تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئەسڵ
سرە، ریشە، آمرغ. (ضد فرع)
ئەسڵ
ئەسڵ
بیخ، بن، پی، لاد، بنودە، بیورە، پاخیرە، آسال، نیاد، بنلاد، وادە، خستە.
ئەسڵ
ڕیشە، سەرە. [سەرەکی، بنەڕەت (بەرانبەری لق.)]
ئەسڵ
ڕیشە، ڕەتەوە، بنەتۆم، ڕەگ. [ڕەگەز، ڕەچەڵەک]
ئەسڵ
بێخ، بنەوا، بن، بنەڕەت. [بنچینە]
ئەسڵ
مایە، مەغز، گەوهەر. [بنەما (ماک و گەوهەری شتەکان.)]
ئەسڵ
اصل، قدو، عتر، سنخ، کمیتة، ورکی.
ئەسڵ
اصل، عص، قنص، قنس، قنس، عکر، سنخ، نجر، نجار، نجل، نسب.
ئەسڵ
اس، اساس، رهص، ربض.
ئەسڵ
مادة، کنە، حقیقە.
ئەسڵ
اصل
نجیب
حرف تَعَجُب و بیزاری
ئەسڵ
هەرخۆ: ئەم چینە ئەسڵە بەدەڵ نیە
بنچینە بەڕێز و گەورە: ئەسڵە لە بنەماڵەیەکی گەورەیە
بۆ سەیرمانی نا بەدڵ: بەخوا بابە ئەسڵ: خۆ گاڵتەشم پێ دەکا
ئەسڵ
[ [=عا.: اصل] ]
«نا.» ۱- ڕیشە، بناغە، بنج و بناوان. ۲- ڕەگەز، بنەچەکە، توخم «بۆ گیانداران» ۳- مەبدەء «سیاسی» ۴- چاک، ڕەسەن، نەجیب//خراپ، بەدەڵ: ئەم کارە لە ئەسڵا وانەبوو ئێوە واتان لێکرد، ئەسڵی نەتەوەی کورد دەچێتەوە سەر «ماد» ەکان، ئەم ئیستیکانە عرووسی ئەسڵە. «یەکێک لە نیشانەکانی قیامەتێ سەرداری بەد ئەسڵانە». «بێت و ئەسپێ چەند ئەسڵ بێ، سواری چالاکی نەبێ» «قابیلە دەرچێ؟ لە مەیدانی جیدال و جێگەڕەوت» «دڵدار: گمـ- ۱۹»
ئەسڵ زادە
دایکو باب نەجیم، فرزەندی چاک و بنچینە باشان
ئەسڵ زادە
[[عا. کو.] ]
«ستـ.» نەجیب زادە، ئەوکەسانەی لە بنەماڵەیێکی ناوداربن//بۆرە پیاو.
ئەسڵ و فەسڵ
[[عا.]]
«نتـ.» ۱- ڕیشە و بناغەی کارێک، حەقیقەتی شتێک. ۲- باوباپیری کەسێک یا بنەماڵەیێک: ئەمەی خوسرەو باسی دەکا هەر ئەسڵ و فەسڵیشی نییە، کەس نازانێ ئەسڵ و فەسڵی چییە و لە کوێڕا هاتووە؟
بەد ئەسڵ
[[كو.عا.]]
ست.» تم: بەدڕەسەن.
ئەسڵەحە
گذر، گدرک، آدرم. (اوزارجنگ)
ئەسڵەحە
چەک. [(ئامرازی جەنگ.)]
ئەسڵەحە
سلاح (ج: اسلحة)، آلات الحرب.
ئەسڵەحە
اَسلحه
ئەسڵەحە
چەک و ئامرازی شەڕ و جەنگ
ئەسڵەع
تویل، دق، طاس، کرک، دوخ، روخ، دوخ، چکادە، روخ چکاد، داغسر.
ئەسڵەع
تاس، بێ موو. [سەڕووتاوە]
ئەسڵەع
اصلع، اجهی. وێنەی هەیە.
ئەسڵەن
لەڕاستیدا، ڕاستت دەوێ
لە بنەڕەتدا: دێبوکری ئەسڵەن دۆم بوون
هەرگیز، بەهیچ جۆر: ئەسڵەن نایدوێنم، ئەسڵەن شتی وا نەبووە
ئەسڵەن
[ [=عا.: اصلا] ]
«بنـ.» ۱- ئەوی ڕاست بێ، هەر بەڕاستی، لە حەقیقەتدا. «... ئەسڵەن هەموو شتێک لەبەر یەک ڕەویوەتەوە...» «قزڵجی: پێکەنین- ٣٦» ۲- هیچ کاتێ، بە هیچ چەشنێ: ئەسڵەن هەر سەریشی لێ دەرناچێ، ئەسڵەن وا نییە، ئەسڵەن ئەو کوڕە حەزی لە خوێندن نییە.
بەدئەسڵ
بَد نِژاد، بَد گُوهر، فرومایه، بد فَروَز، ناکَس.
بەدئەسڵ
بەدڕەسەن، بەد بنەتۆم، نا کەس، بەدڕەتەوه. [ناجسن]
بەدئەسڵ
دنيء، خَسیس، رَذیل، لَئیم، دَنيء الأصل، وَضیع.