وشەدان

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Average tax rate

نیونجی نرخی باج. سەرجەم باجە كە بەسەر سەرجەم داهاتدا دابەش دەكرێت، هەروەها پێیشی دەڵێن ڕێژەی باجی كاریگەر (effective tax rate).

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Corporate income tax

باجی سەر داهاتی كۆمپانیا. ئەو باجەیە كە ساڵانە دەخرێتە سەر پوختەی داهاتی كۆمپانیا.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Effective tax rate

ڕێژەی باجی كاریگەر. سەرجەم ئەو باجەیە كە ڕێژەیەكە لە سەرجەم داهات یان دەفری باج (بنەمای باج، tax base)، پێیشی دەڵێن ڕێژەی نێونجی باج (average tax rate).

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Excise tax vs. sales tax

باجی ناڕاستەوخۆ (باج لەسەر شمەكی ناوخۆ، باجی ناڕاستەوخۆ لەسەر شمەكی ناوخۆ). لە بەرامبەر باجی فرۆشدا. باجی ناڕاستەوخۆ لەسەر شمەكی ناوخۆ، واتە ئەو باجەی كە دەخرێتە سەر كڕینی شمەكی دیاریكراو یان كۆمەڵێك شمەك (بۆ نموونە، ئەلكهوول یان تووتن). باجی فرۆش ئەو باجەیە كە جگە لە هێندێک شمەكی تایبەت نەبێت دەخرێتە سەر هەموو شمەكێك (بۆ نموونە، هەموو كڕینێك جگە لە كەلوپەلی خۆراك نەبێت).

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Incidence (or tax incidence)

باری باج (یان باری ڕاستەقینەی باج). دوا كاریگەریی ئابووری، باجێكە لەسەر داهاتی ڕاستەقینەی بەرهەمهێن یان بەكاربەر (پێچەوانەی ئەو پێداویستییە یاساییەیە كە بۆ پێدانە). كەواتە باجی فرۆش لەوانەیە لە تاكفرۆشێك بستێنرێت، بەڵام لەوانەیە باری باجەكە بكەوێتە سەر بەكاربەر. باری باجێك بەستراوەتەوە بە كێشمانی خواست و خستنەڕووی نرخ.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Income tax, personal

باجی داهاتی تاكەكەسی. ئەو باجەیە كە دەخرێتە سەر داهاتی تاكەكان، ئەو داهاتەی كە لە شێوەی هەقدەست، مووچە یان داهاتی دارەتی وەك كرێ، قازانجی پشك و سوود بە تاك دەدرێت. لە ویلایەتە یەكگرتووەكاندا، باجی داهاتی تاكەكەسی هەڵكشێنە، واتە ئەو كەسانەی كە داهاتیان زیاترە هەیە، ڕێژەی نێونجی باجەكەیان زیاترە لەو كەسانەی كە داهاتێكی كەمتریان هەیە.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Marginal tax rate

ڕێژەی باجی سنوورەكی. تایبەتە بە باجی داهات، ڕێژەی دوایین دۆلاری داهاتە كە بۆ باج دەڕوات. ئەگەر سیستەمی باج هەڵكشێن بێت، ئەوا ڕێژەی باجی سنوورەكی زیاترە لە ڕێژەی نێونجی باج (average tax rate).

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Proportional tax

باجی ڕێژەیی. سەیری باجی هەڵكشێن، ڕێژەیی و داكشێن بكەن.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Regressive tax

باجی داكشێن. سەیری باجەكانی هەڵكشێن، ڕێژەیی و داكشێن بكەن.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Sales tax

باجی فرۆش، باجی سەر فرۆشتن. سەیری باج لەسەر شمەكی ناوخۆ (یان باجی ناڕاستەوخۆ لەسەر شمەكی ناوخۆ، excise tax) لە بەرامبەر باجی فرۆشتندا بكەن.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Single-tax movement

بزاوتی تاك باجی. بزاوتێكی سەدەی نۆزدە بوو كە بۆ هێنری جۆرج دەگەڕێتەوە و نیشانی دەدات كە بەردەوامبوونی هەژاری لە كاتی گەشەی بەردەوامی ئابووریدا، بۆ كەمیی زەوی و كرێی زۆری سەر زەوی دەگەڕێتەوە كە بە خاوەنزەوی (خاوەنموڵك) دەبڕێت. ''تاك باجی'' ئەو باجە بوو كە دەخرایە سەر كرێی ئابووری و تایبەت بوو بە خاوەندارێتیی زەوی.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Tax incidence

باری باج. سەیری باری ڕاستەقینەی (باج) بكەن.

سەرچاوە: فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس

Value-added tax (VAT)

باجی زێدەبایی. ئەو ڕێژە باجەیە كە دەخرێتە زێدەبایی كۆمپانیا.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان