شەومەند، چیوەرۆک

سازمان کنفرانس اسلامی

Organization of Islamic Conference (OIC)

گەورەترین ڕێکخراوەی وەڵاتانی ئیسلامییە کە لە 56 ئەندام پێکهاتووە و بە شێوەی ڕەسمی لە سێپتەمبەری 1969 لە کۆنفرانسی سەرۆکی وەڵاتانی ئەندام لە ڕبات (پێتەختی مەغریب) دامەزرێ. پاڵنەری سەرەکی بۆ پێکهێنانی ئەم کۆنفرانسە، چارەسەرکردنی ئەو کێشە و گرفتانە بوو کە لە ئەنجامی شکستهێنانی وەڵاتانی عەرەبی لەگەڵ ئیسراییل (ژووەنی 1967) هاتبووە ئاراوە. ئامانجەکانی ڕێکخراوەی کۆنفرانسی ئیسلامی بریتین لە:
ــ گەشەپێدانی پێوەندی و هاوکاری و یەکگرتوویی لەنێوان وەڵاتانی ئیسلامی لە هەموو بوارەکانی ئابووری، کۆمەڵایەتی و کەلتووری.
ــ سڕینەوەی پاکتاوکردنی ڕەگەزی.
ــ پشتیوانیکردن لە ئاشتی نێودەوڵەتی.
ــ پشتگیری موسوڵمانان لە خەباتیان بۆ پاڕاستنی شەرەف و سەربەخۆیی و مافە نەتەوەییەکانیان. هەرچەندە ئەم ڕێکخراوە لەسەرەتادا هەڵوێستێکی یەکگرتووی دژ بە ئیسراییل و پشتیوانیکردن لە مافی فەلەستینییەکان هەبووە بەڵام بە نزیکبوونەوەی میسر لە ئیسراییل و ئیمزاکردنی ڕێککەوتننامەی ئاشتی لەنێوان ئەم دوو وەڵاتە، کۆنفرانس تووشی ناکۆکی هات و یەکەمین ناتەبایی لە ساڵی 1978 بە دەرکردنی میسر لە ڕێکخراو سەری هەڵدا. بەگشتی ڕێکخراوەی کۆنفرانسی ئیسلامی لەمەڕ ئەو کێشە و گرفتانەی کە بۆ وەڵاتانی ئیسلامی هاتۆتە پێش، هەر لە دەستدرێژی یەکیەتی سۆڤیەت بۆ سەر ئەفغانستانەوە بگرە تا شەڕی ئێران و عێراق و دوو شەڕەکەی کەنداو و ناکۆکییەکانی باکووری ئەفریقیا، نەیتوانیوە وەکوو سەرچاوەیەکی شەرعی بێتە مەیدانەوە بەڵکوو زیاتر لە جاران بەرەو بێهێزی و دەستەوسانی و لەرزۆکی چووە.
لە پەراوێزی ئەم ڕێکخراوەدا چەند کۆمیتەیەک پێکهاتوون کە بریتیین لە:
کۆمیتەی کاروباری ئابووری کە بەمەبەستی بەرەو پێشڤەبردنی هاوکاری ئابووری و پاڕاستنی یەکگرتوویی لەنێوان وەڵاتانی ئیسلامی دامەزراوە، کۆمیتەی زانستی فێرکاری و فەرهەنگی، ناوەندی لێکۆڵینەوەی مێژوویی، هونەری و فەرهەنگی ئیسلامی و کۆمیتەی نێونەتەوەیی پاڕاستنی جێماوەی ئیسلامی و لێژنەی وەرزش.

زرنگ
حیال، مکار

زرینگ، وریا
فێڵباز، فریودەر

کنترل تسلیحات

Arms Control

کۆنترۆڵی چەک، پڕۆسەی ڕێسامەندکردنی بەکارهێنانی هەموو جۆرە چەکێکە. جیاوازی ئەم پرۆسە لەگەڵ چەکداماڵین لەوەدایە کە مەبەست لە چەکداماڵین، گەیشتن بە ڕێگەیەکی ئاشتیخوازانەیە بۆ قت کردنی چەک و تەقەمەنی لە ڕیزی خەرجوبەرجی دەوڵەتەکاندا. کۆنترۆڵی چەک بەپێی ستراتیجی و پەیمانی جۆراوجۆر جێبەجێ دەکرێت کە دەکرێ بەم شێوەی خوارەوە ئاماژەیان پێ بکەین:
1) بەربەستکردنی ڕادە و جۆری ئەو چەکانەی کە لە شەڕدا بەکار دەچێت.
2) بەربەستکردنی هێزی خاپوورکەرانەی چەکەکان لە ڕێگەی کەمکردنەوەی جبەخانەکانەوە.
3) کەمکردنەوەی گشتی ڕادەی چەکەکان.
4) قەدەغە کردنی وەبەرهێنانی ئەو تەکنۆلۆژییانەی کە لە هاوسەنگی دەسەڵاتدا دەور دەبینن.
5) دۆزینەوەی چارەسەرییەکی متمانەبەخش.
ڕێککەوتن لەسەر کۆنترۆڵی چەک، ڕێگرە لەبەردەم بەرهەمهێنانی هەندێ چەکدا و لە بەرانبەر وەبەرهێنانی ئەو چەکانەی کە مەترسی هەڵگیرسانی شەڕ دێنێتە ئاراوە، تەگەرە سازدەکات. لە ساڵی 1945 بەملاوە زۆربەی ڕێککەوتننامەکانی کۆنترۆڵی چەک، خۆلاسە بۆتەوە لەسەر نەهێشتنی پەرەپێدانی چەکی ناوەکی، کیمیایی و بایەلۆجی، سیستەمی مووشەکی دژی بالستیک و کەمکردنەوەی تاقیکارییە ئەتۆمییەکان کە بریتین لە:
• پرۆتۆکۆلی 1925 لە جنێڤ لە بابەت بەکارنەهێنانی گازی ژەهراوی و چەکی باکتریۆلۆجیک.
• پەیمانی 1959 جەمسەری باشوور لە بارەی نەکردنەوەی بنکەی چەکداری لە باشوور.
• کۆنڤانسیۆنی 1972 چەکە بایەلۆژییەکان لەمەڕ نەهێشتنی وەبەرهێنان و خاوەندارییەتی
ئەم جۆرە چەکانە.
• پەیمانی 1968 بەربەستکردنی چەکی ئەتۆمی (NPT).
• گفتوگۆ لەمەڕ بەربەستکردنی چەکی ستراتیجیک، ناسراو بە سالت لە ساڵی 1972.
• پەیمانی کەمکرنەوەی چەکی ستراتیجیک، ناسراو بە ستارتی یەک (1991).
• کۆنڤانسیۆنی 1993 چەکی کیمیایی (CWC) کە خوازیاری لەناوبردنی هەماری چەکی
کیمیایی دەوڵەتانی ئیمزاکردەیە لە ماوەی 10 ساڵدا.
• پەیمانی مین (ئەڵغام) ی دژەنەفەر 1998 (APLT).
یەکێک لەو گرفتانەی کە لەسەر ڕێی کۆنترۆڵی چەکەکاندا پێش هاتووە، مەسەلەی سەلماندن و بەڕاست گەڕانی پرۆسەکەیە کە تەنانەت بە یارمەتی سەتەلایتی زۆر پێشکەوتووش ناکرێ بۆ جێبەجێ کردنی ئەم پرۆسە، بە دەوڵەتەکان متمانە بکرێت. بۆ نموونە وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا خۆی یەکێک لەو دەوڵەتانە بووە کە کۆنڤانسیۆنی 1993 چەکی کیمیایی واژۆ کردووە کەچی ڕادەیەکی زۆری لەم جۆرە چەکانەی بەرهەم هێناوە و لە هەمارەکانی خۆیدا سەریەکی ناوە. لە لایەکی دیکەوە سەپاندنی گەمارۆی دیپلۆماسی و ئابووریش، تەنیا بەسەر وەڵاتانی لاوازدا زەختی دەهێنێ و بۆ وەڵاتانێکی وەک ئەمریکا و چین و ڕووسیا کاریگەری نابێت.

گوساله یکساله، پارینه

کۆنتۆ

Conto ی ئیتالی و Konto ی سکاندیناڤی و Account ی ئینگلیزی و «حساب»ی عەرەبی و فارسییە. کۆنتۆنامە، نامەی ئاگادارییە دەربارەی چەند و چۆنی کۆنتۆ.

گوساله یکساله، پارینه

بەچکە چێلی دوو بەهار دیتو، پارگوێل، پارگوێر

(شکا.):پارگووێری نێر

گاو آبستن نشده شیرده

چێڵێ کە ئاوس نەبووە و شیر دەدا

کەندۆ٬ قسر٬ ئەستێوور٬ مانگایەکە شیری بدات٬ کاندەو

کهن سال (درخت)

[بەتەمەن، (پیرەدار)]