بێکارەی لەکارکەوتە

سفره ماهی

سفرە ماسی

Mc-Carthyism

مک کارتیسم

ئەم زاراوە دەگەڕێتەوە بۆ جۆزف مەک کارتی (1957ــ1909) سیناتۆری ئەمریکایی کە لە ساڵی 1946 خۆی بۆ ویلایەتی ویسکانسین پاڵاوتبوو. مەک کارتی نوێنەری ئەندێشەی توندڕەوانەی ئەمریکایی بوو بەدژی لیبراڵەکانی ئەم وەڵاتە و هەندێ لە کاربەدەستانی وەزارەتی دەرەوەی بە لایەنگری لە کۆمۆنیزم تۆمەتبار کرد و ژمارەیەک نووسەر و ڕووناکبیریشی هەر بەم تۆمەتەوە کێشایە ژێر لێپرسینەوە و گوشار. قۆناغی گەشەی مەک کارتیزم، سەردەمی شەڕی سارد بوو کە بە «شەڕی پیرۆز» بەدژی کۆمۆنیزم ناوی دەرکرد.

(کارتیر – kartir)

قەپاغی زنجیری پاسکیل، یان قەپاغی هەندێ ئامێری ئوتومبیل.

بذرافشانی

چاندن، تۆم وەشاندن

(کارتیل – kartil)

جاڕی جەنگ، قەراردادی نێوان دوو دژمن بۆ گۆڕینەوەی دیل، ئیئتیلافی خودان چەند کارخانەیەک یان چەند دەزگایەک بۆ پاراستن و جێگیرردنی بەهای کاڵا و به-رهەمی خۆیان، کارتیل.

کارتل

Cartel

ئەم زاراوە لە ڕیشەی cartello ئیتالیایی بە مانای هێماکردن و شەڕفرۆشتن و خەبات و هاوپەیمانی خاوەن بەشە جۆراوجۆرەکانی پیشەسازییەک بەکار براوە. کارتل لە وەڵاتانی سەرمایەداری بۆ چالاکی ناڕەوای بازرگانی بە مەبەستی ڕێککەوتنی نێوان کۆمپانیا گەورەکانی بەرهەمهێنان و بازرگانی کاڵایە بۆ مۆنۆپۆڵکردنی بەرهەمهێنان. کارتلەکان هەندێ جار بە پشکبەندی کردنی بەرهەمهێنان یا بە کەمکردنەوەی خستنەڕووی کاڵایەکی تایبەتی بۆ فرۆشتن، دەبنە هۆی زیادکردنی نرخی ئەو کاڵایە لە بازاڕدا یا بە نزمکردنەوەی بە ئەنقەستی نرخەکان، ڕکابەرانی خۆیان لە گۆڕەپانەکە وەدەردەنێن و پاش تێکشکاندنی ئەوان ئینجا نرخەکان بەرز دەکەنەوە.
کارتلەکان تەنها لەسەر ئاستێکی نەتەوەییدا کارناکەن بەڵکوو هەندێ جار چەندین کۆمپانیای گەورەی هاوچەشن لە وەڵاتانی جۆراوجۆر یەکدەگرن و کۆنترۆڵی بەرهەم و بەرز و نزم کردنەوەی نرخی یەک یا چەند کاڵا لە بازاڕەکانی جیهاندا دەکەن. نموونەی کۆنترین کارتلی جیهان (1896) یەکیەتی نێوان کۆمپانیاکانی ئالکۆ (ئەمریکا) و ئالاگ (سویسرا) یە کە تەکنۆلۆژی ئەلمینیۆم یان بەدەستەوە گرتووە.

گوڵێکی زەردە پێی دەڵێن چاوەگا

گیاهی است

چاوەگا

(باک.):جوورە گوڵێکی زەردە پێی دەڵێن (چاوەگا)

بابونه گاوچشم

گیایەکە گوڵێکی درشتی زەرد دەکا، بابوونەی چاوەگا

(کارتەن – karten)

جاڵجاڵۆکه، داپیرۆشک.