وشەدان

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَهَيَّمَهُ الحُبُّ. سَلَبَ عقلُهُ. فَتَنَ. سَخَرَ

شێت و شەیدا بوو. گرفتاری خۆشەویستی بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَوَقُّد الذِهن. ذَكاء. لقانة عقل. فِطنَة

زیرەکی. زرنگی. زوو تێگەیشتن.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

ذو عَقل

عاقِل. فاهِم. مُدرِك. ذكی / زیرەک. ژیر. زرنگ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سبک عقل

[ص. مر ]

(سه بوک ئه غڵ - exl sebuk)

بێ ئه غڵ، بێ ئاوه ز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقل

[مص.م.ع ]

(ئەغل - exl)

دەرککردن، حاڵی بوون، تێ گەیشتن، فامین.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقل

[مص.م.ع ]

(ئەغل - exl)

بەستن، بەستن و کردنەوەی لاقی وشتر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقل

[ا.ع ]

(ئوغەل - uxel)

پەتێ که لە دەست و پێ ببەسترێ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقل

[ا.ع ]

(ئوغول - uxel)

پێ بەندی وشتر.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقَلَ

فَهِمَ. أدرَكَ / تێگەیشت. هۆشی هاتەوە. فامی کردەوە. گەورەبوو. ئاقڵ بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقَّلَ

صَیَّرَهُ أو جَعَلَهُ عاقِلاً / تێیگەیان. ئاقڵی کرد. ژیری کرد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقل

مَركَز أو قُوَّة الإدراك / ئەقڵ. بیر. هۆش. ئاوەز.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقل

إدراك. تمییز. فَهم. ذِهن. ذاكرة / هەست. ژیری. تێگەیشتن. بیر. جیاکردنەوە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقل

رَبط / بەستن. پابەندکردن. پێوەندکردن.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقل

دِیَّة القتیل. ثَمَن الدم / خوێنبایی. خوێن بژاردن. نرخی خوێن.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقَلَ الدابَة

رَبَط قوائِمها. شَكَّلَها / پەلی وڵاخەکەی بەستەوە. پێوەندی کرد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقَلَ الدواءُ بَطنَهُ

أمسَكَهُ / قەبزی کرد.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقَلَ القتلَ

أدّی دَیَّتَهُ / خوێنی کوژراوەکەیدا.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إختَل عقله

زاغ / ئەقڵی تێکچوو. شێت بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إختلال عَقلي. تَشَوُّش ذهني

تێکچوونی ئەقڵز شێت بوون.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إختَلَطَ عَقلَهُ

إختَلّ / ئەقڵی تێکچوو. شێت بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

إنهيار جَسَدي أو عَقلي

إنتهاك القِوی. هُبوط وإنحطاط عام / ڕووخان. ورەبەردان.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَجَنُّن. جُنَّ. ذَهَبَ عَقلُهُ

شێت بوو. هاربوو. کەللەیی بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَخَلُّف عَقلي

تَعَوُّق عَقلی / بَلاهَة / گێژووێژی. کەم ئەقڵی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَخَلَّف عَقلياً

تَعَوَّق عقلیاً / کەم ئەقڵ بوو. دواکەوتوو بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَهَيَّمَهُ الحُبُّ. سَلَبَ عقلُهُ. فَتَنَ. سَخَرَ

شێت و شەیدا بوو. گرفتاری خۆشەویستی بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

خُولِطَ في عقله

إختَلَط عقلُهُ. إضطرب عَقلُهُ وإختَلَّ / شێت بوو. تێکچوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

دَخِلَ. دُخِلَ في عقله أو جَسَدِه

داخَلَهُ الفساد / تێکچوو. شێت بوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

دَخِلَ. دُخِلَ في عقله أو جَسَدِه

داخَلَهُ الفساد / تێکچوو. شێت بوو.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دلیل عقلی

( (دەلیلی ئەغلی - delili exli))

هەر به لگەیەک لەسەر حوكمی ئه قل رؤبنری.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقلاء

[ص.ا.ع ]

(ئوغەلاء - uxela)

ئاوەزداران، ئاقڵان، دانایان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقلانی

[ص.ن.ع ]

(ئەغلانی - exlanȋ)

ئەقڵانی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عَقلاني

منطقی. مَعقول / گونجاو. بەجێ. پەسەند. ماقوڵ. ڕێی تێ ئەچێ. ئەگونجێ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقله

[ا.مص ]

(ئەغله - exle)

زمانگرتن.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقله

[ا.ع ]

(ئوغله - uxle)

عەگال، پەت، پەتێ که له دەست و پێ ببەسترێ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عقلی

[ص.ن.ع ]

(ئەغلی - exlȋ)

ئەوەی بەزەبری ئەقڵ دەرک بکرێ.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

مُتَخَلِف عقلياً أو جَسَدِياً

مُعَوَّق. ناقِص / ناتەواو. کەمئەندام. شێتۆکە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

مُخالَطٌ في عَقْلِهِ

غیر طبیعی. مَجنون. خَللٌ فی عقله / شێتۆکە. تێکچو. نا ئاسایی.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان