تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەسە
(بەس)ی بەمەعنا واز بێنە!
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەسە
بەستەی شت کە پێکەوە بەسترابن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەسە
بەسە ردادان
«مست، مت.» 1- پۆشینی عەبا و چارشێو و دەسماڵی ژنانه.::ئافتاو عەباکەت بەسەرداده و بچۆره ماڵی فەریده خان و بڵێ تا ئێره تەشریف بێنێ. دەسماڵێکی بەسەردادابوو دەتگوت پەڕی مێشییه. 2- به چەپۆک لە سەری کەسێک دان.:: وەها توند به سەری دادا ئاوری له چاوان دەرپەڕی. 3- هێرش بردنه سەر دوژمن:: نیوه شەوێ بە سەرماندادان نەمان هێشت جووقەواریان لێ دەرچێ.
زووان بەسە
زمانبەستە، گیانداری بێ زمان
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کلک بەسە
کلک بەسە
کلک بەسە
ئەنگووس بەسە [پەنجە بەسراو بە بەن]
کلک بەسە
رَتِیم
کەت بەسە
کەت بەسە
باڵ بەسە [باڵ بەسراو]
کەت بەسە
مَکتوف، مَکتوفُ الیَدین
بەسەر گرتنەوه
«مست، مت.» 1- ناسینەوەی مەڕ و گاو و گۆڵێ که دزرابێ یا ون بووبێ.:: له مەڕەکان حەوتیانم لای کوێخا فەرەج بەسەر گرتەوه. 2- «مج.» دۆزینەوەی هەموو شتێکی گوم بوو یا دزراو.
ئەمەگ بەسەرەوە بوون
ژێرباری کەسێک بۆ کەسێکی تر لەبەر ئەوەی کە پێیەوە ماندوو بووە. ((ڕەفیقینە ئەمە زۆرمان ئەمەگی ئەو پیاوەی لەسەرە...)) (تحفە: ج١-١٩٨).
بان بەسەر دەبانێ، بەقوون نابانێ
1) بە مەڕێ دەگوترێ که بەرخ وەخۆ بگرێ و بیلێسێتەوه بەڵام نەیەڵێ بیمژێ. ب»، «کن.» ژنێکی تەواو ڕام نەبووبێ و خۆی بە دەست مێردەوه نەدات. تێبــ.- ١- ئەم وشەیه بەو شێو ەیه که له مەتەڵەکەی سەرەوەدا دەکار کراوه، دەبێ لە مەسدەرێکەو ه هاتبێ، هەروەکوو دەڵێن دەنازێ له مەسدەری «نازین» یا دەبارێ لەمەسدەری «بارین»، کاتێ دەشڵەین «دەبانێ» یا «نابانێ» بەو جۆرەی له مەتەڵەکەدایه، دەبێ بڵەین دەبانێ لەمەسدەری «بانین» هاتوه، بەڵام ئەم مەسدەره لازمه قەت نەبیستراوه، ب» ئەوەندەی پێم شک بێ لەو مەسد ە ره نەبیستراوه یا گوم بوه. ٢- وشەی «بانۆک» و «نەبان» کەوتوونهوە و له مەتەڵەکەشدا له حاڵەتی مزارعی «دەبانێ» و «نابانێ» دا د ەیبینین.
بەسەر بردن
به سَر بُردن، به انجام رسانیدن، به پایان رسانیدن. (موعد مثلاً)
بەسەر بردن
بەسەر بردن
به سَر بُردن، انجام دادن، به جا آوردن. (قول، وعد)
بەسەر بردن
دوایی هاوردن. [ڕاپەڕاندن (بۆ نموونه: بەسەر بردنی بەڵێن.)]
بەسەر بردن
سازیان، سازگاری کردن. [سازان، گونجان]
بەسەر بردن
به جێگەهاوردن. [بەجێهێنان، پێکهێنان (بۆ نموونه: بەسەر بردنی پەیمان.)]
بەسەر بردن
اِتمام، اِکمال.
بەسەر بردن
رِفق، مُدّارَاة.
بەسەر بردن
وَفاء، اِیفاء.
بەسەر گرتن
بازیافتن گمشده
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەسەرادان
چوونە سەر یەکێک لە ناکاو
بەسەرادان
لە نخافڵ بوونە مێوانی کەسێک
بەسەرادان
بەسەردادان، لە ناکاو چوونە سەر یەکێک
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەسەراهاتن
هاتنی یەکێک بەسەر یەکێکدا لە کاتی کارێک یا گوفتارێکدا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەسەراهاتن
ئامۆژگاریکردن