تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەفەروشک
وشکە گەشت [سەفەری بێ دەسکەوت]
سەفەروشک
سَفر بلامانع
سەفەک(باک)
جوورەقابێکە، هەیوان،بێڵایی.
سەنەڵی سەفەری
صندلی دولایی
سەنەڵی سەفەری
سەنەڵی بان بار [کورسییەک کە دەنوشتێتەوە و لە باردا هەڵدەگیردرێت]
سەنەڵی سەفەری
مَثَنَّی، مُدَرَّج، مَطوی
سەرچاوە: نالی
قاطیعی ڕێگەی سەفەر
ڕێگەی سەفەری ئەبڕی. یاخود بووبو بە چەتری ڕێگەی سەفەر، مەبەست لەوەیە ئەوەندە تیژڕەو بو، ئەتوت ڕێگەی سەفەر تاڵان ئەکا، یاخود ڕێگای سەفەر لە ترسی ئەو نەمابو، واتە ئەوەندە زوو تەی ئەبوو بە هۆی ئەوەوە.

عاقڵێ بوو ناوی کەر بو، قاطیعی ڕێگەی سەفەر
خۆش سلووکتر بوو لە صەد وێڵداشی هەرزە و گێژ و وێژ
نان سەفەر
نان سەفەر
[خواردنێک کە بە بۆنەی گەڕانەوە لە سەفەر لێدەندرێت.]
نان سەفەر
نَقیعَة، شُندُخِیَّة.
سەرچاوە: نالی
گورگی سەفەر
وەک گورگ ڕاکەر لە سەفەردا.

کەللە وەک جەڕڕەی شەرابی پڕ نیشاط و تەڕ دەماغ
شێری نەڕ، ئاهوویی بەڕ، گورگی سەفەر، قەمچیی نەچێژ
گیا سەفرا
چڵە گیایەکە بستێک بڵند دەبێت ٬ گوڵی زەرد و ووردە وە بۆنخۆشکەی دەچێ و لەو چڵەسێ لکی لێ دەبێتەوە ٬ لەگەڵ شیرینی و دۆشاو دەخورێ و زگ زۆرباش دەچوێنێت.
ئەسپاوسەفەر
سازجرمزە، ساز راه.
ئەسپاوسەفەر
تفاق ڕیگە. [پێداویستی سەفەر]
ئەسپاوسەفەر
عتاد، عتاد، زفر، عدة، اهبة، احمال، اثقال، لوازم السفر.
فسەفس
دەنگی باڵی دەر چوونی پف دراو
پچەپچ، چپەچپ
فەلسەفە
باوەڕی زانستی٬ لەچتی نهێنی و گرنگ و دژوار کۆڵینەوە
فەلسەفەی ئاشیانەکیەتی، نوایەکیەتی
/الفلسفة الرواقیة
فەلسەفەی ئاشیانەکیەتی، نوایەکیەتی
Stoicism
فەلسەفەی سیاسی
فلسفەی سیاسی
فەلسەفەی سیاسی
Political philosophy
فەلسەفەی سیاسی
فەلسەفەی سیاسی، نەک بە واتای مێژووی ئەندێشە سیاسییەکان بەڵکوو بە مانای بیرکردنەوە لە سیاسەت بە شێوەیەکی فەلسەفی بریتییە لە تێگەیشتن و ڕوونکردنەوەی ماهییەت و سروشتی حوکم کردن و فەرمانکردن، پەیڕەوبوون و ملکەچکردن، پێویستیی و غایەتی دەوڵەت و کۆمەڵگە، هۆی وجوودیی دەوڵەت و باشترین شێوازی ڕێخستنی ژیانی سیاسی مرۆڤ بە مەبەستی دابینکردنی ئامانجە سەرەکییەکان واتە عەدالەت و ئازادی. هەر کام لە قوتابخانە سیاسییەکان، بە ڕێبازی تایبەتی خۆیانەوە خەریکی ڕوونکردنەوەی ئەم مەسەلانە بوون. بۆ وێنە لەنگەرگرتن لەسەر بەڵگاندنیی ئەقڵی لە فەلسەفەی سیاسی ئەرەستۆ، بەڵگاندنی لۆژیکی و ئینتزاعی لە فەلسەفەی سیاسی تۆماس هۆبز، ئەقڵی سەلیم و مافە سروشتییەکان لە فەلسەفەی سیاسی جۆن لاک و جەخت کردن لە سەر ئەقڵی گشتی لە فەلسەفەی سیاسی هێگل لە جوملەی مێتۆدە سەرەکییەکانی فەلسەفەی سیاسی لە ئەژمار دێن.
فەلسەفەی سیاسی، سەرقاڵی وەڵامدانەوە بە پرسیارگەلێکە لە بارەی حکوومەت، هاووەڵاتی (شارۆمەند) و دەوڵەت و زۆر ناچێتە ناو ناخی حکوومەتێکی تایبەت و خۆی لە شێوازەکانی فەرمانڕەوایەتی نادات. ئەو پرسیارانەی کە فەلسەفەی سیاسی وەڵامیان دەداتەوە، بریتین لە: بۆچی مرۆڤ دەبێ پەیڕەوی حاکمییەتی وەڵاتەکەی خۆی بێت؟ ئایا جگە لە ترس، هۆکارێکی دیکە هەیە بۆ ئەم پەیڕەوکردنە؟ ئایا ئێمە پێویستمان بە دەوڵەتەکان هەیە، یان بە بێ ئەوان دۆخێکی باشترمان دەبێت؟ ئازادی چییە؟ هاووەڵاتیان، دەبێ تا چ ڕادەیەک لە ئازادی بەهرەوەر بن؟ یەکسانی و عەدالەت چییە و ئایا شتێکی پەسند کراوە؟
فەلسەفەی سیاسی، لە سەر بنەمای ئەم گریمانە سروشتییانەی مرۆڤ داڕیژراوە کە چوار تەوەر لە خۆ دەگرێ: یەکەم، ئایا مرۆ خۆبەخۆ، بوونەوەڕێکی تاکباوەڕە یان باوەڕی بە کۆمەڵە؟ دووهەم، ئایا مرۆڤ بوونەوەرێکی سیاسی (مەدەنی) یە یا ناسیاسی و غەیرە مەدەنی؟ سێهەم، ئایا مرۆڤ خۆبەخۆ بوونەوەرێکی ئەقڵانی و سەربەستە یان بێئاوەز و مەجبوورە؟ چوارەم، ئایا لە ڕاستیدا مرۆڤ ڕووەو فراژوتنە یان بەرەو پووکانەوە و تیاچوون دەڕوات؟
فەلسەفەی سیاسی، باسەکانی ماهییەت و سەرچاوەی دەوڵەت گرێ دەداتەوە بە بایەخ و غایەتەکانی ژیانی سیاسی مرۆڤ و باشترین شێوازی حکوومەت. لەم ڕوانگەوە تێڕامان لە بارەی باشترین شێوازی حکوومەتکردن دەبێتە گرینگترین مەسەلەی فەلسەفەی سیاسی.
لەبارەی بەنرخترین بەرهەمەکانی بواری فەلسەفەی سیاسی، دەکرێ ئاماژە بدەین بە کتێبی کۆمەڵگەی کراوە و دوژمنەکانی کە لە لایەن کاڕۆڵ پۆپێر لە کاتی شەڕی جیهانی دووهەم، (1945) نووسراوە. لەم کتێبەدا نەندێشەکانی چوار فەیلەسوفی گەورەی سیاسی واتە پلاتۆ، ئەرەستۆ، هێگل و مارکس کەوتوونە بەر باس و لێکۆڵینەوە. کتێبێکی دیکە لەم بابەتە، کتێبی تیۆرییەک دەربارەی عەدالەت، نووسینی جۆن ڕاڵزە کە لە ساڵی 1972، بڵاو کرایەوە. ڕاڵز، تیۆرییە سیاسییەکەی خۆی لە سەر دوو بنەما ئاڕاستە دەکات: یەکەم، ئەوەی کە دەبێ هەموان بە باشترین شێوە لە ئازادییە سەرەکییەکان بەهرەوەر بن. دووهەم، جیاوازی سەروەت و دارایی تا شوێنێک چاوپۆشی لێدەکرێ کە بە قازانجی هەژارترین توێژی کۆمەڵگە تەواو بێت.
بەگشتی دەکرێ بڵێین، گرێکوێرەی فەیلەسووفانی سیاسی، پەیجۆری و بنگیری بنەمایەک بووە بۆ عەدالەت یان قانوونێکی یەکسان بۆ کۆمەڵگە. کێشەی فیلسووفانی سیاسی لە سەر چەمکی عەدالەت دەگەڕێتەوە بۆ سێ مانای جیاواز کە لێی بۆتەوە. هەندێک عەدالەتیان بە یەکسانی لە قەڵەم داوە و هەندێ لەبەرچاوگرتن و ڕەچاوکردنی لێهاتوویی و شایستەبوون بە مەرجی عەدالەت ناوبردە ئەکەن، هەندێکیش دابینکردنی پێداویستییەکان بە پێودانگی عەدالەت ئەژمێرن.
فەلسەفەی شیکار
الفلسفة التحلیلیة
فەلسەفەی شیکار
Analytic Philosophy
فەلسەفەی نرخەکان
مبحث (فلسفة) القیم
فەلسەفەی نرخەکان
Axiology
فەلسەفەی ڕەخنەگرەکی
الفلسفة النقدیة
فەلسەفەی ڕەخنەگرەکی
Critical Philosophy
لسەفەیر/ئابووری ئازاد
لسه فر
لسەفەیر/ئابووری ئازاد
لسەفەیر/ئابووری ئازاد
زاراوەیەکی فەرەنسییە کە بە واتای ئازادی ڕەهای ئابووری و دەستدرێژی نەکردنی دەوڵەت بەکار براوە، هەروا ئەم مانایەش دەبەخشێ: «لێگەڕێ مرۆڤ هەرچی دەخوازێ با ئەنجامی بدات». ئەم زاراوە ناونیشانێکی دیکەیە بۆ تیۆری «ئابووری کلاسیک» کە پێیوایە ئەگەر دەوڵەت یا هەر هێزێکی دیکەی خۆسەپێن دەستێوەردانی کاروباری ئابووری نەکەن، گیروگرفتەکان خۆبەخۆ چارەسەردەکرێن و بە باشترین شێوە بەڕێوە دەچن. ئەم ڕێبازە لە سەرەتای سەدەی 17 دانراوە و کۆمەڵێک لە ئابووریناسانی فەرەنسی کە بە فیزیۆکراتەکان ناسراون پوختەیان کردووە.