تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 72
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سیاسەتمەدار
بە
کەسێک دەگوترێ
کە
لە
کاروباری
سیاسی
،
شارەزا
و سەردەرچوو بێت و
سیاسەت
بۆی
بووبێتە
پیشە
.
سیاسەتمەدار
بریتییە
لە
کەسێک
کە
خەبات
دەکات
بۆ
گەیشتن
بە
حکوومەت و
دەسەڵات
.
سەرکەوتن
لەم
بوارەشدا دەگەڕێتەوە
بۆ
لێهاتوویی و
زیرەکی
ئەو
لە
بەکارهێنانی
سێ
بنەمای
هاندان
،
گفتوگۆ
و
سازش
.
بە
گشتی
مانای
ئەم
زاراوە
لە
قەبارەی ماهییەتی سیستەمی سیاسیدا دەردەکەوێت
بۆ
وێنە
لە
بریتانیا،
ئەو
خەباتەی
کە
سیاسەتمەدار
تێوەی
گلاوە
، پڕیەتی
لە
ململانێ
و کاتێک
سەرکەوتن
وەدەست
دێت
کە
کەسێک بتوانێت
کەسی
دیکە
یان
گرووپێک (
پاشا
،
پەرلەمان
و حیزب) پێمل بکات
بە
بانگەشە
و دروشمەکانی
خۆی
.
لەم
گۆشە
نیگاوە،
سیاسەتمەدار
بە
کەسێک
دەڵێن
کە
لێوەشاوەیی
خۆی
بۆ
ڕاگیرکردنی بیروڕای
خەڵکی
سەلماندبێت.
ئەم
واتایە
لە
نزمترین ئاستی خۆیدا
بە
چەواشەکاری
لێک
دراوەتەوە: شکسپییەر
گوتەنی
، «سەیری
سیاسەتمەدار
بکە
…
کە
تەنانەت
خواوەندیش
فریو
دەدات»!
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
سیاسەتی ئاو
Hydropolitics
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
سیاسەتی ئاو
سیاست
آب
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سیاسەتی ئاو
ئەم
زاراوە
لەگەڵ
دیپلۆماسی
ئاو
Hydrodiplomacy هاوواتایە و
بە
مەبەستی سیاسەتە جیهانییەکان
لەمەڕ
کێشەی
ئاوی
شیرین
بەکار
براوە. لەبەرئەوەی
لە
داهاتوودا
ئاو
دەبێتە دەسپێچکێکی
سیاسی
و
ڕەنگە
مایەی کێشەی نێودەوڵەتی بێت.
ئەگەرچی
70%
گۆی
زەوی
پڕیەتی
لە
ئاو
بەڵام
تەنیا
1%
ئەم
ئاوە
ڕاستەوخۆ
کەڵکی
لێ
وەردەگیرێت.
لە
لایەکی دیکەوە
بە
هۆی
گرنگی
ئاو
بۆ
پەرەسەندنی
ئابووری
،
هەبوونی
چەم
و ڕووباری گەورەی
هاوبەش
لە
نێوان
چەند
وەڵاتدا
لەم
دواییانە زاراوەی
دیپلۆماسی
ئاو
ڕەواجی
پەیدا
کردووە.
هەر
بەم
بۆنەوە
لە
نەتەوەیەکگرتووەکانیش ئەنجومەنێکی ناحوکوومەتی
لە
ساڵی 1995
بۆ
باسکردن
لە
کێشەی
ئاو
دامەزراوە و
یەکەم
دانیشتنی
خۆی
لە
کەنەدا بەڕێوەبردوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سیاسەتی دەرگەی کراوە
ئەم
زاراوە
یەکەم
جار
لە
لایەن
جۆن
های
،
وەزیری
دەرەوەی
ئەمریکا
لە
سێپتەمبەری 1899
بە
مەبەستی پەرەسەندنی
ئابووری
وەڵاتی
چین
و پاراستنی
سەربەخۆیی
ئەم
وەڵاتە
بەکار
براوە.
بەڵام
ئێستا
مەبەست
لەم
زاراوە
ئازادبوونی
چالاکی
بازرگانی
و سەرمایەدانانی وەڵاتانی دەرەکییە
لە
وەڵاتێکدا
لە
سەر
بنەمای
یەکسانی
مافەکان. سەرچاوەی
ئەم
سیاسەتە دەگەڕێتەوە
بۆ
بنەماکانی لیبرالیزمی
ئابووری
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
سیاسەتی دەرگەی کراوە
سیاست
درهای
باز
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
سیاسەتی دەرگەی کراوە
Open
door
policy
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
سیاسەتی دەرەوە
سیاست
خارجی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
سیاسەتی دەرەوە
Foreign Policy
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سیاسەتی دەرەوە
بریتییە
لە
ستراتیجی
یان
زنجیرە
کردارێکی داڕێژراو
لە
لایەن
دەسەڵاتدارانی حکوومەتێک
بە
مەبەستی
گەیشتن
بە
ئامانجێکی دیاریکراو
لە
چوارچێوەی
بەرژەوەندی
نەتەوەیی و نێونەتەوەیی.
ئەم
سیاسەتە بریتییە
لە
دیاریکردن
،
ڕاپەڕاندن
و دابینکردنی
بەرژەوەندی
و ئامانجە نەتەوەییەکان
کە
لە
گۆڕەپانی نێونەتەوەییدا
لە
لایەن
دەوڵەتەکان
بەڕێوە
دەچێت. سیاسەتی دەرەوەی وەڵاتان
لە
هەمان
کاتدا
کە
هەندێ
پرەنسیپی
نەگۆڕ
لەخۆ دەگرێ،
دەبێ
گۆڕانکارییە نێودەوڵەتییەکانیش
لەبەرچاو
بگرێت.
هونەری
داڕشتنی سیاسەتی
دەرەکی
لەوەدایە
کە
ئەم
دوو
خاڵە
پێکەوە
گرێ
بدات
چونکە
هەر
چەندە
پێوەندی
دەرەکی
وەڵاتان بەربڵاوتر بێت،
گرنگی
ئەم
سیاسەتە زیاتر
هەست
پێدەکرێت.
سیاسەتی دەرەوەی
هەر
وەڵاتێک، دەوامەی سیاسەتی ناوخۆیی
هەمان
وەڵات
لە
ئەژمار
دێت
،
بە
واتایەکی
دیکە
پێکهاتەکانی سیستەمێکی
سیاسی
لە
ناوخۆ
، دەتوانێ
دەوری
کاریگەر
بگێڕن
لە
دیاریکردنی
ستراتیجی
و بەرژەوەندییەکانی
ئەو
وەڵاتە
لە
ئاستی نێودەوڵەتیدا. سیاسەتی
دەرەکی
هەر
وەڵاتێک
لەگەڵ
سیاسەتی ناوخۆیی
پێوەندی
نەپساوە و ڕاستەوخۆی
هەیە
.
ئەم
دوو
سیاسەتە
ئەگەرچی
لە
ڕواڵەتدا جیاوازن
بەڵام
ماهییەتێکی
هاوبەش
و یەکسانیان
هەیە
و
لە
ڕاستیدا
دەکرێ
بڵێین
سیاسەتی
دەرەوە
، ڕەنگدانەوەی سیاسەتی ناوخۆیە.
سیاسەتی
دەرەوە
بەشێک
لە
سیاسەتی نێودەوڵەتیش
لە
ئەژمار
دێت
و
هەر
لە
یەکەمین
پێوەندییەکانی
کۆمەڵگە
سەرەتاییەکانەوە هەبووە.
بەڵام
بە
شێوازی
نوێ
، دەگەڕێتەوە
بۆ
سەرهەڵدانی دەوڵەتە ئەورووپییەکان
لە
سەدەی
حەڤدە
.
ئیمڕۆکە
سیاسەتی
دەرەوە
ئاوێتەیە
لەگەڵ
«
دەوڵەتی
نەتەوەیی»
دا
.
لە
سەردەمی
شۆڕشی فرەنسی بەدواوە
کە
نەتەوەپەرستی
،
هێدی
هێدی
هەموو
ڕەگەزەکانی دەوڵەتمەداری و دەوڵەتە نەتەوەییەکانی
پێکەوە
بەستەوە، سیاسەتی دەرەوەش
لەگەڵ
هەست
و
خواستی
نەتەوەیی زیاتر
ئاوێتە
بووە
.
پاش
سەدەی
نۆزدە
جەماوەرێکی
زۆرتر
لە
خەڵک
خۆیان
بە
سیاسەتی
دەرەوە
سەرقاڵ
کرد
.
ئەم
ڕەوتە
پێ
بە
پێی پڕۆسەی فراژووتنی
دەوڵەتی
نەتەوەیی و ناسیۆنالیزم*
گەشە
دەکات. توێژینەوەکان
ڕوونی
دەکەنەوە
کە
سیاسەتی
دەرەکی
لە
سەدەی بیستەمدا زیاتر
بەرەو
دیموکراسییەت هەنگاوی
ناوە
.
ئەم
گۆڕانکارییەش
بە
هۆی
گرینگی
پێدان
بە
ڕای
گشتییەوە
بووە
.
لە
سەروبەندی جیهانی
دوو
جەمسەریی و ململانێی جیهانی
سەرمایەداری
لە
بەرانبەر
جیهانی کۆمۆنیستی و
هەروەها
جیهانی
سێهەم
، «سیاسەتی
دەرەوە
»
بە
تایبەت
لە
وەڵاتانی پێشکەوتوودا
بەرەو
ئاڵۆزی
دەڕوا و
لە
نەریتەکانی پێشووی
دوور
دەکەوێتەوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
سیاسەتی زمان
سیاست
زبانی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
سیاسەتی زمان
Politics of Language
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سیاسەتی زمان
زمان
، ئامرازی
سەرەکی
کەلتوورە و پێناسەیەکی گرینگە
بۆ
شوناسی
نەتەوەیی. خاوەنی
زمان
بوون
بە
واتای بەهرەمەندبوون
لە
زانیاریە.
هەندێ
لە
ڕۆشنبیرە ئەڵمانیەکانی سەدەی
هەژدە
و
نۆزدە
بڕوایان وابوو
کە
پێوەندی
سێقۆڵی
نێوان
زمان
و
زانیار
و نیشتمانە
کە
کەسێک دەکاتە ئەڵمانیایی و کەسێکی دیکەش
بە
ئینگلیزی. لەبەرئەوەی
لە
زۆربەی وەڵاتەکان
بە
یەک
زمانی
تایبەت
ئاخاوتن
ناکرێت
کەواتە
زمان
بۆتە
هۆی
بەرپابوونی کێشەیەکی
سیاسی
گرینگ
.
پێوەندی
زمان
بە
سیاسەت
،
وەک
پێوەندی
ئۆکسیجن
بە
هەوا
لێکدراوەتەوە.
ڕەنگە
هەڵبژارادنی
هەر
وشەیەک
لە
هەر
گوتار (
discourse
) رێکدا هەنگاوێکی
سیاسی
لە
قەڵەم
بدرێت.
سیاسەتی
زمان
،
لە
لای
حکوومەتەکان
زۆر
پەنامەکی
و شاراوەیە.
هەر
حکوومەتێک خاوەنی سیاسەتێکی زمانییە
کە
هەندێ
جار
جێگەی
پەسندی
هەموانە و
هەندێ
جاریش
بە
زۆرەملی دائەسەپێ.
هیچ
حکوومەتێک، چاوی بینینی کەمینەی
نییە
و ئارەزووی گەورەی دەسەڵاتداران تیاچوونی نەیارانە.
لە
بواری بەکارهێنانی سیاسەتی زمانی،
وەڵاتی
فرەنسی
بە
نموونە
دەهێنینەوە: سیاسەتی
یەکیەتی
نەتەوەیی
لەم
وەڵاتەدا
کە
هەر
لە
سەرەتای حکوومەتی پاشایەتییەوە
پەیڕەو
کراوە
،
هەمیشە
لەدووی «یەکگرتوویی
زمان
»
بووە
کە
لە
بەرانبەر
زمانەکانی
دیکە
نەرمیی
نیشان
نەداوە.
بۆ
وێنە
تا
پێش
شەڕی جیهانی دووهەمیش
ئەگەر
لاوانی
بەریتانی
لە
قوتابخانە
بە
نەژگاڤییەوە
تەنیا
یەک
وشەی زکماکیان
بە
زاردا بهاتایە، فەلاقەیان دەکردن.
یان
زمانی باسکی
تەنیا
لە
ناو
خێزانەکان
بە
زاردا
دێت
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سیاسەتی فرەکەلتووری
ئەم
زاراوە
دەرەنجامی
هەوڵ
و تێکۆشانێکە
کە
لە
زۆربەی وەڵاتان
بۆ
کۆتایی
هێنان
بە
ناکۆکی
نێوان
فەرهەنگی
زۆرینە
و
فەرهەنگی
کەمینە
بە
ئەنجامیان گەیاندووە. بەپێی
ئەم
سیاسەتە، کەلتوورە جیاجیاکان
وەک
نەخشونیگاری موزاییک لەپاڵ یەکدا
جێگیر
دەبن
بە
چەشنێک
کە
هیچ
کەمینەیەک
ناچار
نابێت ڕەگەزە فەرهەنگییەکانی
خۆی
وەلا
بنێت
یان
فەرامۆشیان بکات.
ئەم
سیاسەتە
لە
بەرانبەر
سیاسەتی
یەک
کەلتووری
بەرجەستە
بۆتەوە. بەپێی
ئەم
سیاسەتە،
هەندێ
لەو
وەڵاتانەی
کە
خاوەنی
چەند
فەرهەنگێکی
جیاوازی
ئەتنیکی و نەتەوەیی
بن
،
بێ
ڕەچاوکردنی
ئەم
جیاوازییانە
هەوڵ
دەدەن
لە
ئیدارەی کۆمەڵگەدا سیاسەتێکی
یەکدەست
و
یەکپارچە
جێبەجێ
بکەن
کە
ئاکامی
وەها
سیاسەتێک
جگە
لە
تواندنەوە
و لێکدانی کەلتوورە جیاوازەکان شتێکی
دیکە
نییە
. نموونەی بەرچاوی
ئەم
سیاسەتە، ڕەفتارەکانی
دەوڵەتی
تورکیایە
لە
بەرانبەر
کەلتووری کوردەکانی
ئەم
وەڵاتە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
سیاسەتی فرەکەلتووری
سیاست
چندفرهنگی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
سیاسەتی فرەکەلتووری
Multiculturalism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سیاسەتی گۆپاڵی گەورە
ئەم
زاراوە
لە
لایەن
ڕۆزڤێڵت (1882ــ 1945) سەرکۆماری
ئەمریکا
بە
مەبەستی بەکارهێنانی
زەبر
و
زەنگ
بۆ
مەسەلە
ناوخۆیی و دەرەکییەکان
بەکار
براوە.
دەڵێن
لە
کاتی
خۆیدا گوتوویە: «هەرکاتێک گۆپاڵێکی گەورەت
بە
دەستەوە
بوو
،
ئینجا
بە
هێمنی
و
لەسەر
خۆ
گفتوگۆ
بکە
».
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
سیاسەتی گۆپاڵی گەورە
سیاست
چماق
بزرگ
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
سیاسەتی گۆپاڵی گەورە
Big
stick
policy
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
سیاسەران
سیه
سران، درویشان
1
2
3
4