تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



برسیایه تی
[[برسی+ئایه‌تی/١]]
«حمس.»، «مک.» تم:برسێتی.
بۆره خزمایه تی
[[1- بۆره+/2_خزم+ئایه‌تی/1]]
«نت.» پێوەندی دووری بنەماڵەیی که دوو یا چەند کەس یا خێزانان پێکەوه دەبەستێ. خزمایەتی دوور.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تی
پیتێکە دەبێ بەپاشداری هێندێ ناو مەعنای (مەسدەر) دەگەیەنێ)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تی
کۆنە شووبرای ژن (ز)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تی
لێوار و قەراغی شت
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تی
تی
تینگ، توونی، تەژنە
برای مێرد، شوبرا
تو، تفێ
تیخەی شیر وخەنجەر وکێرد
تیل، لەقولینچکەوە
تی(یەز)
تۆ، ئەتۆ. مرازێکە ببێتە پاشکۆی هەر ووشە یا ناوێکی واتایەکەی دەکاتە چاوگە وەکوو: ئازایەتی، نەبەزێتی، پیاگەتی. (بڵباکبار) ژنی برای مێردییە. (باد) توو (بەری دارە توو). (خۆ.، ڕەوا.) لا، کەنار، ڕۆخ، لێوار، قەراخ. لای تەسکی و باریکی دەست و ئیدیکەیە. (ڕۆژ) (زاراوەی منداڵانیشە) ئەوەتا، ئەتا، ئەتانێ. (باد) تیشک. (باک) خراپ، بڵ (بۆ میوە). تەنک، تیوار. (باک) تینوو
تیی [تی]
گی. (علامت حاصل بالمصدر است: «مردانگی».)
تیی [تی]
پاشگرێکه که ناوی پێش خۆی دەکاته چاوگ. وەک: پیاوەتی.)] (پیاگەتی
تیی [تی]
ة. (مُرُوءة)
سەرچاوە: نالی
دَردَتیِ
دەردی من.

فَباغاتُهُ داغاتٌ جَرگِ الشَّقائِقِ
فَوا دَر ْدَتیِ مِنْ خارْ خارِی لِوَرْدِهِ
ڕژێ تی
(باک.)بێمە زە یی،لاوازی
گەنجای،تی
گەنجێتی٬ جحێلاتی٬ تۆلازی٬ لاوانی.
یەر (تی.)
بن تیک
[[كو.، تو.]، [بن/٦+ تیک]]
«نت.» تم: بندروو.
ئاگر زوان تیژترە.
آتش زبان سوزندەتر است.
ئاگر زوان تیژترە.
[ئاگری زوان سووتێنەرترە].
ئاگر زوان تیژترە.
ناراللسان اشد احراقأ. ئاگرگرتن= ئاگری گرتگە.
ئاڵقەڕێز «تیس»
[[؟]]
«نا.»، «مکـ.» گیایەکی دەشتەکییە، زۆر بەرز نابێتەوە، هەمیشە تەنانەت لە ژێر بەفریشدا دەمێنێتەوە و شینە، ساقەتی نیو سانتیمەتر ئەستوور دەبێ و قەف قەفە، لە شکاندنەوەدا شیری لێ دەتکێ، دڵۆپێ لەم شیرە بە چەند کڵۆ قەنددا دەکەن و لە باتی دەرمانی ڕەوانی «موسهێل» بە کاری دێنن زۆر کاریگەرە. تێبــ. ــ بە لێکدانەوەی من ئەم وشەیە هیچ پێوەندێکی بە «ئاڵقە» و «تیز = تیژ» ەوە نیە و زیاتر لە یۆنانی دەچێ، تەنیا گیایەکی لە قاموسەکانی فارسیدا بەرچاوم کەوت کە بۆنی ئەوەی لێبێ «ئاڵقەتیز» ی کوردییە «بخور مریم» ە کە دوکتۆر معین پاش ئەوەی بە «گوڵی نیگونسار = گوڵی سەرەونخون» ی مانا لێدەداتەوە «تمـ: فەرهەنگ، جـ١، ل ـ ٤٧٨» لە باسی «گوڵی نیگونسار» دا «فەرهەنگ. جـ٣، ل ـ ٣٣٥١» وای باس دەکا: «... لە بنی ئەم گییایەدا ماددەیەک هەیە «سیکلامین» ی ناوە کە بۆ ڕەوانی زۆر کاریگەرە...»، «مردۆخ» یش «بخووری مرێم» ی نووسیوە و هاوتایەکی بە «چەنگی مرێم» دادەنێ، ئەوجار لە باسی چەنگی مرێمدا بە عەڕەبی «بخور الاکراد» ی مانا لێداوەتەوە «تمـ: مخـ. جـ٢، ل ــ ٥٧٨». «المنجد» ی عەرەبیش یەکێک لە هاوتاکانی بخووری مرێم بە «بخور الاکراد» ناو دەبا «تمـ: المنجد ــ ٢٧» شەڵواربەکۆڵ.
بازار تیژی
بازارگرمی
بازار تیژی
گەرم بازاڕی، سەودای زۆر لە بازاڕدا
به تیسک
ست.»، «مک.» حاڵی مەڕێکی تیئسکی خوری درێژ بێ بەڵام شاش بێ.
به تین
ست.» 1- گەرم:: ئەم سۆبەیه زۆر به تینه، هەتاوی بەغدا هێنده به تینه گۆشت دەبرژێنێ. ٢- (مج.) بەهێز. بەقەوەت..
بێ تین
لاواز، بێ هێز، چلەک، (ڕۆژ) ئێرەتی. بێ زۆر._ی: لاوازی، بێ هێزی، چلەکی، (ڕۆژ) ئێرەتی
تاوگیری / تیفگیری
الانفعال
تاوگیری / تیفگیری
Emotion
تن و تیژ(هەورا)
توندو تیژ
توندو تیژ
تۆم تەڕه تیزه
تۆم تەڕه تیزه
خەردەل. [خەرتەله]
تۆم تەڕه تیزه
حُرف ،حَبّ الرَّشاد.
سەرچاوە: نالی
تیا
تیایدا.

پەچەیی پەرچەمی و پرچی سیا
هەر دەڵێی مانگەشەوە کوڵمی تیا