تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەل کردن
[[ به‌ل/3 + کردن]]
«مست. مت.»، «هل.» ئاوسان و گەورەبوونی قەوانی فیشەک له لوولەی تفەنگدا لەبەر فراوانی جێگەی فیشەک و ئەوشاری گازی باڕووت.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەل
گیانداری گوێ قوت (ز)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەل
شتێکە کە شۆڕ بووبێتەوە و تەکەتەکی بێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەل
بزنی گوێ لوول
بەل
ستیغ، ستیخ، راست، سرپا، پاشده. (آلت مردی مثلاً)
بەل
قنج، ڕاس. [هەیتاو، ڕەپ. (بۆ نموونه: بەل بوونی ئەندامی نێرێتی.)]
بەل
مُنتَعِ]، قائِم، مُنتَصِب.
بەل
جوانی قەد باریک
بزنی گوێ لوول
هەڵواسراو، شۆڕەوەبوو
شەدار.دەگەڵ وشەی تەڕ دێت: تەڕ و بەلە
ئاژەڵی گوێ کورت
دەرپەڕیو، بڵندتر لە دەوروبەری خۆی
پەلە و لەز
درێژ: مل بەل
بەل
[[؟]]
«ست.»، «کعر.»، 1- قیت، قنج، ڕاست. «عا.» قاییم، عەموودی. «هبێد:ل-10» 2- «بزنی گوێ لوول. شتێکە که شۆڕبووبێتەوه و تەکەتەکی بێ. «زا» گیانداری گوێ قوت.» «تم: خا، ب1، ل-171» .3- «هل:» حاڵی هەر شتێکی وەکوو لووله وابێ «لووله تفەنگ و...» که له شوێنکدا لەبە ر هەرچی بێ گووشاد بووبێتەوه:: ئەم تفەنگە لوولەک ی بەله.
بەل بوون
[[به‌ل/3+ بوون «فع.» ]]
«مست. لا.»، «هل.» هەڵتۆقین و دەرپەڕینی شتێکی وەکوو لووله، له دیوی دەرەوه و گوشاد و فرەوان بوونەوەی لەناوەوه.::ئەوه ئەو تفەنگه بەچی وا بەل بووه.
بەل(باک)
بزنێکە تووکی ڕاست ڕاوەستێ. ئاووسان، هەڵامسان._بوون._کردن: ئاووساندن، هەڵامساندن. قیت، ڕاست. بزنی گوێ لوول و نیوەقوتەو سپییە، کە گووێ شۆڕ نەبێ. چتێکە شۆڕ بووبێتەوەو تەکەتەکی بێ. جوورێکە لە ڕەنگی بزن
زک بەل
شکم گنده
بەلادا کەفتن
«مست.لا.»، «سن.» تم: بە لادا کە وتن
بەلەسە بوون
[[؟]]
«مست، لا،» «یاخی بوون» تم+خا: ب1، ل-174.
بەلەفیڕه
[[به‌له «؟» + فیڕ «فیڕاندن+ 5- ئه‌/1]]
«نت.»، کئێر.، کعر.» نەخۆشی زگ چوونه تووشی ئاژەڵ و پاتاڵ د ەبێ. هس.: «جن». بەلەریقه = ئیسحالی به شیددەت «بۆ ئینسان» تم: لۆڕی، ل- 15.
1ـ بەلەک
[[؟]]
«نت،» «کعر.، سن.» گیایەکی د ەشتەکییه و تا میترێک بەرز دەبێتەوه، له کوردستان زۆره، ڕەگ و ڕیشەی ئەم گیایه بۆ خۆش کردنی تامی دەرمانان کەڵکی لێ وەردەگیری. هەروەها له شوێنانی گەرم شەریەتێکی لێدەگرن که تۆزێ شیرناییه هەیە و خواردنەوەی دەروونی مرۆڤ فێنک دەکاتەوه، «عا.» عەڕەق سوس «عەڕەق لووس.». «مک» مێکووک.
2ـ بەلەک
[[؟]]
«نت.»، «کئێر.» بەشێکە لە لاقی ئاد میزاد، د ەکەوێته نێوان ئەژنۆ و قولاپەی پێ، لوولاک ووگۆشتێکی بە دەرەو یەتی بە تێکڕایی.
بەلا
مصیبت
کنایه از آدم آتشپاره
پراکندە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەلاتیتک
بەلاتینگ(باک)
پەپوولەی ڕەنگاوڕەنگی نێو شیناییانە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەلاتە
بەلاتە
لاشه مرده حیوان
بەلاتە(باک)
بەلادا هاتن
«مست.، لا.» 1- کەوتنە خواری کەسێک «به پێوە ڕاوەستابێ یا خۆ دانیشتبێ» لەبەر بێ خەوی، مەستی یا نە خۆشێکی کتوپڕ و هەر هۆیەکی تری لەم بابەتانه.* بەلادا کەوتن/2
بەلادا کەوتن
«مست. لا.» 1- لەسەر لا تەنیشت ڕاکشانی ئادەمیزاد. * پاڵ کەوتن. ڕاکشان. درێژ بوون. «سن.» بە لادا کەفتن. 2- «تم: به لادا هاتن/1» .