تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



شرۆڤەی یەکە
پارژماری یەکە
Unit fraction پارژمارێکە «سەربەش»ەکەی (ژمارەی بان کاریتەی دابەشین) هەمیشە 1 ـە و «ژێربەش»کەی (ژمارەی ژێر کاریتەی دابەشین) هەمیشە تامژماری ئایەتییە (ژمارەیەکی تەواو لە یەکەوە بەرەو ژوور)، بۆ نموونە: 1/1, 1/2, 1/3…. کەواتە «پارژماری یەکە» دەکاتەوە «بانوژێری» تامژماری خۆی. ئەنجامی جاراندنی دوو پارژماری یەکە هەمیشە هەر پارژماری یەکەیە:
(1/x) * (1/y) = (1/xy)
یەکە
یکه، تنها.
یەکە
یکه، رَم، واخوردن.
یەکە
تەنیا. [تاک]
یەکە
چڵەکه. [سڵەمه]
یەکە
وَحید، مُنفَرِد.
یەکە
شُرود، زَعقَة.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
یەکە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
یەکە
یەکە
بێ وێنە
یەک تاک لە ژماردندا: یەکە دووە سێیە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
یەکە یەکە
یەک لە دوای یەک
سەرچاوە: نالی
شەبەهـ ی یەکەم
وەک.

شەبەهی زۆڵفی شەبەهـ گۆنەیە، ڕووگەردانی
بە سەری ئەو کە بە سەودا سەر و سامانم دا
بیست و یەکەڵەی گۆرانی(هەورا)
21ی مانگی نێوەڕاستی زستانێیەو ئەوانەی لەسەر کوتراوە: کەری بردە سەرکانی کورتانی هێناوە بە شانی. بیست و یەکەڵەی گۆرانی ئەگەر بەفر نەکەوێ، تا قوڵتەی ڕانی، گۆران لە هیچ نەزانی
بەدەم یەکەو
پَیوَسته.
بەدەم یەکەو
پەیوەس. [پێکەوەلکاو]
بەدەم یەکەو
مُتَّصِل.
بەدەم یەکەوە
بەسەریەکەوە، بەدەم یەکەوە، پەیوەست
بەسیان¬به یەکەو
بەسیان¬به یەکەو
پێچیان به یەکەو. [پەیوەست بوون، پێکەوه بەسران]
بەسیان¬به یەکەو
لُزُوم، تَلازُم، مُلازَمَة، تَعَلُق، اِرتِباز، تَسَلسُل، دَور.
سەرچاوە: نالی
تاق ی یەکەم
تاقی سەرپەنجەرە،

چ قەصر و دائیرە و تاقێ، تیا تاقی ئافاقی،
نەی و موطریب، مەی و ساقیی، گوڵ و بولبول هەموو جووتن
سەرچاوە: نالی
تەقریر - ی یەکەم -
زاراوەیەکی مەلایانە، بەوە ئەڵێن کە مامۆستا بابەتێک بۆ فەقێ لێکئەداتەوە.

شتێکە بی شەبیهـ و جینس و فەصڵ و کەشف و تەقریرە
موبەڕڕایە لە تەقریر و حەدیثی حادیث و ڕاویی
سەرچاوە: نالی
تەنیی - ی یەکەم و سێهەم -
لە تەندنەوەیە.

ئێمە مەردین و هەموو شێری خەشینپۆشی مەصاف
کرمی قەز هەرچی تەنیی، بو تەنی نیسوانی تەنیی
سەرچاوە: نالی
جام ی - یەکەم
جامی مەی.

حەوادیث جام و دەوران بوو بە ساقی
لە بەزمی جامی جەمشیدی نەما باس
سەرچاوە: نالی
خاو ی یەکەم
دژی کرژ

خاو و بێ خاوی دو زوڵفی خاوم ئەز
چاوە چاوی یەک غەزالە چاوم ئەز
دوکترینی بۆشی یەکەم
دکترین بوش اول
دوکترینی بۆشی یەکەم
Bush Doctrine (1989-1993)
دوکترینی بۆشی یەکەم
ئەم زاراوە کە دواتر لەگەڵ دەستەواژەی «سیستەمی نوێی جیهانی» * بە یەک مانا لێکدراونەوە، بریتییە لە کۆمەڵێک بیرۆکەی مژاویی. کەچی بەم حاڵە، زنجیرە ڕووداوێک کە لەسەرەتای نەوەدەکانەوە سەرانسەری جیهانی گرتۆتەوە، بیرمەندان و زانایانی والێکردووە کە ئەم ڕووداوانە لە قەبارەی «سیستەمی نوێی نێونەتەوەیی» دا شرۆڤە بکەن. ڕووداوەکانی جیهانی کۆمۆنیستی و دواتر گۆڕانی ڕژێمەکانی ئەورووپای خۆرهەڵات، ڕووخانی دیواری بەرلین، کۆتایی هاتنی شەڕی سارد و هێرشی ئەمریکا بۆ پاناما و شەڕی کوەیت، لە جوملەی ئەم ڕووداوانە لە ئەژمار دێن. لە ڕێکەوتی 11ی سیپتەمبەری 1990، جۆرج بۆشی یەکەم، سەرۆککۆماری ئەمریکا دوای هێرشی عێراق بە کوەیت و داگیرکردنی ئەم وەڵاتە (ئاگۆستی 1990)، لە وتارێکیدا لە بەردەم نوێنەرانی کۆنگرێسی ئەمریکا، بەم شێوە سیستەمی نوێی جیهانی پێناسە کرد:
«جیهانێکی تەواو جیاواز لەو جیهانەی کە ناسیومانە. جیهانێک کە دەبێ تێیدا باڵادەستیی و حاکمییەتی قانوون لەبری قانوونی جەنگەڵ، سەروەر بێت. ئەو جیهانەی کە تێیدا وەڵاتەکان، بەرپرسیارییەتی هاوبەش لە بەرانبەر ئازادی و عەداڵەت بە ڕەسمییەت بناسن و دەسەڵاتداران ڕێز دابنێن بۆ مافی بێدەسەڵاتەکان» .
سەرچاوە: نالی
دەم - ی یەکەم -
دەمەی ئاسنگەر، مووشەدەمە.

گاهێ دەبێ بە ڕەوح و دەکەی باوەشێنی دڵ
گاهێ دەبێ بە دەم دەدەمێنی دەمی غوروور
سەرچاوە: نالی
دەم ی یەکەم
دەمی قسەکردن.

دوێنێ چ بو دەتدا به زوبان لافی کەرامەت؟!
ئەمڕۆ نەدەمت بوو، نه دەمت بوو، نە دەمت بوو!
سەرچاوە: نالی
زار ی یەکەم
دەم.

گوتم: ئایا بە زاری خۆت دەپرسیی حاڵی زاری من؟
برۆی هێنایە یەک، وەک شکڵی (لا) یەعنی کە بێ زارم