تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بزۆزی کۆمەڵ
دینامیکیة الجماعة
بزۆزی کۆمەڵ
Group dynamics
بەرژەوەندی کۆمەڵ
صالح الجماعة
بەرژەوەندی کۆمەڵ
Social welfare
چەندایەتی کۆمەڵ
حجم الجماعة
چەندایەتی کۆمەڵ
Magnitude of population
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کۆمەڵ
چەند شتێکی گردەوەبوو
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کۆمەڵ
کەژ (د)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کۆمەڵ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کۆمەڵ
منداڵەکان هەموو (کۆ)ن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کۆمەڵ
دەردێکە دەدا لە چاوی وڵاخی بەرزە و ئاژاڵ هێندێ جار کوێریان دەکات
کۆمەڵ
توده، فَل، فال، خَرمَن، کود، تَل، راژ
کۆمەڵ
کۆمەڵ
کُومَه، کُودَه، کُتلَه، کُثلَه، کُثبَه، ثُلَّه، صُوبَه، کُدسَه، کُداسَه، دُبلَه، صُبرَه، رُکام
کۆمەڵ
-گرتن لە دەورەی تەرم:چەمبەر گرتن٬ چەمەر بەستن٬ (باک.): جەرد٬ گرد٬ خڕ٬ چەند کەس یا چتێکی خڕ بۆوەوە.-ێک:هووله٬ دەستەیەک. –بەستن: جڤان٬ ڕەبستن٬ خەرمانێکی سوورە٬ کە لەگەڵ سەپانی بەشکرێ و بکرێتە چەند کۆمەڵ
کۆمەڵ ئەزموونی
الاختبارات الجمعیة
کۆمەڵ ئەزموونی
Group tests
کۆمەڵ بوون
دورهم جمع شدن
ئاسایشی کۆمەڵایەتی
کاتێک کۆمەڵ ئەرخەیان بێت لە هەڕەشەیەک کە دەرەنجامی کردەوەیەکی نایاسایی دەوڵەت یان دەزگە یان تاکێک دەرحەق بە تەواوی کۆمەڵگە بێت. لە سیستەمی مافەکانی نوێدا، پێویستە کە یاسا، بە پەسندکردنی قانوون و بە ڕەسمییەت ناسینی مافەکانی تاک و سزادانی تاوانباران، ئاسایشی تاکەکەسی و کۆمەڵایەتی دەپارێزێ (بڕوانە ئازادییەمەدەنییەکان) . دادگە و پۆلیسیش بەڕێوەبەری یاسایە و تاک و کۆمەڵگە لە بەرانبەر شکستهێنان بە یاسا و بێ قانوونی دەپارێزن.
ئاسایشی کۆمەڵایەتی
امنیت اجتماعی
ئاسایشی کۆمەڵایەتی
Social security
تۆزکاڵەکانی کۆمەڵایەتی
الذرات الاجتماعیة
تۆزکاڵەکانی کۆمەڵایەتی
Social atoms
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
داروینیسم اجتماعی
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
Social darwinism
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
تیۆرییەکی کۆمەڵایەتی و مێژوویییە کە لە لایەن چارلز داروین (1809ــ1882) ئاڕاستە کرا و باس لە پڕۆسەی گەشەسەندنی سروشتی«جۆرەکان» دەکات. ناوبراو لە کتێبە بەناوبانگەکەی بە ناوی سەرچاوەی ڕەگەزەکان، بۆ سەلماندنی بونیادی گەشەی بوونەوەرە زیندووەکان، بەپێی هەندێ بەڵگە پێی وابوو کە بوونەوەرەکان لەژێر کاریگەریی هەلوومەرجێکی دیاریکراودا گۆڕانیان بەسەرا دێت. بۆ نموونە مرۆڤی بە بەرهەمی فراژووتن و گەشەکردنی ڕەگەزێکی مەیموون دادەنا.
بنیاتی ئەم تیۆرییە لە باری مێژوویییەوە، پابەندی بنەمای «خەبات لە پێناو ژیان» دایە. ئەم ڕەوتە لە سروشتەوە گوازراوەتەوە بۆ ناو ڕەگەز و نەتەوەکان. لەم جەنگەدا «شیاوترینەکان»، واتە «بەهێزەکان» دەمێننەوە. ئەم تیۆرییە لە کۆتایی سەدەی نۆزدە و بەرایی سەدەی بیست، بووە بنەمایەکی ئایدیۆلۆجیکی بۆ ململانێی زلهێزەکان و دەسپێکێک بۆ شەڕی دەسەڵاتداریەتی ئیمپریالیزم. ئەم تیۆرییە لەگەڵ ڕەگەزپەرستی* ئاوێتە بووە بۆ نموونە لەسەر کەسایەتی هیتلەر، پێش ساڵی 1914 کاریگەریی دانا و دواتر بەشێک لە فەلسەفەی نازیسمی پێک هێنا.
زانستی ئاکاری کۆمەڵایەتی
علم الاخلاق الاجتماعیة
زانستی ئاکاری کۆمەڵایەتی
Ethology
زانستی کۆمەڵایەتی
علم الاجتماع (قارن علم الانسان)
زانستی کۆمەڵایەتی
Sociology (cf. anthropology)
زانستە کۆمەڵایەتیەکان
العلوم الاجتماعیة
زانستە کۆمەڵایەتیەکان
Sciences / social
زیرەکیی کۆمەڵایەتی
الذکاء الاجتماعي
زیرەکیی کۆمەڵایەتی
Intelligence / social
سەرمایەی کۆمەڵایەتی
سرمایه اجتماعی
سەرمایەی کۆمەڵایەتی
Social Capital
سەرمایەی کۆمەڵایەتی
ئەم زاراوە بە واتای نوێ، پێکهاتەی کەلتووری کۆمەڵگەی مودێرنەیە کە لە چاخی ڕۆشنگەرییەوە لە سەر بنەمای عەقڵانییەت و حکوومەتی قانوون دامەزراوە. لەم ساڵانەدا چەمکی سەرمایەی کۆمەڵایەتی لە لایەن بیرمەندانێکی وەک بۆدریۆ (1979)، کالمەن (1988) و پۆنتام (1993) شرۆڤە کراوە. فۆکۆیاما، سەرمایەی کۆمەڵایەتی بە ڕێبازێکی ناڕەسمی دەزانێ کە هاریکاری نێوان دوو یا چەند کەس مسۆگەر دەکات. ئەو ڕێبازەی کە سەرمایەی کۆمەڵایەتی پێکدێنێت، لە هاریکاری دوو قۆڵییەوە بگرە تا ئایین و ئاهەنگی ڕێکوپێک و ئاڵۆز (وەک مەسیحییەت و ئیسلام) هەمەچەشن و جۆربەجۆرن. بە باوەڕی فۆکۆیاما، دەوڵەتەکان دەتوانن هەم ڕێژەی سەرمایەی کۆمەڵایەتی ببەنە سەرەوە هەم نەهێڵن کورت و کوێر ببێتەوە. هەڵبەت دەوڵەتەکان ئامرازی بەدیهێنانی شێوازە جۆراوجۆرەکانی سەرمایەی کۆمەڵایەتییان بەدەستەوە نییە. چونکە سەرمایەی کۆمەڵایەتی بەرهەمی ئایین، نەریتی کۆن، ئەزموونی هاوبەشی مێژوویی و کۆمەڵێ هۆکاری بەدەر لە کۆنترۆڵی دەوڵەتە. لە لایەکی دیکەوە تەنیا شوێنێک کە دەوڵەتەکان دەتوانن بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ لەسەر سەرمایەی کۆمەڵایەتی کاریگەریی دابنێت، پەروەردەیە.
پێکهاتەی کۆمەڵایەتی
پێکهاتەی کۆمەڵایەتی ــ ئابووری بریتییە لە سیستەمی ئابووری دیاریکراوی مێژوویی و سەرخان*ی تایبەت بەو پێکهاتە. لە زاراوەی مارکسییەکاندا لە مێژووی مرۆڤ پێنج پێکهاتەی کۆمەڵایەتی ــ ئابووری بەرچاو دەکەوێ کە بریتین لە: کۆمۆنی سەرەتایی، کۆیلەداری، فیۆدالیزم، سەرمایەداری و کۆمۆنیزم. هەرکام لەم پێکهاتانە، لە بواری چۆنییەتی سەرهەڵدان و فراژووتنیان خاوەنی یاسای تایبەت بە خۆیانن. لە هەمان کاتدا یاسایەکی گشتیش لە ئارادایە کە لە هەموو پێکهاتە کۆمەڵایەتی ـــ ئابوورییەکاندا دەور دەبینێت.
هەریەک لەم قۆناخانە پێکهاتەیەکی ئابووری و کۆمەڵایەتی تایبەت بە خویان هەبووە. لە ڕاستیدا گۆڕینی پێکهاتەیەک بۆ پێکهاتەیەکی دیکە بەهۆی ئەو ناکۆکییانەوە بوو کە لە کۆمەڵگەی پێشوودا سەریانهەڵداوە و بوونەتە هۆی ئامادەبوونی پێکهاتەیەکی دیکە. بۆ نموونە سەردەمی کۆیلەداری بەهۆی ئەو ململانێ و ناکۆکییانەوە بوو کە لەناو ئەو پێکهاتەدا هەبوون. ئەمەش بووە هۆی لێکهەڵوەشانەوەی ئەو پێکهاتە و فیۆدالیزم، وەک پێکهاتەیەکی نوێ جێی گرتەوە. بەم پێیە لە هەر سەردەمێکدا پێوەندی نوێی بەرهەمهێنان و شێوازێکی نوێی ئابووری و کۆمەڵایەتی سەقامگیر دەبێ و فۆڕمێکی تازە لە کۆمەڵگەدا دروست دەبێ .