سەرمایە

پێتەخت

سەرمایە (ئامرازی بەرهەمهێنان، ئامرازی وەبەرهێنان، شمەك یان كەلوپەلی سەرمایە، كالای بەگەڕخەر). (1) لە تیۆریی ئابووریدا یەكێكە لەو سەرچاوانەی كە لە بەرهەمهێناندا (زەوی، كرێكار و سەرمایە) بە كار دەهێنرێت. سەرمایە لەو كەلوپەلە بەرگەگرانە پێك دێت كە لە بەرهەمهێناندا بە كار دەهێنرێن. (2) لە ژمێریاری و داراییدا، ''سەرمایە'' واتە سەرجەم ئەو پارەی كە لە لایەن خاوەنپشكی كۆمپانیاكانەوە وەبەر دەهێنرێت و لە بەرامبەریدا قازانجی پشكی كۆمپانیا وەردەگرن.

پاشەكەوتی سوانبڕ (سوانچن)، سوان. سەیری سوانی (دارەتێك) بكەن.

زۆربوونی سەرمایە (بنجداكوتانی سەرمایە، چڕبوونی سەرمایە). لە تیۆریی گەشەی ئابووریدا، واتە زۆربوونی ڕادەی سەرمایە-كار (بە پێچەوانەی پەلهاوێشتنی سەرمایەیە، capital widening).

بەر (خێر یان دەسكەوتی) سەرمایە. بریتییە لە بەرزبوونەوەی بەهای دارەتێكی سەرمایە وەك زەوی یان پشكی گشتی، خێرەكەش (gain) بریتییە لە جیاوازیی نێوان نرخی فرۆش و نرخی كڕینی دارەتەكە.

بازاڕەكانی سەرمایە (هەروەها بازاڕكانی دارایی). ئەو بازاڕە داراییانەیە كە تێیاندا سەرچاوەكانی (پارە، بۆند، پشك) مامەڵە دەكرێت. ئەمانە و نێوندگرە داراییەكان (financial intermediaries)، ئەو ئامراز و دامەزراوانەن كە بە هۆیانەوە لە ئابووریدا پاشەكەوت دەكرێ و ئەو پاشەكەوتانەش دەدرێنە وەبەرهێن و وەبەرهێنان دەكرێن.

بەرینبوونەوەی (پەلهاوێشتنی، بەرفرەبوونی) سەرمایە. ڕێژەی گەشەی بڕی ڕاستەقینەی سەرمایە كە ڕێك یەكسانە بە گەشەی هێزی كار (یان دانیشتوان)، كەواتە ڕێژەی نێوان سەرجەم سەرمایە و سەرجەم كرێكار وەك خۆی دەمێنێتەوە و ناگۆڕێت (پێچەوانەی چڕبوون (زیادبوونی) سەرمایەیە).

ڕێژەی ئاووتپووت-سەرمایە. لە تیۆریی گەشەی ئابووریدا واتە ڕێژەی سەرجەم بڕی سەرمایەی بەردەست لە بەرامبەر GDPی ساڵانەدا.

سەرمایەی مرۆیی. بوونی زانیاریی تەكنیكی و شارەزاییە لە هێزی كاری وڵاتێكدا كە بۆ وەبەرهێنان لە خوێندنی فەرمی و ڕاهێنانی پیشەیی دەگەڕێتەوە.

پوختەی بەرهەمداریی سەرمایە. سەیری ڕێژەی بەرهەمی (دەسكەوتی) سەرمایە بكەن.

ڕێژەی دەسكەوت (یان دەسكەوتی) سەرمایە. بەر و دەسكەوتی وەبەرهێنانێك یان هیی شمەكێكی سەرمایە. كەواتە، ئەگەر تێچوونی وەبەرهێنانێك 100 دۆلار بێ و دەسكەوتەكەی لە ساڵدا 12 دۆلارە بێت، ئەوا ڕێژەی دەسكەوتی ساڵانەی 12%یە.

سەرمایەی کۆمەڵایەتی

سەرمایەی ڕاسەری كۆمەڵایەتی. ئەو وەبەرهێنانە پێویستانەیە كە پەرەپێدانی ئابوورییان پێوە بەستراوەتەوە، بە تایبەتی وەبەرهێنان لە ئاو و ئاوەڕۆ، گواستنەوە و پێوەندییەكان كە هێندێک جار پێیان دەڵێن ژێرخان (infrstructure).

serbajêr, paytext, sere¬kî, sermaye. • LEVY : baca sermayeyî. - PRINCIPALITY : mîrnişîn. • PUNISHMENT : sizayê sêdarekirinê (mirinê). • SHIP : gemiya serekiya şerî. - STOCK : sermayeyê hevkarî.

sermayeyê karî.