژی سێیەمی ئوردی دا بەرپایان دەکرد.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بها
[ا ]
(بەها - beha)
بها(باک)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهاء
[ع.ا ]
(بەهاء - beha’)
ڕەونەق، جوانی، عەزەمەت، فەڕ، شکۆ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهائم
[ا.ع ]
(بەهائیم - beha’im)
حەیوانات، ئاژەڵان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهائی
[ص. ت ]
(بەهائی - behaî)
بەهایی، پەیڕەوی ئاینی بەهایی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهادر
[ص. ت ]
(بەهادور - behdur)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بهار
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهار
[ا ]
(بەهار - behar)
وەرزی بەهار، بت، بتخانه، ئەتەشگەدن، ناوی پەرستگەیەک بووه له به-ڵخ.
بهار(باک)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهاربند
[ا ]
(بەهاربەند - beharbend)
تەویلەی بێ ئاسمانه که بەهاران و هاوینان ولاخی لێ ده-بەستنەوه.
بهارخێر(باک)
هەوەڵ شینایی بەهارانە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهارستان
[ا. مر ]
(بەهاریستان - beharistan)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهاره، بهاری
[ص.ن ]
(بەهاره، بەهاری - behare, beharî)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهاز
[ا ]
(بیهاز - bihaz)
ئەسپی رەسەن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهامین
[ا ]
(بەهامین - behamîn)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بهانه
[ا ]
(بەهانه - behane)