تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئێش دەس‌وپا
پک‌درد، دست‌وپادرد.
ئێش دەس‌وپا
جمگەئێشە، بەنگەئێشە. [دەردەجومگە، باداری]
ئێش دەس‌وپا
بدل، وجع‌المفاصل.
باڵا دەس
(ست.)، تم: باڵا دەست.
بێ¬دەس
بی¬دست، دست بُریده.
بێ¬دەس
دەس¬بڕیاگ. [بێ¬دەست، دەست¬بڕدار]
بێ¬دەس
اَقطَع، اَشَلَ، مَیدِیَ، مَقطُوع الیَد، عَدیِم الیَد.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەس
دەس
دست، پنجە.
دەس
دست، کَبک، کَنگ. (از سر انگشتان تا سر دوش)
دەس
دست. (لباس مثلاً.)
دەس
دست. (خانە مثلاً)
دەس
دس، دست، جور، مانند.
دەس
چەپ، چەپۆڵە.[دەست، چەپە]
دەس
باڵ.[دەست (لە سەرپەنجەوە تا سەرشان.)]
دەس
نۆگە، چەل.[یەک دەست یاری. (جارێکی کایە.)]
دەس
قات، جلوبەرگی تەواو (وەک: دەستی جلوبەرگ.)]
دەس
دەست، تەواو، بێ‌کەموکورتی (وەک: یەک دەس خانوو.)
دەس
جۆر، چەشن.[شێوە]
بۆمبی دەستی
نت.»، «کئێر.» تم: نارنجۆک.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دست چمک۔ امر (دەست چەمەک
( dest cemek))
تەر دەستی، چاپوکی، بەدەسەلات، سه رکەوتن.
ئیش لە دەست هاتن
١- تین و توانی کار کردن لە کەسێکدا هەبوون. هەموو ئیشێکی لە دەست دێ و قەت دانامێنێ. ٢- (مج.) دەسەڵاتدار بوون. زۆر ئیشی لە دەست دێ ئەم ئیشە هەر بەوی دەکرێ. تێبــ.- تورکیش ئەم وشەیە بەکاردێنن و بۆیە هەندێ کەس واتێدەگەن کە لە تورکی وەرگیراوە، بەڵام ئەمە ڕاست نییە و دەگەڵ (ئێش) لە یەک ڕیشەن.
باڵا دەست
[[باڵا/٢+ دەست]]
(ست.)، (مک.) دەست ڕۆییو، دەست ڕۆێشتوو، حاڵی کەسێکی د‌‌ست بڕاو و خاوەن دەسەڵات بێ « من قاپی جە بۆن جە تۆ نەبەستم ! + یانی بزرگم، یا باڵا دەستم).(خانا - ٥٠٨)
باڵا دەستە
[[باڵا/١+دەستە (نە گە‌‌وە نە بچووك)]]
(ست.)، (مک.) حاڵی منداڵێکی خەریک بێ هەڵ بدا، باڵای دەستی کردبێ بە دێژ بوون.
بزفتەکی و دەستەکی
الحرکي والیدوي
بزفتەکی و دەستەکی
Locomative and manipulative
بۆمبای دەستی
«نت.»، «کعر.» تم: نارنجک. بۆمبای هایدڕۆژن: بۆمبای هایدرۆجن- «نت.»، «کعر.» تم: بمب «بمب هیدرۆژنی»
بێ¬دەسنوێژی
بی¬دست¬نمازی.
بێ¬دەسنوێژی
حَدَث، عَدَمُ الوُضوء.
بەفر دەسی
یده، برف ساختگی.
بەفر دەسی
بەفری دەسکرد.
بەفر دەسی
التُّلجُ المَصنوعِيَ.
حکوومەتی دەستووری
حکومت مشروطه
حکوومەتی دەستووری
Constitutional government
حکوومەتی دەستووری
بە ڕژێمێکی سیاسی دەگوترێ کە بەستێنی دەسەڵاتەکەی بەپێی بەربەستی قانوونی بەرتەسک کرابێتەوە. لەم ڕووەوە لە بەرانبەر حکوومەتی ئیستبدادی و دیکتاتۆریدا حکوومەتی دەستووری دێتە ئاراوە. بە واتایەکی دیکە، حکوومەتی دەستووری لەگەڵ حکوومەتی قانوونی بە یەک مانا لێکدراونەتەوە. قانوون بریتییە لە کۆمەڵێ بنەما و پرەنسیپ کە لە لایەکەوە سنووری کردەوەی تاک و کۆمەڵ دیاری دەکات و لە لایەکی دیکەیشەوە ئاستی بەکارهێنانی دەسەڵاتی دەوڵەت سنووردار دەکات. هێنانەکایەی پێوەندییەکی قانوونی لەنێوان حکوومەت و هاووەڵاتیان و پابەندیی هەردوولا بە قانوون، لە مەرجە سەرەکییەکانی حکوومەتی دەستووری لە ئەژمار دێت. زاراوەی «ئازادییەکانی تاک» و «جیاکردنەوەی هێزەکان» * یەکێکی دیکە لە لایەنە سەرەکییەکانی ئەم جۆرە حکوومەتەیە.
لە بەرئەوەی ئەم حکوومەتە سیستەمێکی قانوونییە و بنەماکانی بەپێی یاسا دامەزراوە، لەگەڵ پەرلەمان و پەرلەمانتاری هاوشێوە دەنوێنن. حکوومەتی دەستووری، بە دوو شێوازی جودا هاتۆتە کایەوە: یەکەم، کۆماریی. دووهەم، پاشایەتی. بیرۆکەی حکوومەتی دەستووری لە بنەڕەتەوە، ئەگەڕێتەوە بۆ بزووتنەوەی ئازادیخوازی (لیبرالیزم) *.
دابەشینی دەستەدۆز
Quotative (Measurement) Division ژمارەی «سەربەش» دەکرێتە دەستەی جیاواز و هەر دەستەیەک بە ژمارەی «ژێربەش» ئەندامی بەر دەکەوێت، ژمارەی ئەندام دیارە (ژێربەش) بەڵام ژمارەی دەستە نازانین، دەستەدۆزی دەکەین. بۆ نموونە: پازدە چەند دەستەی سێ ئەندامی تێدا دەبێت، پۆلەکەمان پازدە فێرخواز هەیە، چەند مێزی «سێ ئەندامی»مان پێویستە؟ وەڵام پێنج مێز.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دارو دەسته
[ا. مر ]
(دارو دەسته - dartÛ deste)
دارو دەسته، دەستوپیوەند، کەس و كار، تاقم و لایه نگری که سیّک، رەشەک.