تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 36
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
وەیە
چنین
است
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
وەیە
ئەوهایە، ئاوایە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
وەیەنە
سبد
میوه
چینی
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
وەیەنە
قووڵینە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
وەیەنە
تریان
،
قەرتاڵە
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
وەیەوگەڕێن
آسیب
گردان
،
بلاگردان
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
وەیەوگەڕێن
قەزاوەگێڕ
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
وەیەوگەڕێن
فِدیَة، صَدَقَة.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
وەیەوگەڕێن
خێرێکە
کە
بکرێ
بۆ
گێڕانەوەی بەڵایەک
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
بەخوەیەو
خودبخود
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
بەخوەیەو
[لەخۆوە]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
بەخوەیەو
مِن تِلقاء نَفسِه.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
بەخوەیەو ئەوەسێ
بەخود
می
بندد.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
بەخوەیەو ئەوەسێ
[خۆی دەگۆڕێت،
کاری
نابەدڵ
دەکات.]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
بەخوەیەو ئەوەسێ
یَتَکَلِّفُ، یَتَصَنُّعُ.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
نێرراوەیەک
نوێنەرێک٬ شاندەک
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هاتنەوەیەک
بهم آمدن
از
هم
در
رفته
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
هاتنەوەیەک
پچووکبوونەوەی
دەمی
شت
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
هاتنەوەیەک
وێک
هاتنەوەی لێکترازاو
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
هاتنەوەیەک
وێک
هاتنەوە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هێنانەوەیەک
باز
بهم آوردن
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
هێنانەوەیەک
وێک
هێنانەوە
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕاسپاردەی باڵای پەنابەرانی نەتەوەیەکگرتووەکان
کمیساریای
عالی
پناهندگان
سازمان
ملل
متحد
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕاسپاردەی باڵای پەنابەرانی نەتەوەیەکگرتووەکان
United Nations High Commissioner
for
Refugees
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕاسپاردەی باڵای پەنابەرانی نەتەوەیەکگرتووەکان
ئەم
ڕاسپاردە
لە
ژانوییەی 1951
دوو
ئەرکی
سەرەکی
پێ
سپێردراوە:
یەکەم
، ئاسانکاری
بۆ
پشتیوانی
و پاراستنی نێونەتەوەیی پەنابەران.
دووهەم
، دابینکردنی
پێداویستی
و کەرەستەی
ئابووری
و
کۆمەڵایەتی
و قانوونی
بۆ
سەقامگیربوونی پەنابەران
لەو
وەڵاتانەی
کە
تێیدا دەژین و وەڵاتانی
نوێ
. بارەگای
ئەم
ڕاسپاردە
لە
شاری
جنێڤا
لە
سویسرایە و
هەموو
کاروباری پەنابەران،
بێجگە
لەو
ئاوارە
و پەنابەرانەی
کە
وەڵاتێکی
دیکە
بەرپرسیارییەتی
بەرعۆدە
گرتووە
بۆ
وێنە
ئاوارەکانی فەلەستینی
لە
ئەستۆ
دەگرێ. بوودجەی
ئەم
ڕێکخراوە
لە
لایەن
دەوڵەتانەوە
دابین
دەکرێت. ساڵی 1954
خەڵاتی
نۆبێلی
ئاشتی
بەم
ڕێکخراوە بەخشرا.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان
سازمان
ملل
متحد
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان
The United Nations Organization
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان
ئەم
ڕێکخراوە دوای تەواوبوونی شەڕی جیهانی
دووهەم
بۆ
بەرگریکردن
لە
هەڵگیرسانی
شەڕ
و سەقامگیرکردنی
ئاشتی
لە
جیهان
دامەزرا. ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان،
لە
ڕاستیدا
جێگەی
کۆمەڵەی نەتەوەکانی گرتەوە
کە
لە
ساڵی 1919
پاش
کۆتایی
هاتنی شەڕی جیهانی
یەکەم
دامەزرابوو. ئامانجەکانی نەتەوەیەکگرتووەکان
وەکوو
لە
بەندی
یەکەمی جاڕنامەکەیدا هاتووە
بەم
شێوەیە:
1ــ پاراستنی
ئاشتی
و ئاسایشی نێونەتەوەیی.
2ــ پەرەپێدانی پێوەندیی
برایانە
لەنێوان نەتەوەکان
لەسەر
بنەمای ڕێزگرتنی
بەرانبەر
و
یەکسانی
مافەکان و مافی
سەروەری
نەتەوەکان.
3ــ
هاوکاری
لە
پێناو
چارەسەرکردنی
کێشە
نێودەوڵەتییەکان و یەکخستنی هەوڵەکان
لە
بواری
ئابووری
و
کۆمەڵایەتی
و
فەرهەنگی
و
ڕێزگرتن
لە
مافی
مرۆڤ
و ئازادییە بنەڕەتییەکان
بۆ
هەموو
کەسێک.
4ــ هاوئاهەنگکردنی هەوڵەکانی وەڵاتانی
ئەندام
بۆ
گەیشتن
بەو
ئامانجانەی
کە
ئاماژەیان پێکراوە.
ئەندامبوون
لە
نەتەوەیەکگرتووەکاندا
بۆ
هەموو
ئەو
دەوڵەتە ئاشتیخوازانەی
کە
دادوەریی ڕێکخراوەکەیان
لەمەڕ
بڕیارنامەکاندا
قبووڵ
بێت،
ئازادە
. ژمارەی ئەندامانی
ئەم
ڕێکخراوە دەگاتە 191
وەڵات
و
چاوەڕوان
دەکرێ
زیاتریش ببێت. ئەندامانی
نوێ
لەسەر
پێشنیازی ئەنجومەنی
ئاسایش
و
بە
پەسندکردنی زۆرینەی 3/2 ئەندامانی «
کۆمەڵی
گشتی
» وەردەگیرێن. ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان
بۆ
ڕاپەڕاندنی ئەرکەکانی،
چەندین
ئەستونی گرینگی
هەیە
کە
بریتین
لە
:
1ــ
کۆمەڵی
گشتی
، (
ئەم
کۆمەڵە
باس
لە
هەموو
کێشە
و بابەتە گشتییەکان دەکات،
تەنانەت
ئەو
بابەتانەی
کە
پێوەندییان
بە
کۆمیتە و ئەنجومەنە گشتییەکانەوە هەبێت.)
2ــ ئەنجومەنی
ئاسایش
، (ئەنجومەنی
ئاسایش
دەسەڵاتێکی بەرفرەوانی
هەیە
و
سەرپەرشتی
هێزی چەکداری نەتەوەیەکرتووەکانە و
پاش
دەرکردنی
بڕیارەکان
جێبەجێیان دەکات و دەوڵەتانی ئەندامیش
ناچار
بە
جێبەجێکردنیان دەکات.
ئەگەر
کێشەیەکی
گرینگ
بخرێتە
بەردەستی
ئەنجومەنی
ئاسایش
،
بۆ
جێبەجێکردنی،
پێویستە
9
وەڵات
لە
پانزە
وەڵاتی
ئەندام
ڕەزامەندی
لەسەر
بدەن
بەو
مەرجەی
کە
هیچکام
لە
پێنج
ئەندامی
هەمیشەیی
ئەنجومەن
(
ئەمریکا
،
ڕووسیا
، بریتانیا،
چین
و فرەنسا) ڤیتۆ*ی نەکات
یا
دەنگی
نەرێنی
لەسەر
نەدابێت.
3ــ ئەنجومەنی
ئابووری
و
کۆمەڵایەتی
، ئەنجومەنی
ئابووری
54 ئەندامی
هەیە
کە
لە
لایەن
کۆمەڵی
گشتییەوە
بۆ
ماوەی
سێ
ساڵ
هەڵدەبژێردرێن.
ئەم
ئەنجومەنە
لە
هەموو
بوارە
ئابووری
و کۆمەڵایەتییەکاندا
چالاکی
دەکات.
4ــ ئەنجومەنی ڕاسپاردەکان،
ئەم
ئەنجومەنە چاودێریی
ئەو
وەڵاتانەی دەکرد
کە
هێشتا
سەربەخۆییان وەرنەگرتبوو،
ئەم
ناوچانەش
کە
لە
پانزە
ناوچە
پێکهاتبوون
تا
ساڵی1990 سەربەخۆییان وەدەست
هێنا
و
پاشان
ئەرکەکانی ئەنجومەنەکەش
کۆتایی
پێ
هات
.
5ــ دادگەی نێونەتەوەیی داد*،
ئەم
دادگەیە پێکهاتووە
لە
پانزە
دادوەر
کە
دەبێ
خەڵکی
پانزە
وەڵاتی
جیاواز
بن
.
ناوەندی
دادگەکە
لە
لاهای هۆڵەندایە و
لەسەر
پێشنیازی ئەنجومەنی
ئاسایش
و پەسندکردنی
کۆمەڵی
گشتی
دادەنرێن. ئەرکی
سەرەکی
دادگەی لاهای، چارەسەرکردنی گیروگرفتە یاساییە نێودەڵەتییەکانە.
6ــ سکرتاریەتی
گشتی
،
ئەم
کۆڵەکە
هەموو
ئەرکە
کارگێڕییەکانی ڕێکخراوە و هاوئاهەنگکردنی دامودەزگە جۆراوجۆرەکانی نەتەوەیەکگرتووەکانی
لە
ئەستۆدایە و زیاتر
لە
25
هەزار
کارمەندی
هەیە
کە
هەڵگری ڕەگەزنامەی
هەموو
وەڵاتانی ئەندامی نەتەوەیەکگرتووەکانن.
سکرتێری
گشتی
، ئەرکی بەڕێوەبردنی ڕێکخراوە و جێبەجێکردنی بڕیاری
دەزگە
جۆراوجۆرەکان
لە
ئەستۆ
دەگرێ و
هەر
پێنج
ساڵ
جارێک
لەسەر
پێشنیازی ئەنجومەنی
ئاسایش
و پەسندکردنی 3/2 ئەندامانی
کۆمەڵی
گشتی
هەڵدەبژێردرێ. سکرتێری
گشتی
نابێ
هاووەڵاتی
هیچ
کام
لە
پێنج
وەڵاتی
ئەندامی
هەمیشەیی
ئەنجومەنی
ئاسایش
بێت. هەڵبژاردنەوەی دووبارەی
بۆ
ئەم
پۆستە
،
هیچ
بەربەستێکی
یاسایی
نییە
.
ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان،
جگە
لەو
شەش
ئەستونە سەرەکییە، کۆمەڵێک ڕێکخراوەی پسپۆڕیی و دامودەزگەی
جیاوازی
دیکەی
هەیە
کە
گرنگترینیان بریتین
لە
: ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆمی*، ڕێکخراوەی نێونەتەوەیی کار*، بانکی جیهانی*، ڕێکخراوەی
خۆراک
و کشتوکاڵی جیهانی، ڕێکخراوەی پەروەردەیی و
زانستی
و کەلتوری نەتەوەیەکگرتووەکان* و ڕێکخراوەی جیهانی تەندروستی* و …
بەپێی جاڕنامەی نەتەوەیەگرتووەکان،
ئەو
زمانانەی
کە
لە
ڕێکخراو
بە
شێوەیەکی
ڕەسمی
بەکار
دەبرێن بریتین
لە
: سپانیۆلی، ئینگلیزی،
چینی
، ڕووسی و فەرەنسی. زمانی عەرەبیش
بە
زمانە
ڕەسمییەکانی
کۆمەڵی
گشتی
، ئەنجومەنی
ئاسایش
و ئەنجومەنی
ئابووری
و
کۆمەڵایەتی
زیاد
کراوە
.
لەم
ساڵانەی دواییدا نەتەوەیەکگرتووەکان، هەوڵی بەرزکردنەوەی توانێی
سەربازی
خۆی
داوە و چالاکییەکانی
لەسەر
ئاستی جیهانی بەرفراوان کردووە
کە
ئەمەش
بە
خاڵێکی
سەرەکی
گۆڕانکاری
لە
ڕۆڵی
ئەم
ڕێکخراوە دادەنرآ.
تا
ساڵی 1995
سەرجەم
هێزە چەکدارەکانی ڕێکخراو
کە
بە
کڵاوشینەکان،
یا
«
ئاشتی
پارێزەکان» ناوبانگیان دەرکردووە گەیشتە 70
هەزار
کەس
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کڵاوەیەژنۆ
(کە.):کەشکەژنۆ
1
2