تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 127
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بانگی ناوەخت
«نت.» تم: بانگی
بێ
واده
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەڵای ناگەهان
«نت»،
بە
ڵایەکی
کتوپڕ
و
لە
ناکاو
«=
ناگەهان
» بدا بەسەر کەسێکدا:: فڕۆکه
وەک
بەڵای
ناگەهان
گەییشته سەرمان. 2- «مج»، «ست»
زۆر
زرینگ
و
زیت
و
فێڵباز
،
کار
لەد ەس هاتوو:: بەڵایەکه
بۆ
خۆی
.
بێ
بەڵابی - 1-
بۆ
دەربڕینی
ناڕەزایی
و
تووڕەیی
له
قسە
و کردەوەی کەسێک بەکاردێت. تێبــ.ینی:
به
پێی ڕادەی «
تووڕەیی
» وشەی «
بەڵا
»
درێژ
دەکرێتەوه::
بێ
بەڵابی
واز
بێنه. 2-
بۆ
دەربڕینی
ناڕەزایی
ڕووت
بە
بێ
تووڕەیی
. تێبــ.-
لەم
حاڵەتەدا ڕستەکە
بێ
درێژکردنەوەی
هیچ
وشەیەک و
بێ
ئەوەی
قورسایی
بخرێته سەرهیچ
پیتێک
لە
دەم
دەرد
ه
چێ
«ورچه قوڵه
بێ
بەڵابی،
داری
بێ
گەڵا
بی
» .
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاش نانەوە
[[ ١- ئاش + نانەوە ]]
«مستـ. متـ.» ١-
دروست
کردنی
ئاش
:
پیرۆت
وەستایەکی
باشی
هێناوە ئاشی پێ دەنێتەوە.
مام
گدروون خەریکی
ئاش
نانەوەیە. ٢- «کنـ.» سازکردنی
گێرە
و
کێشە
و
گرفتاری
بۆ
کەسێ:
ئەم
کابرایە ئاشێکی
بۆ
ناوینەوە
هەرچی
دەکەین ڕزگاریمان
نایە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاشووب نانەوە
«مستـ. لا.» تمـ:
ئاژاوەنانەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاهـ و ناڵە
«نمسـ.»
کڕووزانەوە
بە
دەنگ
و
هەناسە
،
بەدەم
«
ئاهـ
» کوتنەوە
لە
سینگیشڕا
هەناسە
هەڵکێشان
.
داد
و
فیغان
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر نانەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاگر
کردنەوە
/ ١و٢.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیستیشهاد نامچە
[[عا.: ئیستیشهاد+ کو. فر: نامچە]]
(نت.)، (کئێر.) تم:
ئیستیشهادنامە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرە ناس
[[ئەستێرە+ناس «ناسین» ] ]
«سفا.»، «تتـ.»
ئەو
کەسەیە
سەری
لە
گەڕان
و
هەڵاتن
و ئاوابوونی ئەستێران دەردەچێ ٭ئەختەرشناس،
حیسابگەر
.
منجم
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرە ناسی
۱- «نا.».
لێک
دانەوە
و
حیساب
کردنی
هات
و
چۆ
و
هەڵاتن
و
ئاوابوون
و
بەرز
و
نزم
بوونەوەی ئەستێرەکان و
هەڵدان
و هەڵێنانی
ئەو
کارەساتانەی
بە
پێی
ئەم
حیسابانە ڕوودەدەن. تێبــ.ینی: ئاشکرایە ئامانجی
ئەم
زانستە
لە
ڕابردوودا
دەگەڵ
ئێستا
لێک
جیاوازن. ۲- «حمسـ.»
کاری
زانایەکی
ئەستێرە
ناس
. ٭ئەختەرشناسی،
حیسابگەری
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بان بەسەر دەبانێ، بەقوون نابانێ
1)
بە
مەڕێ دەگوترێ
که
بەرخ
وەخۆ
بگرێ و بیلێسێتەوه
بەڵام
نەیەڵێ بیمژێ. ب»، «کن.» ژنێکی
تەواو
ڕام
نەبووبێ و
خۆی
بە
دەست
مێردەوه نەدات. تێبــ.- ١-
ئەم
وشەیه
بەو
شێو
ەیه
که
له مەتەڵەکەی سەرەوەدا دەکار کراوه،
دەبێ
لە
مەسدەرێکەو ه هاتبێ،
هەروەکوو
دەڵێن
دەنازێ له مەسدەری «
نازین
»
یا
دەبارێ لەمەسدەری «بارین»، کاتێ دەشڵەین «دەبانێ»
یا
«نابانێ»
بەو
جۆرەی له مەتەڵەکەدایه،
دەبێ
بڵەین دەبانێ لەمەسدەری «
بانین
» هاتوه،
بەڵام
ئەم
مەسدەره لازمه
قەت
نەبیستراوه، ب»
ئەوەندەی
پێم
شک
بێ
لەو
مەسد ە
ره
نەبیستراوه
یا
گوم
بوه. ٢- وشەی «
بانۆک
» و «
نەبان
» کەوتوونهوە و له مەتەڵەکەشدا له حاڵەتی مزارعی «دەبانێ» و «نابانێ»
دا
د ەیبینین.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بنیاد نان
«مست. مت.» تم:
بناغه
دانان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەخۆ نازین
مست. لا.»
به
خۆ
نازین
، لەخۆبایی
بوون
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەنده ناس هەرخودایه
«کن.» 1-هیچ
کە
س
بەو
جۆرەی
که
پێویسته
هەموو
شتێکی کەسێکی
تر
نازانێ. 2-
هەر
خوا
خەڵک
دەناسێ و لەڕووی کردەوەی
خۆیان
-
که
خەڵکی
تر
نایزانن - ڕەفتاریان
دەگەڵ
دەکا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەندەی بێ عەیب نابێ
«کن.» ئینسانی
کامڵ
دە
ست ناکەوێ و
هەر
کەسێ
هەرچەندەی
بێ
عەیب
بێته بەرچاوان
هێشتا
عەیبی
وای
هەیه و
لە
وەختێکا
لێی
دەربکەوێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەیان نامه
[[عا. كو] [٢-بەیان + نامە]]
«نت.»، «کئێر.» نووسراوێکه دەوڵەتان، کۆمەڵه و پارته سیاسییەکان و
ئەو
جوره ڕێکخراوانه، له
کاتی
پێویستدا
بڵاوی
دەکەنەوە و بیروڕا و هەڵوێستی
خۆیان
بەرامبەر
مەسەلەیێک
یا
ڕووداوێکی
سیاسی
و
کۆمەڵایەتی
تێدا دەردەخەن.::بەیاننامەی نەتەوەیەک گرتووەکان دەربارەی مافی
مرۆڤ
. بەیاننامە ی یازدەی
ئازار
دەربارەی مافی
نەتەوایەتی
کورد
له
کوردستانی
عێڕاق. * «کعر.»
بەیان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باناندن
[[؟]]
«
مست
، مت.» کاریله و بەرخی
ساوا
و ەبەر
بزن
یا
مەڕ
«غەیری دایکیان»
خستن
. کارێکی «
بانۆک
» دەیکا. تێبــ.-
تەنیا
مامۆستا
ی خوالێخۆشبوو
مامۆستا
«گیو»
ئەم
وشەیەی نووسیوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بانەناو
[[١- بان/١+ئەناو]]
«نت»، «سن» تم: ئاویه. تێبــ.- کەرتی دووەمی
ئەم
وشەیه «ئەناو»
بە
ڕای
من
دەبێ
لە
مەسدەری مابێتەوه
که
ئێستا
له قاڵبی «
هەنوون
»
دا
د ەبیندرێ و
لەبن
لەهجەی هەورامیشدا «
بان
ئەنوو
» شکڵێکی دیکەی
ئەم
وشەیه..
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
برۆ تێکنان
«مست. لا.»
گرژ
کردن
و
وێک
هێنانەوەی
هەردوو
«
برۆ
»
یان
به
نیشانەی ناڕازێتی له کردەوەیێ
یا
پێ
خۆش
نەبوونی
قسەیەک.:: قسەکانی
به
کەیفێ
نەبوو
برۆی تێکنا.
هەتا
دەی
بینی
برۆی تێکناوه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به جێ هێنان
مست. مت.»، «مک.» تم:
به
جێ
گەیاندن
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بۆشناغ
[[؟]]
«نا.»، «مک.» ئادەمیزادی
کۆک
و
پۆشته
و
حاڵ
خۆش
که
فیز
و ئیفادەش لێدەدا. تێبــ.-
وا
تێدەگەم ئەسڵی
ئەم
وشەیه توورکی
بێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بە ئامانەت دان «دانان
«مستـ. متـ.» ١- شتێک
لە
لای
کەسێ
دانان
کە
پاشان
لێی
وەربگیرێتەوە. ٢- ناشتنی مردووی
شیعە
لە
شوێنێک
تا
لە
هەلێکدا بگوازرێتەوە
بۆ
شوێنە پیرۆزەکان.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەرەجەژنان
«نت.»، «سیم.» تم:
بەرەجێژنان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
1-بناوان
[[بنه/1+وان «ئم:ڕاگرتن» ]]
«نت.»، «مک.» ئافرەتێکه
ئیش
و
کاری
ماڵ
ڕادەپەڕێنێ و
دەگەڵ
پیاوی
خاوەن
ماڵ
مشووری دەخوا،
جا
حەز
دەکا
ژنی
بێ
دایک
و
خوشکی
یا
هەر
ئافرەتێکی دیکه،
بێجگه
لەوەی
که
پێی دەگوترێ
کارەکەر
یا
کڵفەت
. *
بنەوان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
2- بناوان
[[بن/6+1-ئاو/1+2-ئان/1]]
«نت،.»،
ئەو
ئاوەیه بەهۆی
هەڵبەستن
«
بەند
» له شوێنێک
پۆنگ
دەخواتەوه و
بۆ
کشتوکاڵ
کەڵکی
لێ
وەرد
ەگیرێت.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاشنایانە
[[ ئاشنا + ئانە/ ١ ]]
«ستـ.، بنتـ.»
وەکوو
ناسیاو
.
بە
شێوەی ناسیاوان.:
ئەم
کارەتان
لە
ئاشنایانە
نەدەچوو.
ئاشنایانە
قسەیان
دەگەڵ
بکەن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاشنایەتی
[[ ئاشنا + ئەتی ]]
«حمسـ.» ١-
پێوەندی
ناسیاوی
نێوان
دوو
یا
چەند
کەسێ
. ٢- «مجـ.» ئیشتییالێ
بوون
،
دڵ
تێچوون
«بۆخواردن»،
عەلاقە
،
پێوەندی
«
دەگەڵ
شتێ» :
پیرۆت
ئاشنایەتی
دەگەڵ
دۆڵمە
خۆشە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاو دەگونان گەڕان
«کنـ.»
باڵق
بوونی
کوڕ
،
شەیتان
پێکەنین
، گەییشتنە
ئەو
تەمەنەی
کە
هەستی
پیاوەتی
دەبزوێ.:
ئەم
کوڕە
هەر
قیتەقیتێتی،
وەک
ئاوی
دە
گونان گەڕابێ
وایە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاو لەجێ ماڵی «کەسێنان
«کنـ.» ١-
وێران
کردنی
ماڵی
کەسێ
«
تەخت
کردنی
جێ
ماڵەکەی،
کە
بکرێتە
کێڵگە
و
ئاوی
لێ
بندرێ
تا
ئامادە
بێ
بۆ
کێڵان
. ٢-
تووشی
بەڵاکردنی کەسێک
بە
جوورێ
وەکوو
ماڵ
وێرانی
وابێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاو هێنانەوە
«مستـ. متـ.»، «کنـ.»
بە
دەست
یا
هەر
جۆرێکی
تر
ڕەحەت
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاواناش
[[ئاوان+ئاش]]
«نتـ.»، «مکـ.» تم:
ئاوان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوزەنگی پێداهێنان
«مستـ. مت.» تمـ:
ئاوزەنگی
لێدان
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاژاوەنانەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاژاوەگێڕان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگرپێوەنان
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاگر
تێ
بەردان
/ ١.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگری پێوه نێی بۆ سۆی لێ هەڵناستێ
«کن.»
زۆر
ڕووت
و
ڕەجاڵ
و نەداره.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵووناڵوو
[[ئاڵوو + باڵوو «؟» ]]
«نتـ.» ١-
بەری
دارێکی دەسچێنە
هەر
بەم
ناوە
، شکڵی
خڕە
، ڕەنگی سوورێکی
مەیلەو
ڕەشە
، تامی شیرنە و تۆزی
مزرە
.
لە
کوردستانی
ئێران
زۆرە
و
لە
هەندێ
شوێنی
کوردستانی
عێراقیش
هەیە
.
وەکوو
میوەیێکی
هاوینی
دەخورێ و
لە
باتی
ترش
دەکرێتە
هەندێ
چێشتان
،
ڕیچاڵ
و ڕووب و شەربەتیشی لێدەکرێ و دەخورێتەوە.
وا
مەشهوورە «
سەفرا
» دەشکێنێ و «
دەغەز
» دەپەڕێنێ،
زۆر
خواردنیشی
کاری
دەرمانی
ڕەوانی
دەکا
. □ «
سەفرا
شکێنە، دەغەزپەڕێنە
ئاڵووباڵوو
!». ٢-
داری
ئەم
میوەیە
بە
وشکی
و
بە
تەڕی
. * ئاڵووبەڵالووک،
بەڵاڵووک
.
1
2
3
4
5
6
7