تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیش
وتەی نەفرین
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیش
کاروفرمان
ئیش
کار، پیشە. [سنعات، فرمان]
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیش بەدەست
کەسێکە کە فەرماندەر بێ و کارێکی لە ژێر دەستدا بێ
ئیش بەدەست
(نت. ست.) ١- ئەو کەسەی بە کارێکەوە خەریک بێ. ٢- کەسێکی کاری لە دەست بێ، بتوانێ لە دەزگایەکی دەوڵەتیدا کاران ڕاپەڕێنێ.
ئیش تێداکردن
(مست. مت.) ١- خەریک بوون بە سازکردن و دروست کردنی شتێک. ئەوە شەش مانگە ئیشی تێدا دەکەن هێشتا هێشتا دوو چاوە خانوویان پێ تەواو نەکراوە. چاکوتە تەواوبووە و پانتۆڵەکەش ئیشی تێدا دەکەن. ٢- خەریک بوون بە چاک کردنەوەی شتێکی لە کارکەوتوو. دیواری حەوشەکەیان ڕووخاوە ئیشی تێدا دەکەن. ئەوە خۆ هێشتا ئوتۆمبیلەکە هەر لەوێ کەوتووە هیچ ئیشتان تێدا نەکردووە.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیش لێهاتن
جوانی و ڕێکوپێکیی ئیش لە یەکێکەوە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیش لێهاتوو
ئیشگوزارێکە کە ئیشەکانی زۆر ڕێکوپێک بێ
ئیش لە دەست هاتن
١- تین و توانی کار کردن لە کەسێکدا هەبوون. هەموو ئیشێکی لە دەست دێ و قەت دانامێنێ. ٢- (مج.) دەسەڵاتدار بوون. زۆر ئیشی لە دەست دێ ئەم ئیشە هەر بەوی دەکرێ. تێبــ.- تورکیش ئەم وشەیە بەکاردێنن و بۆیە هەندێ کەس واتێدەگەن کە لە تورکی وەرگیراوە، بەڵام ئەمە ڕاست نییە و دەگەڵ (ئێش) لە یەک ڕیشەن.
ئیش کردن
(مست. لا.) ١- کار کردن، بە کارێکەوە خەریک بوون، بێکار نەبوون. ٢- بەجێ گەیاندنی ئەو پێویستەی بۆ ئەندامێکی لەش یا مەکینە یا دەزگایەکی کۆمەڵایەتی ڕەچاو کراوە. مێشکی ئیش ناکا (ناتوانێ بیر بکاتەوە). سەعاتەکەی شێرکۆ باش ئیش دەکا. بزانە ئوتۆمبیلەکە ئیش دەکا یان نا؟ تەلەویزیۆن بە رۆژ ئیش ناکات. داییرەکانی دەوڵەتی ڕۆژی هەینی ئیش ناکەن.
ئیش!
شە!، ویک! (کلمەی نفرت و استکراه است.)
ئیش!
عیش!، قخ!(کخ! (وشەی دربڕینی بیزاری و پێناخۆش‌بوونە.)]
ئیش!
تف!
١- ئیش
(نا.)،(کعر. سن.) ١- کۆششێکی سەرف دەکرێ (بە هێزی مێشک، دەست و بازووی ئینسان یا هەر سەرچاوەیەکی دیکەی هێز) بۆ بەرهەم هێنان، دروست کردن، ساز کردن، ڕێکخستن و...ی ماددەیەک، شتێک یا مەسەلەیەک و.... ٢- هەر کۆششێکی ئینسان بۆ وەدەست هێنانی بژیوی خێزانی خۆی دەیکا. ئەم کابرایە لەوەتی هەیە ئیشی دارتاشییە، خدر گوێ ناداتێ هەر ئیشێکی دەست کەوێ دەیکا. ((هەموو بێ ئیشن و بێ کار و تەوەززەل)) (( ورگ پان و مل ئەستوور و سەلک زل)) (مەلا: گم-١٣). ٣- هەر مەسەلەیەکی جێبەجێ کردنی پێبوێ. ((... کاوە بە ئیشێک چووە دەری ژوورەکە...)) (بلە: ژان-١١١). ((بە ڕیشی گرژ و پرچی پڕ لە ئەسپێ)) (( بناغەی ئیشی کوردان چۆن ئەچەسپێ)) (مەلا: گم-١٣). ٤- کردەوە. (( بە ئیشی تۆش ناشێ بەڵام چار نییە))، (( بەقوربانی ئیشی خوا بم کەسی تێ ناگا)). * کار، (بک.) خەبات، (با) شۆل.
ئیشار
جۆرێ سەرپۆشی ژنانەکەشان و پیل دەگرێ، چارۆکە، کۆڵوانە
ئیشارە
نمار، سیم، کوش، دندش، پرخیدە، نمودن، نشان‌دادن، گوشە.
ئیشارە
اشارة، ایماء، ایباء، ایحاء، ایماض، ایهام، رمز، غمز، وحی، تلمیح، تلویح، تومئة. اسم‌الاشارة.
ئیشاعە
چاو، آوازە، دمدمە، زمزمە.
ئیشاعە
چاو چاووڕاو، دەنگ، ئاوازە. [ناوبانگ]
ئیشاعە
اشاعة، شهرة، انتشار، اذاعة، نشرة، سمعة، صیت، سما، اشتهار.
ئیشاعە
[[=عا.: ئیشاعە]]
(نا.)، شاییعە. (کعر.) خەبەر یا قسەیەک (ڕاست یا درۆ) کە لەناو خەڵکا بڵاو ببێتەوە و دەماودەم بڕوا. دوێنێ ئیشاعە وابوو دز کاروانەکەیان ڕووت کردەوە. *(کئێر.)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیشان
ژانکردنی ئەنەدام
ئیشاڕە(ت) کردن
[[عا. کو.]]
ئیشاڕەت
[[=عا.: ئیشارە]]
(نا.) کارێکە بێ قسە کردن مەبەستی پێ ئەدا دەکرێ. ((دەمێ تۆ نەینێی دەم وەبان دەم، خودا بیبڕێ ئیشاڕەت وەچەم)). بە ئیشاڕە تێمگەیاند کە قسە نەکا.
ئیشاڵلا
انشاءالله
ئیشاڵلا
خوا حەز کا، حەز دەکەم
ئیشاڵڵا
[[=عا.: ئینشائەڵڵا]]
(ڕستە) ئەگەر خوا بیەوێ، ئەگەر خوا حەز کات. ئیشاڵڵا بەیانی دەچمە شار، ئیشاڵڵا کتێبــ.ەکەت بۆ هێناوم.
ئیشت
پس گردنی
ئیشت
شەپەزلەی پشت مل، عیشت
ئیشتباەکاری
راست‌پوشی، هودەپوشی، راست‌پوشاندن، راست‌گم‌کردن، گمراهی، پرت‌روی.