تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 27731
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
وویایش
پێکەنین
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
پەڕتووک وورەش(هەورا)
پەرتووکفرۆش
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
چیمەنی ووشک
ڕەپەن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ڕۆخانەی ووشک
چوخوڕە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ڕەق ووشک
چتی
لەڕولاواز
،
ووشک
و
سەخت
،
ڕەق
و
تەق
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کلاش ووراز
(هەورا.):
کڵاشدروو
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کلک ووژە
(فە.):قامکە
گەورە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کوولەکەب ووشک
کەلێز
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کوڕڕە ووڵاخ
هوڵ٬
هۆڵی
کەران
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کۆپان ووڕاز
(هەورا.):
کورتاندروو
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کەم وونی
(هەورا.): کەمخووێنی.
کەم
وینی (هەورا.):
کەم
دیتن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
مووچیانەوە
نوشتانەوە
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
2-بلووری
[[؟]]
«نا.»، «کعر.»، قوماشێکی سپییه له لۆکه
دروست
دەکرێ
و له
کوردستان
بۆ
کراس
و
دەرپێ
و
بەرگه
لێفه و کفنی
مردوو
و... بەکاردێت.*«کئێر.»
مەڕمەڕشا
،
هومایی
، هوماییل.
سەرچاوە:
نالی
ئالوودە
گرفتار
.
تێکەڵ
.
ئالوودە
نەبێ
دا
،
بە
زەبوونگیریی خوێنم
بۆ
کوشتنی
من
دامەنی
پاکی
لە
کەمەر
دا
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بایی بوون
«
مست
.، لا.»، «کعر.»
خۆ
لێگۆڕان
، بەدەعیەبوون:: ئەوەنده له
خۆ
بایی
بووه
لە
بیری چۆتەوه
دوێنێ
چبوو.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بخوور
[[عا.]]
«نا.»
هەر
ماددەیەکی بەسەر ئاگرەوه بکرێ و
بۆن
و بەرامەی
خۆش
بڵاوبکاتەوه. تێبــ.- ١»
لە
کوردەواری
ئە
سپەندەر،
کوندر
، وشەی
وشە
و
مە
ستەکی
باوه
. ب»
لە
ئەدەبیات
و
چیرۆک
و داستاناندا «
عوود
» و «
عەمبەر
» و «
میشک
»
وەکوو
بخوور
باسکراون. ج»
ئێستا
هەندێ
ماددەی
بۆنخۆش
بە
چیلکه
پێوە
دە
لکێنن و
ئاگری
پێوە
دەنێن *
بخورد
،
بخوور
،
بو
غرد
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بخووردان
«نت.» دەفرێکی تایبەتییه، زەمانی
پێشوو
له
دیو
ەخانی پاتشایان و
ئەمیر
و گەورەپیاوان
دایان
دەنا
و بخووریان تێدا دەسووتاند.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
برووسک
«بک. مک.» ١- ڕووناکایێکی
زۆر
گورج
و
خێرا
که
لەکاتی
هەور
و
هەڵا
و باراندا له
ئاسمان
پەیدادەبێ.* «
قد
»
بریسوو
،
بریسک
«
سن
.، کعر.»
چەخماخه
، بروسکه. ٢- «مج.»
خێرا
،
گورج
. ٣- «مج.» ئازارێکی کتوپڕکه
خێرا
له شوێنێکی
لەشی
ئینسان
«زیاتر له سێنەبەندی
پشت
،
سەر
، کەلەکه»
پەیدا
دەبێ
و
لە
شوێنێکی
تر
دەبڕێتەوه و
لەش
له نێوانی
ئەم
دوو
جێگایەدا
هەست
به
ئێش
وژان
دەکا
. تێبــ.-
زانستی
تازه
دەری
خستوه
که
هەوران
کارەبا
«ئەلکتریسیته»
یان
تێدایه، هێندێکیان کارەبای دسارد «نێگاتیف -
سالب
» و هێندێکیان ئی
گەرم
«پۆزێتیف-موجب»
جا
هەر
وەکوو
تێلی
سارد
و
گەرم
کارەبا
ئەگەر
وێک
کەون
- پڕیشکیان
لێ
دەبێتەوه و ڕووناکایێکی
خێرا
-
دە
بیندرێ و «قرچه
قرچ
» ێکیشمان
گوێ
لێ
دەبێ
، هەورەکانیش وەختێ
وێک
دەکەون «
برووسک
»
یان
لێ
پەیدا
دەبێ
،
چونکوو
کارەبای
ناو
هەوران
یێگجار
زۆر
بەهێزتره
لەو
کارەبایەی
که
له
ماڵان
کەڵکی
لێ
و
رد
ەگرین - ڤۆڵتی کارەبای
ماڵان
زۆر
زۆر
٢٢٠ ڤۆڵتە و ئی
هەوران
سەت
هەزاران
ڤۆڵت -
بۆیه
پڕێشکێکیان گەورەتره و له
باتی
قرچه قرچێکی
بچووکی
وێک
کەوتنی
دوو
تە
لی
کارەبا
گوێمان
لەو
گرمه
زل
وبەسامەی
هەوران
«هەوره تریشقه
دەبێ
.
هێندی
جاران
هەورێکی کارەبای
گەرمی
تێدایه د ەگەڵ کارەبای
ساردی
«
زەوی
»
لێک
دەدەن،
ئە
و کاتەیه
که
برووسکه
له جێگایەک
دەدا
و
هەرچی
بەری
کەوت
دەیسووتێنێ. هس.: «
فرە
نسی
» برویسک. ئیتالی
به
مانای «تونده
مجاز
» .
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
برووسکاندن
«
مست
.، لا. ١-
پەیدا
بوونی
«
برووسک
/١» له ئاسمان::
هەروا
دەبرووسکێنێ و ناشبارێ*
برووسکەدان
. ٢-
پەیدا
بوونی
«
برووسک
/٣» له شوێنێکی
لەشی
ئادەمیزاددا :: له دوێنێوه
پشتی
دەستی
کردووه
به
برووسکاندن
. «سن»
برووسکانن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بریندار بوون
[[مست. لا.]]
1-
پەیدا
بوونی
«
برین
/1»
لە
ل سی ئادەمیزاد::
دەستی
شامراد
به
چەقۆ
بریندار
بوو
. 2- وجوودی «
برین
/1و 2» له شوێنێکی لەش:: چووینه
سەری
هەموو
گیانی
بریندار
بوو
«برینی
لێ
بوو
، برینی پێوه
بوو
».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بزووت
[[؟]]
«نا.»، «مک.»
بڕه
دارێکه خرابێته
ئاوورگ
و
تەندوورە
وه
و هێندێکی سووتابێ و
گڕی
دامرکابێتەوه و
هەندێ
جێگا
ی
هێشتا
ئاگری
مابێ و بسووتێ و دووکەڵی
لێ
هەڵبستێ.*
سەرەبزووت
، سەلکه
بزووت
. تێبــ.-
من
واتێدەگەم ئەسڵی
ئەم
وشەیه له قۆناغی
پێش
ئێستایدا «بسووت»
بێ
و له [2- ب/2+
سووت
«
سووتان
» ] پێکهاتبێ و
پاشان
دەنکی «س» بووبێته «ز» .
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به باچوون
[[به/3+3-با/1+چوون]]
«مست. لا.» له
دەست
دەرچوونی شتێک
به
هاسانی
، له
کیس
چوونی شتێ «ماددی
یا
مەعنەوی
»
به
خۆ
ڕایی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به بووک بردن
«مست. مت.»، «کن.» جنێوه و کەسێکی
ئەم
قسەیەی پێ دەگوترێ
وەکوو
پێی
بڵێن
«
ژنه
و
به
مێردی
دەدەن» وایه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به پیرەوه چوون
[[؟]]
مست. مت.» ١-
بۆ
بەخێرهاتن
کردنی
کەسێ
لە
ماڵ
یا
لە
شار
چوونەوە
دەرەوە
. ٢- (مج.)
دەگەڵ
کارێ.
یا
مەسەلەیێ
بە
خۆشی
ڕووبەڕوو
بوون
و
پەسند
کردنی.
خەڵکی
شار
تا
تاسڵووجە بەپیریەوە
چوون
.
خەڵک
ئێستا
بەپئر کتێبــ.ی کوردیەوە دەچن. *
پێشواز
کردن
بەرەوپیرچوون. (جن.)
پێشواز
کردە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به چاوه بوون
مست.» له چاوی پیسەوه
تووشی
ناڕەحەتی
هاتن
.
کار
کردنی «
چاو
و
زار
» له
کەسێ
. «
دووەم
!
به
چاومەوەبی»، «مک.» ڕستەیەکە
بۆ
ترساندن
یا
توووڕە کردنی
کەسێ
دەگوترێ.:: دایکم !
ئەم
منداڵه هێنده مەگێڕه با
خوڵا
نەخواسته
به
چاوەوە نەبێ.*
به
چاوی پیسەوه
بوون
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بووه
«سفا:
هەبوون
»
دەوڵەمەند
،
ماڵدار
، حاڵخۆش.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بووژانەوه
«مست. لا.» 1- هاتنەوه
حاڵی
گیاندارێک.
که
لەبەر
نەخۆشی
یا
هەر
هۆیەکی دیکه،
کەنەفت
بووبێ::
سەرما
کەسیرە
ی کردبوو
باش
دامان
پۆشی
،
تۆزێ
بووژایەوه.
گرانەتا
پەکی
ئینسان
دەخا و
زۆر
درەنگ
دەبووژێتەوه. 2-
زیندوو
بوو
نەوه و
وەبا
کەوتنەوەی شتێک
یا
ڕێ
و شوێنێک
که
کزبووبی
یا
هابێیته
لە
ناو
چوون.:؛
نەورۆز
جێژنێکی
کۆنی
کوردانە
و
تازه
بووژێتەوه. هس.: «په._: بووژیتەن، ڕزگاربوون
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بووک دابەزاندن
مست. مت.» هێنانە
خواری
بووک
«
بووک
»
لە
خوانی
زین
پاش
ئەوەی
دە
گاته
بەرماڵی
زاوا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بچووک
[[بچ+ئۆك]]
«ست.» ١-
حاڵی
شتێکی
لە
هەر
بابە
تێکەوه «ئەندازه،
قەدر
و
قیمەت
،
تەمەن
و...»
گەورە
نەبێ::
ئەم
خانووە بچووکه
جێی
ئێوەی تێدا نابێتەوه.
ئەو
کراسە
دەبەرکه بزانە
بە
بەرت
بچووک
نیه. *بچکۆڵە،
بچکۆلانە
، بچکۆڵانە،
بچووک
،
بچکۆلانه
، بچکۆڵانه، چکۆله
چکۆڵه
، چکۆڵانه، گچکه،گچکەڵانە. «
سن
.، جنوو.»
بووچک
. ٢- «مج.»
کەمتر
لەکەسێ، خزمەتکاتی کەسێ،:
تائێستا
بچووکتان
بووم
لەمەودوا
نابم. ٣- «بک.»
منداڵ
:. تێبــ. ١»
وەکوو
دەبینن دەنگی «ب» و «ل»
لەم
وشەیەدا دەبنە «پ» و «ل»،
هۆی
ئەم
گۆڕانه جیرانەتی دەنگەکانه
کە
کار
دەکەنه
سەریەک
و دەگۆڕێن. ب» بەلای منەوه
ماکی
ئەم
وشەیه
لە
قۆناغی ئێستای زمانی کوردیدا «بچ» ە
که
دوای
تێپەڕین
بە
دوو
سێ
قۆناغدا
لە
«ڤەچەک» ی
پەهلەوی
بە
مانای «
منداڵ
» کەوتۆتەوە. وشەی «
بەچ
»
لە
وشەی «
بەچکه
»
دا
له «
بوچک
» ی بن لەهجەی
سنەیی
و لەهجەی جنووبیدا
ئەو
قۆناغەمان
پێشان
دەدە
ن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بچووکی
[[بچووك+٢-ئی]]
«حمس.» ١- کەمتری
لە
باری
ئەندازه و
قەدر
و
قیمەت
و
تەمەن
و... ٢- «مج.»
خزمەتکاری
. *
بچووکی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بۆکڕووز
[[1-بۆ+كڕۆز]]
«نت.»، «
مک
.،
سیه
.» بێنی سووتانی
هەندێ
شت
کە
لە
گیانداران دەکەونەوە-
ئەوەی
لە
زانستی
کیمیاییدا پێی دەڵێن: مووادی عووزوی- وەکوو: خووری،
موو
،
ئێسک
،
شاخی
گاوگۆڵ و... *(سن.،
سیە
.)
بۆپڕووز
. (با.) بێهن زوویرهە. (جن.)
بۆکز
.
8
9
10
11
12
13
14