لَبنان، کُهنه جُندَه (جُنده پیر که دیگران را دلالی کند)

چەقاڵ، چەقالتە [ (سۆزانی پیر کە دەبێتە دەڵاڵی ئەوانی تر)]

قَوّاده

کەسێکە لەکاتی زۆر خانەدا دومەڵەک لێ بدا

کەسێکە لە کۆنەوە سوار بێ

سوارکار ماهر
تنبک نواز زورخانه

سوارچاکی کارامە
دومەک ژەنی زۆرخانە

کەسێکە لە کۆنەوە سووار چاک بووبێ. کەسێکیشە لە کاتی زۆر خانەدا دومەڵەکۆنە لێ بدات.-ی: پیشەی سوار چاکێتی. کاری دومەکۆنە ژەنی زۆرخانە

کەسێکە پیشەی هەر کڕین و فرۆشتنی کۆنە بێ

عتیقەفروش
سمسار

کەسێ کە شتی قەدیمی دەفرۆشێ
سمسار

کەڤنەفرۆش ٬ کەڤنەگیر٬ کەونەفرۆش٬ کەسێکە لە کۆنەوە پیشەی هەر کۆنە فرۆشتن بێ. کەڤنەفرۆشی٬ کەڤنەگیری٬ کەونە فرۆشی

(باڵ.):حیز٬ بێ زات٬ بێ غیرەت

محافظەکاری

Conservatism

بریتییە لە کۆمەڵێ ئەندێشە و ڕێبازی سیاسی کە بیروبۆچوون و نەریتە کۆنەکان بەبایەختر دەزانێت لە هەر چەشنە بیرۆکەیەکی نوێباو و ئەزموون نەکراو. کۆنەپارێزی لەسەر یاسا و ڕێباز و نەریت جەخت دەکا و پێی وایە کە هیچ کاتێک بە شێوەیەکی ڕەها، شەڕ و ئاژاوە لەسەر زەوی ڕیشەکێش ناکرێت چونکە زاتی مرۆڤ زاتێکی ناکامڵە. کۆنەپارێزی لە نەریتی سیاسی بریتانیادا خاوەنی پێگەیەکی بەهێزە. بەکارهێنانی زاراوەی کۆنەپارێز لەم وەڵاتەدا لە ساڵی 1835 تا 1840 دەستی پێکرد و لەو کاتەوە جێگەی واتای مێژوویی«توری» گرتۆتەوە. لە سیستەمی سیاسی بریتانیادا حیزبی کۆنەپارێز، هەمیشە حیزبێکی سەرەکی لە ئەژمار هاتووە و کەسانێکی وەک ئیدمۆند بۆرگ، کالریچ، پیل و دیزراییل، هەوڵیان داوە ئەم حیزبە گەشە پێ بدەن. ئەگەرچی کۆنەپارێزیی هیچکات نەبۆتە خاوەنی سیستەمێکی گونجاوی فەلسەفی بەڵام بە گشتی لەم بنەمایانەی خوارەوە پەیڕەوی دەکات:
کۆنەپارێزی لە بەرانبەر ڕادیکالیزم و شۆڕشگێڕیدا ڕادەوەستێ. لە ڕوانگەی کۆنەپارێزێکەوە ڕادیکاڵ و شۆڕشگێڕ، دەخوازن بە ئامانج و مەبەستی تیۆری و قوتابخانەیی، زۆربەی دەزگە بایەخدارە کۆمەڵایەتییەکان لەناو ببەن. ئیدمۆند بۆرگ، هێرش دەکاتە سەر توندڕەوی (ڕادیکالیزم) و بە ڕێبازی دەمارگیرانە و دژ بە کولتووری گرانبەهای ڕابردووی دادەنێ و دەڵێ: پێویستە سوود لە ئەزموونی پێشوونانی خۆمان وەربگرین و ئەگەر چاکسازیش پێویست بێت، دەبێ لەگەڵ شکڵ و شێوازی ڕابردوودا بیگونجێنین. خاڵێکی مەترسیدار لە ڕێبازی کۆنەپارێزیدا بڕواهێنانە بە کەماڵی موتڵەق. چونکە هیچ شتێک بە قەدەر بەرجەستەکردنەوەی یۆتۆپیا بۆ پێشڤەبردنی ڕاستەقینە زیانبار نییە. سیاسەت بە کردەوە، بێ توانایە و هیچ شتێک مەترسیدارتر لەوە نییە کە بۆ گەیشتن بە خەون و یۆتۆپیاکان زەبر و زەنگ بەکار ببرێت.
کۆنەپارێزی بۆ کۆنارایی، ڕێزێکی زۆر قایل دەبێت و هەر دەزگە یا نەریتێکی کۆمەڵایەتی کۆنتر و لە مێژینەتر بێت، لای ئەم ڕێبازە بەنرخترە. کۆنەپارێزەکان، هەمیشە لەدووی ئەزموونی وەچەکانی پێشوون و هەوڵ دەدەن بە جەوهەری ڕۆحی ئەو ئەزموونانە، کلک وگوێی واقیعە کۆمەڵایەتییەکان بقرتێنن. لە بنەماکانی دیکەی ئەم قوتابخانە دەکرێ ئاماژە بدەین بە پاراستنی نەریتی لیبرالیزمی ئەورووپایی، ڕێزگرتن لە خاوەنداریەتی تایبەتی و کەمکردنەوەی دەستێوەردانی دەوڵەت لە کاروباری ئابووری.

کەسێکە کە هەر کۆنە لەبەر بکا

کهنه پوش، ژنده پوش

ڕیپال [شڕپۆش، جلوبەرگ دڕاو]

دَنِس