تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 69
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵ بەستن
[[١- باڵ /٢ + بەستن]]
(مست. مت.)
هەردوو
دەستی
کابرایەک
لە
پشتەوە بەستن.:
خێرا
باڵی
ئەو
دیلانە
ببەستن و
بیان
بەن
بۆ
چەم
.
ئەمنیە
باڵی (عەوڵای
ئاغا
)
یان
بەستوو
هێنایانە
لای
ئاغای (مادڕوج) *باڵبەست
کردن
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵ گرتنەوە
(مست. لا) ١-هەڵفڕینی
مەل
لە
شوێنێکی
بۆ
ماوەیەکی
کەم
لێی
نیشتبێتەوە: کۆترێک
لە
سەر
ئەم
دارە
بۆ
پێش
پێی
تۆ
باڵی گرتەوە. ٢-تم: باڵ
گرتن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بای باڵ دان
«مست.، لا.»، «کن.» ١-
دەست
له بەریەک
بڵاو
کردنەوه و
خۆ
لەبەریەک کێشانەوه و
ماندوویی
لەخۆدەر
کردن
. ٢- «مج.» پیاسەیەکی
بچووک
لە
شوێنێک
هەوای
پاکی
لێ
هەبێ «دەرەوەی
شار
،
ناو
باخ
و
بێستان
» ::
ئێواران
تۆزێ
بای
باڵی
خۆت
بده. چووینه تووی مەلیک
بای
باڵی
خۆمان
دا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵ شکاندن
(مست. مت.)، ١-شکاندنی باڵی پەلەوەرێک. ٢-(کن)
بێچارە
و
بێ
دەسەڵات
کردنی کەسێک، *لە باڵدان.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵ شکاو
(سمف.) ١-پەلەوەرێکی باڵی شکابێ، «
هەر
دەڵێی
لە
گلەگی باڵ شکاوە» ٢-بێچارە،
تێشکاو
،
سەر
نەکەوتوو.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵ گرتن
[[١- باڵ /١ +گرتن] ]
(مست. لا) ١-فێرە
فڕین
بوونی بەچکەی باڵندە:
ئەم
بێچوە چۆلەکەیە
کە
تازە
خەریکە
باڵ دەگرێ. ٢-(کن.)
خێرا
ڕۆیین:
ئای
ئای
خۆ
وەتمان
هەردڵێی باڵی
گرت
، چ
زوو
دەر
پەڕی. *باڵ
گرتنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بن باڵ
[[ بن/8+1-باڵ/2]]
«کعر.» 1- بنەنگڵ:: «هەردەستی دایه بن باڵی
کابرا
،
ڕاستی
کردەوە
و داینیشاند و پێی گوت
یاڵلا
نانەکەت
بخۆ
«. 2- تم: خاڵگه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
١-باڵ
[[ست: پەرێنە.، پە: پەر، پەرەك]]
(نا) ١-ئامرازی فڕینی
مەل
و
پەلەوەر
و حەشەڕات. تێبــ.- باڵی
مەل
و
شەمشەمە
کوێرە
لە
شوێن
دەستیانە و ئی
مێش
و مەگەزان بەیەکێ
لە
دوو
ئاڵقەی
دوایی
سینگیانەوەیە.*(بک.)
پەڕ
. (زا)
پەل
(ەس) :
پەلەوەر
. (هو) باڵی ٢-دەستی
ئادەمیزاد
لە
سەر
شانی
ڕا
تا
دەگاتە
سەری
قامکان. (*جنو)
بال
. (هس.: پیل). ٣-
هەر
یەک
لەو
دوو
پارچە
پانانەی
کە
بۆ
لەنگەر
ڕاگرتنی
فڕۆکە
بە
لا تەنیشتەکانیەوە نووساون. «سمێل باڵی تەیارێ+ بەدەوەێ
دا
دێتە
خوارێ
». (فولکلۆر). ٤-واحدی پێوانەی
درێژایی
،
لە
سەری
لوتەوەیە
هەتا
سەری
پەنجەی ناوەڕاست:
ئەو
گوریسە
حەوت
باڵ
درێژە
. تێبــ. – وشەی (پەڕینە) ی ئاوێستایی
بە
مانای (
فڕین
) یش هاتووە. باڵ
بە
سەر
کێشان
: -(کن) ١-بڵاو بوونەوەی شتێک بەسەر شوێنێدا:
تاریکایی
باڵی بەسەر
هەموو
لایەکدا کێشاوە. ٢-تم: خستنە
ژێر
باڵ/٢: وەکوو جوامێران باڵی
بە
سەر
ئەوهەتیوانەدا داکێشا و نەیهێشت
پەرتەوازە
بن
. چوونە
بن
باڵ: (کن.)،
شانی
خۆ
خستنە
بنە
نگڵی
کە
سێکی ناتوانێ
لە
جێی
خۆی
هەستێ
٢-خۆدانە پەنای کەسێک ٣- تم:
دەست
دانە
باڵ* چوونە
ژێر
باڵ. چوونە
ژێر
باڵ: - (کن)، تم: چوونە
بن
باڵ. خستنە
بن
باڵ: (کن) تم: خستنە
ژێر
باڵ. خستنە
ژێر
باڵ: (کن) ١-پەنادانی یەکێک. ٢-پاراستنی کەسێک
لە
مەترسی
یا
لە
دەست
درێژی
خەڵک
*باڵ بەسەر
کێشان
/ ٢، خستنە
بن
باڵ، گرتنە
بن
باڵ، گرتنە
ژێر
باڵ.
دەست
دانە
باڵ: (کن.)،
یارمەتیدان
*چوونە
بن
باڵ /٣. گرتنە
بن
باڵ: (کن.) تم: خستنە
ژێرباڵ
. گرتنە
ژێر
باڵ:(کن.)، خستنە
ژێرباڵ
.
لە
شەققەی باڵدان:(کن.) هەلفڕینی
بە
گوڕی
باڵندە
و
پەلەوەر
بەجۆرێ
کە
دەنگی
وە
یەک
کەوتنی
سەر
باڵیان دەبیسترێ، ((...
کچی
شامەڵشای پەریان جلەکانی
خۆی
دەبەر
کردەوە
و
بوو
بە
کۆترێک و
لە
شەققەی
باڵانی
دا
...)) (فولکلۆر).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٢-باڵ
(نا)، (مک) ١-تم: پاڵ:
لەو
حەوشەدا
چەند
ماڵ
دەباڵ
یەکدان
.
خۆیان
جێیان نابێتەوە و ماڵەکەشیان دەباڵ
خۆیان
ناوە
. ٢- تم: باغەڵ/٢:
ئەرێ
ئازاد
کچی
کێی دەباڵ
دایە
؟.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵشکان
(مست. لا.)، ١-توانستی
فڕین
نەمانی باڵەندەیەک
لە
بەر
ئەوەی
باڵێکی ئازارێکی پێگەیشتبێ
یا
شکابێ. ٢-(کن.)
تووشی
بەدبەختی
بوون
، بێچار
بوون
،
سەر
نەکەوتن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵندە
[ [ ١-باڵ/١ + ئندە]]
(نت.)
تم
؛
باڵدار
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵەشۆڕه
[[١-باڵ/١+٣-ئه/٢+شۆڕ=٥-ئه/١]]
«نت.»، «
مک
،» دەردێکه
تووشی
مریشک
و جوجەڵە دەێت، باڵیان
فش
دەبێتەوه و بەلادا
دێن
. *«سن،»
باڵەشۆڕێ
.
پەلەپسکێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به باڵابڕان
[[به /3+باڵا/1+بڕان]]
مست. لا.»، «کن.» 1-
به
قیسمەت
بوون
،
به
نەسیب
بوون
:: ەدیگوت
من
ناچم
با
ئەو
جاره یەکێکی
تر
بچێ
خۆ
بە
باڵای منەوه نەبڕاوه، 2-کارێک
که
له
هەموو
کەس
چاتر
به
کەسێ
بکرێ
یا
شتێ
بۆ
یەکێ
له
هەموو
کەس
زیاتر
دەست
بدا:: ئەوه
هەر
به
نەوزاد
دەکرێ
دەڵەی
به
باڵی بڕاوه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بۆمبی باڵدار
نت.»، «کئێر.» جۆرێک تەقەمەنییه
که
لە
خۆیەوه-
بێ
ئەوەی
به
فڕۆکە
فڕێ
بدرێ
یا
بەتۆپ و... بهاوێژرێ- دەچێته
سەر
شوێنی
مەبەست
و بەسەریا دەتەقێتەوه. تێبــ.-
یەکەم
شتی
لەم
بابەته ئەڵمانیای
نازی
ساڵی 1944 دایهێناوه و
ئەوسا
به
ناوی
«ڤ-2» ناوبانگی دەرکرد.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
1-باڵەوان
[[؟]]
«نا.» «سن.» تم:
١-باڵەبان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
2-باڵەدان
«نا.»، «سن.» تم:
٢-باڵەبان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێسترە باڵانی
[[ئێستر + ئە + باڵانی ؟]]
(نت.) ئێسترێکە
بە
پێچەوانەی ئێستری
ئاسایی
،
ئەسپ
لە
ماکەر
دەپەڕێ و ئەمەی
لێ
دەکەوێتەوە، وەکوو
ئەسپ
دەحیلێنێ و
لە
ئێستری
دی
بچووکترە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا
[[پە:بالاد + بەرزایی]]
١-(نا.)
درێژایی
بەژنی
ئادەمیزاد
«... باڵای
بە
باڵای گرتووە،
دوو
پەنجە
کورتی
دێنێ
» (فولکلۆر). ٢-(س)
سەر
،
بەرەژوور
.، درێژ: دەستێکی باڵای
لە
کیمیا
دا
هەیە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا بستە
[[باڵا/١+ بست +٥- ئە/١]]
(ست.، نت.)، ئادەمیزادی
کورتە
باڵا
(باڵای
بە
قەدەر بستێکە)، (عا.)، قزم.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا بەژن
(نت.)، (مک.) تم:
ئاوێنە
(ئاوێنەی
باڵا
بەژن).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا دەس
(ست.)، تم:
باڵا
دەست
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا دەست
[[باڵا/٢+ دەست]]
(ست.)، (مک.)
دەست
ڕۆییو،
دەست
ڕۆێشتوو،
حاڵی
کەسێکی دست بڕاو و
خاوەن
دەسەڵات
بێ
«
من
قاپی
جە
بۆن
جە
تۆ
نەبەستم ! +
یانی
بزرگم،
یا
باڵا
دەستم).(خانا - ٥٠٨)
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا دەستە
[[باڵا/١+دەستە (نە گەوە نە بچووك)]]
(ست.)، (مک.)
حاڵی
منداڵێکی
خەریک
بێ
هەڵ
بدا، باڵای
دەستی
کردبێ
بە
دێژ
بوون
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا فڕ
[[باڵا /٢+فڕ(فرین)]]
(نت.)، (بک.)
فڕۆکە
،
تەیارە
. تێبــ. –
ئەو
وشەیە
لە
جەنگەی شەڕی دووەمدا،
کە
ڕادیۆی (بەیروت) دەنگوباسی بەزمانی
کوردی
بڵاو
کردەوە
، داتاشڕاوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا نوان
[[باڵا /١+ نوان (نواندن)]]
(نت.)، تم: ئاوێنەی
باڵا
نوان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا نوێن
[[باڵا+ نوێن(نواندن)]]
(نت.) تم:
ئاوێنە
(ئاوێنەی باڵانوێن).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا پۆش
[[باڵا/١ پۆش (پۆشین)]]
(نت.)،
هەر
جل
و بەرگێکی
سەرتا
پای
خواری
مرۆڤ
دا
بپۆشێ. «
ئەگەر
مەیلەکەت فەرامۆشم
بێ
+ سفیدی
کەفەن
باڵاپۆشم
بێ
» (فولکلۆر).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵا ڕەوان
[[باڵا/١ + ڕوان(ڕوانین)]]
(نت.) تم:ئاوێنە (ئاوێنەی
باڵا
ڕوان).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵابەرز
(ست.) ١-
حاڵی
ئینسانی
درێژ
،
حاڵی
کەسێکی باڵای
درێژ
بێ
. *کەڵەگەت ٢-(کن.) ئادەمیزادی
شوش
و
باریک
و
بەژن
ڕێک
و
پێک
. «خاستەر
جە
زومڕەی
ئەو
باڵابەرزان +بە ڕێزەی
ڕازان
شەکەر
کەرد
ئەرزان
» (خانا - ٢٠٦).
1
2
3