وشەدان

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

(NIPA) National income and product accounts

حیسابی داهاتی نیشتمانی و بەرهەم (NIPA). بریتییە لە زنجیرەیەك حیساب كە خەرجی، داهات و بەرهەمی سەرلەبەری وڵات بۆ ماوەی چارەكە ساڵێك یان ساڵێك هەژمار دەكات.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Actual, cyclical, and structural budget

بودجەی هەیی، ناوبەناو و پێكهاتەیی. كورتهێنان یان زیادهێنانی بودجەی هەیی ئەو بڕە پارەیە كە لە ساڵێكدا تۆمار دەكرێت. ئەمەیش بەشێكە لە بودجەی پێكهاتەیی كە داهات و خەرجی و كورتهێنانی حکومەت لە دۆخی بەرهەمهێنانی ماتەوزەدا هەژمار دەكات و، كورتهێنانی ناوبەناویش كاریگەریی بارگۆڕانی ئابووری لەسەر بودجە هەژمار دەكات.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Checking accounts (also checkable deposits and bank money)

حیسابی دیداری (یان سپاردەی دیداری و پارەی بانكی). واتە سپاردە لە بانكە بازرگانییەكان یان دامەزراوە نێوانگرە داراییەكانی تر كە دەكرێ بە چێك لێی ڕابكێشرێت، كەواتە دەبێتە پارە مامەڵەكردنیش (یان M_1). سپاردەی دیداری نیوەی (M_1)ە.

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

Conference for Security and Cooperation in Asia (CSCA)

کۆنفرانسی ئاسایش و هاوکاری ئاسیا

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

Conference on Security and Cooperation in Europe (CSCE)

کۆنفرانسی ئاسایش و هاوکاری ئەورووپا

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms

کۆنڤانسیۆنی ئەورووپی پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

Hawks and Doves

کۆتر و هەڵۆ

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

International Covenant on Civil and Political Rights (1966)

پەیماننامەی نێودەوڵەتی مافە مەدەنی و سیاسییەکان (1966)

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

International Covenant on Economic، Social and Cultural Rights

پەیمانی نێودەوڵەتی مافە ئابووری و کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکان (1966)

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

Left and right

چەپ و ڕاست

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

North and South

باکوور و باشوور

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

Organization of Cooperation and Security in middle East

ڕێکخراوی هاوکاری و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوین

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

Organization of Security and Cooperation in Europe

ڕێکخراوی هاوکاری و ئاسایشی ئەورووپا

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Profit-and-loss statement

ڕاپۆرت یان حیسابی سوود و زیان (سوود و زەرەر). سەیری ڕاپۆرتی داهات بكەن.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Progressive, proportional, and regressive taxes

باجی هەڵكشێن، ڕێژەیی و داكشێن. باجی هەڵكشێن ئەو باجەیە كە زیاتر دەخرێتە سەر خەڵكی دەوڵەمەند، باجی داكشێنیش بە پێچەوانەیە. بە وردی، ئەو باجە هەڵكشێنە كە ڕێژەی نێونجی باج (بۆ نموونە، باجی دابەشی داهات) ئەو كەسانە زیاتر بێت كە داهاتیان زیاترە، باجی داكشێنیش ئەو باجەیە كە لەگەڵ داهاتی بەرزتردا ڕێژەی نێونجی باج دادەبەزێت، باجی ڕێژەیش ئەو باجەیە كە ڕێژەی نێونجی باج بۆ گشت داهاتەكان یەكسانە، واتە بە یەك ڕێژە باج دەخرێتە سەر گشت داهاتەكان.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Quantity theory of money and prices

تیۆریی بڕی پارە و نرخ. تیۆریی دیاریكردنی بەرهەم و ئاستی سەرپاكی نرخە كە وادادەنێت نرخ تا ڕادەیەكی زۆر لەگەڵ خستنەڕووی پارەدا جووڵە دەكات. شێوازێكی وردە كە لە لایەن نەختینەگەراكان خراوەتە ڕوو و، خستنەڕووی پارە بە گرنگترین هۆكاری دیاریكردنی گۆڕانی GDPی ڕواڵەتی دەزانن (سەیری نەختینەگەرایی بكەن).

سەرچاوە: فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)

United Nations Educational، Scientific and Cultural Organization (UNESCO)

ڕێکخراوەی پەروەردەیی، زانستی و کەلتووری نەتەوە یەکگرتووەکان (یونسکۆ)

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

What, how, and for whom

چی، چۆن و بۆ كێ. سێ كێشەی بنەڕەتیی هەر ڕێكخستن یان ڕێكخراوێكی ئابوورین. چی و چەند لە شمەك و خزمەتگوزاریی وڵات بەپێی سەرچاو و ئینپووتە سنووردارەكانی بەرهەم بهێنرێت. بە چ شێوەیەك و بە چ تەكنیكێك هەر شمەكێك بەرهەم بهێنرێت، واتە چۆن بەرهەم بهێنرێت. بۆ كێ ئاماژەیە بە چۆنیەتی دابەشكردنی شمەكی بەكاربردن بەسەر تاكەكانی كۆمەڵگەدا.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان