«نا.» ئازاد، تێبــ.ینی: ئەم وشەیه بەم مانایەی هەمیشه دەگەڵ فێعلی یاریدەری «دان» و «بوون» هاتووه و به تەنیایی مانا نادات. تم: بەربوون، بەردان.

(نت)، (سن) تم: باقەبێن.

(مست. مت.) هەردوو دەستی کابرایەک لە پشتە وە بەستن.: خێرا باڵی ئەو دیلانە ببەستن و بیان بەن بۆ چەم. ئەمنیە باڵی (عەوڵای ئاغا) یان بەستوو هێنایانە لای ئاغای (مادڕوج) *باڵبەست کردن

«نت.»، «مک.» تم: بۆن و بەرامه.

مست. مت.» زایه کردنی شتێ، به هیچی شتێک له دەست خۆ دەرکردن.:: شێره ئەو هەموو پارەیه ی هەبوو به بای دا.

«ست.» ١-حاڵی دەغڵ و دانێ که زۆری لێ هەڵبگیرێ:: برنج له گەنم بڕش تره.2- حاڵی کەسێکی سەلیقەی بە کاران بشکێ، سە ری لێ دەربچێ.

مست. لا.» نەخۆشبوونی منداڵی ساوا لەبەر ئەوەی بۆنێکی به سەردا چوبێ. تێبــ.ینی: له کوردەواریدا وا دەزانن که منداڵی ساوا لە بەر ئەوەی که زۆر ناسکه، بۆنی توندی سابوون و عە تر و....ئەو جۆره شتانه کاری لێ دەکا و نەخۆشی دەخا.:؛ ئەیەڕۆ کچێ نزیکی منداڵەکە نەکەوی بۆنی لاوانەت لێدێ و منداڵەکەم به بۆن دەکەوێ.

ست.» 1-حاڵی دەفر یا هەر شتێکی دیکەی بۆ ئەوه دروست کرابێ لەلاوه شتێکی تێ بکرێ «بۆ هەڵگرتن یا گوازتنەوه» و هیچی تێدا نەبێ.:: قاپی بەتاڵ. جەواڵەکه بەتاڵه.*خاڵی «عا.»، «بک.» ڤالا.// پڕ. 2- حاڵی خانوو یا ژوورێکی کەسی تێدانەبێ و بۆ ئەوە دەس بدا ماڵێکی بچێته ناو تێیدا دانیشێ.:: با بزانین ئەو ماڵه ژووری بەتاڵیان هەیه بە کرێی بدەن. هەر لەم گوزەره چوار دووکانی بەتاڵ هەیه. * «هو.» واق. «سن.» ئاواق. 3- «مج.» ئادەمیزادێکی ئاقڵی بە شت نەشکێ و لە کاران سەرەودەر نەکا.:: تەماشای قەڵافەتی مەکەن هەر زۆر بەتاڵه. 4- «مج.» کتێبــ. یا وتار و نووسراوێکی «بیر» ێکی دەرنەخا و مەعنایەک بە دەستەوه نەدا، تەنیا وشەب ێ و ڕیز کرابێ.:: ئەم مەقالەیه چەند دوور و درێژه بە ڵام چەند بەتاڵه. 5- ناتەواوی چەشنه کارێک که ڕێ و شوێن و مەرجی تایبەتییان بۆ داندرابێ و ئەگەر یەکێ له مەرجەکانی کەل بوو هەموو کارەکه زەدەداربێ. «هەرچەند نوێژ دەکەم نوێژم بەتاڵه + ئەلحەمد دەخوێنم تۆ لە خەیاڵه» «فولکلۆر» - یەکێک له مەرجەکانی نوێژ ئەوەیه که دەبێ نوێژکەر مێشکی خۆی بۆ یادی خوا تەرخان بکا و له کاتی نوێژا بیر له هیچی تر نەکاتەوه - «که زۆر هات قەواڵه بەتاڵه» «قاباڵه» بۆ ئەوەیه به بەڵگه و دەلیل نیشان بدات خاوەن مڵک کێیه، بەڵام که کار هاته سەر «زۆر» دەلیل و مەنتق دەچنەوه ماڵی خۆیان بۆیەش «قەواڵه» که «بەتاڵ» ه.

مس. لا.» 1-هیچ دە دەفردانەمان:: قاوورمەمان نەماوه کووپەکه بەتاڵ بووه. هەردوو شوشەکە بەتاڵ بوون ئەو هەموویان چۆن خواردۆتەوه. 2- چۆل بوونی خانوو و هەر شتێکی لەم بابەته.:: ژوورەکه سەری مانگ بەتاڵ دەبێ. 3- هیچ نەزانین، ئاقڵ بەشت نەشکان.:؛ پەککوو لەو کابرایه ! نازانم ئینسان چۆن وا بەتاڵ دەبێ. 3- بێ ناوەڕۆک بوونی کتێبــ. و نووسراو.. تێبــ.ینی: پێویسته ورد ببینەوه که مەسدەری «بوون» لەم وشەیە دا لەوانەیه بۆ زەمانی «حاڵ» و «موزارع.» بێ.

ست.» حاڵی قسەیەکی سەرەڕای مانای ئاش کرای، مانایەک یا چەند مانای دیکەشی تێدا بخوێندرێتەوه. تێبــ.ینی: زۆر جاران ئە و مانا نهێنییانه، لاتاو یا جنێوێکی سووکەڵه دەبن که بۆ گاڵتە و گەپ و پێکەنین دەگوترێن.

ست.» «مک.» حاڵی ڕەپستەیەکی چڕ و پڕ بێته بەرچاو.

ست.» حاڵی کەسێکی که چاوی لەوە بێ یەکیتر لە باتی ئەو ئیشێک بکا. چاوەنواڕ ئومێدوار:: بە تەمای من مەبن ئیمشەو نایەمەوه. «به تەمای فرۆی مانگا زەرده»، «به تەمای نیسکێ له ئیمانی مەگەڕی» «خا، پەند، ل- 101»

ست.» تەماحکار.

مست. لا.» خەم لەشتی خواردن. ئیهتمام بە کار و مەسەلەیێ یا کەسێ دان. دەربەست بوون.:: خۆی دەرباز دەکا به تەنگەوه مەبن. ئەوه چییه هێنده بۆی بە تەنگەوەن.

مست. مت.»، «مک.» لەناودان، لەناو بردن، ڕایه کردن، لەدەست خۆ دەرکردن.

ست.» حاڵی ئەسپێکی هەوەسی جووت بوونی دەگەڵ مایین هاتبێته سەر.

مست. لا.» 1- دوا کەتنی کەسێ له هاوڕێکانی:: کوڕینه یەواش بڕۆن مامه حمە هەر بەجێ دەمێنێ. 2- مانەوەی کەسێ یا شتێ لە شوێنێک:: قەڵەمەکەم له سەر مێزەکه به جێماوە. ئێمه هاتینەوه و خسر ەو لەوێ به جێ ما.

دەریای بەرین و بێ سنوور، ئوقیانووس.

چاوی من بەحری موحیطی تۆیە بۆ دەفعی گەزەند
لێت موعەییەن بێ کە « نالیی » گوڵ بە دڵ پەرژین دەکا

مست. لا.»، «مک.» چەواشەبوونی ئەحواڵی کەسێک لەباشی ڕا بۆ خەراپی.::دە ک ڕەببی تەخت و بەختی و رگەڕێ

ست.»، «مک.» 1- کە سێکی له ناو نوێندا بێ بەڵام نەخەوتبێ، جا نووستبێ و هەڵستابێت یا هێشتا خەوی لێ نەکەوتبێ:: دوێنێ شەوێ بوو به چواریش هەر به خەبەر بووم. 2- موتڵەقی کەسێکی نەنووستبێ:: بزانه ئاغا بە خەبەره یا نەنووستووه.* «سن.» خەوەر، بێدار. «بک.» هشیار «جن.» بیار.