تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: نالی
ئاوسن بە با
بای داراوس کە لە دواڕۆژەکانی زستانا ئەوەزێ و درەختی پێئەگەشێتەوە و ئەوەندەی پێناچێ گۆپکە و گەڵا ئەکا.

کانیی دەزێن بە ئاو و درەخت ئاوسن بە با
شاییی بەهارە، بولبولە داماد و غونچە بووک
سەرچاوە: نالی
با
ب، بێ، یەکێکە لە حەرفەکانی جەڕ، مەعنای (لوصووق) ئەگەیەنێ کە واتە لکانی شتێک بە شتێکەوە. ئەو غازەی لەدواوە لە بنیادەم دەرئەچێ. دەستیش ئەدا (باە) بێ واتە هێزی (کردن).

خورووجی (با) لە لوصوق و (عەلا) لە ئیستیعلا
دوخوولی عەتبەیی (عەن) فاصیلە لە تیری جەفیر
سەرچاوە: نالی
با باد
سەرەڕای مەعنا دیارەکەی ئاوازێکی مۆسیقایشە.

گوتم: ڕاستی صەبا هەڵسە! گوتی: مەشرەب موخالیفیە
گوتم: نارێ، گوتی: بایە، گوتم: ئەوجێ، گوتی دوورە
سەرچاوە: نالی
با قین
لەگەڵ ڕق و کینەدا. یاخود جەمعی (باقی) یە واتە ماونەتەوە.

هەموو ذەڕڕاتی میهری ڕووتە با قین
خودامان بۆ بەقایە لێرە لاچین!
سەرچاوە: نالی
کانی با
کانی و سەراوێکە لەودیوی گردی سەیوانەوە سەیرانگای بەهارانی خەڵکی سولەیمانییە. نەزەرگەی شەخسێکیشە ئەڵێن چاککردنەوەی باداریی گرتووەتە خۆی.

ئایا بە جەمع و دائیرەیە دەوری (کانی با) ،
یاخۆ بووە بە تەفریقەیی شۆڕش و نوشوور؟!
سەرچاوە: نالی
باد
با.

قوربانی تۆزی ڕێگەتم ئەی بادی خۆش مروور!
ئەی پەیکی شارەزا بە هەموو شاری (شارەزوور)!
سەرچاوە: نالی
سەرچاوە: نالی
* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە
نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو
سەرچاوە: نالی
بائس
نائومید ئەگەر لە (بؤ س) وەرگیرابێ، یا ماچ کەر ئەگەر لە (باس) وەرگیرابێ.

جان بەر لەبی بۆسەی لەبتە عاشقی زارت
« فالبائس یستوهب من فیک معاشا »
سەرچاوە: نالی
باب
باوک. دەرگا.

بەس گریە بکە بۆ پدەر و بابی حیجابت
بێ بابیی تۆ مووریثە بۆ وەصڵ و مولاقات!
سەرچاوە: نالی
باب
دەرگا. جۆر.

بابێکی هەیە دونیا بۆ عەشقی مەجازی، بەس
« نالیی » چییە ئەو بابە: ئادەم کوڕ و حەووا کچ
سەرچاوە: نالی
بابای عەییار
وەک له ئەفسانەدا ئەیگێڕنەوە کابرایەک بووە له دەستە و دائیرەی ئەسکەندەری مەکدوونیدا، ئارەزووی لە کێ بووبێ بچێتە شێوەیەوە، چووەتە شێوەیەوە.

که دیتم شەکڵی صەد ڕەنگی، گوتم: بابایی عەییارە
که بیستم لەفظی بێدەنگی، گوتم: شەیپووری شاپوورە
سەرچاوە: نالی
بابردوو. ئاوی گەوهەر
ئەو دڵۆپە بارانەی ئەکەوێتە سکی صەدەف و ئەبێ بە دوڕڕی یەکتا.

کە خاکی، خاکی دامەن بە، وەگەر نە، تۆزی بەربادی
کە ئاوی، ئاوی گەوهەر بە، وەگەر نە، بڵقی سەر ئاوی
سەرچاوە: نالی
بابزەن
شیشی کەباب.

مەستانە هەڵستێت و بە کوێریی ڕوقەبا بێ
ئەم بابزەنە گەرم و تەڕی کا بە کەبابێ
سەرچاوە: نالی
بابی زوبان
دەرگای زمان.

ئیمدادی فەتحی بابی زوبانم بە فەضڵی تۆ
زوو بێ، کە ئەووەلین گوزەری پرد و مەعبەرە
سەرچاوە: نالی
بابی ڕەضا
دەرگای ڕەزامەندیی و قەناعەت بەوەی خوا داویە.

شەو نائیم و قائیم، عەلەمی بابی ڕەضا بێ
بێ دیدە هەڵستێ بە مەثەل عەینی عەصا بێ
سەرچاوە: نالی
باخە
کیسەڵ. لە هەموو نوسخەکانی بەردەستمانا نووسراوە (باغە) بەڵام هەڵەیە.

بەو دەننی فوراتە کە دەکا پەششە بە عەنقا،
نەک لەو خومی نیلە کە دەکا باخە بە تیمساح،
سەرچاوە: نالی
باخەبەر
ئاگادار،

من مەتاعم جاوە، چاوم! باخەبەر بێ موشتەریی
تا غەزەل سەودا نەکا لای تاجری چیتی بەقەم
سەرچاوە: نالی
باد
با.

وا چاکە خەیاڵ و خەوت ئەسراری هودا بێ
نەک بەحثی سوروور و عەلەم و بادی هەوا بێ..
سەرچاوە: نالی
بادی صەبا
ئەو بایەیە لە بەینی ڕۆژەڵات و باکوورەوە هەڵئەکا.

پەرێشان و شکستە و سەرنیگوون داماوە زولفەینی
تومەز بادی صەبای چین و خەطای لێ داوە زولفەینی
سەرچاوە: نالی
سەرچاوە: نالی
باذن اللە
خوا ڕازیی لێ بێ.

بۆ جیواری حەق لە هەر جێ صیدقی نیییەت کافییە
من لە (بیت اللە) ئینشەڵڵا (بأذن اللە) دەڕۆم
سەرچاوە: نالی
بار
ئەو توێژەی بەسەر لێوی وشکەوە پەیدا ئەبێ. باری هەڵگرتن.

هەرچەندە گوناهی دەمەکەت بارە لەسەر لێو
حەددی چییە « نالیی » کە بڵێ ماچە کەفارەت؟!
سەرچاوە: نالی
بار
توێژێکە لە لێوی نەخۆش و تینوو ئەنیشێ.

لەعلی شەککەرباری تۆ تێراوە، شەککەر باریە
لێوی میحنەتباری من بێ ئاوە، باری گرتووە
سەرچاوە: نالی
باراو
دێیەکە لە ناوچەی چوارتا لە هەرێمی شارباژێر.

کە جێگەت بۆ عیبادەت بێ، چ فەوقانیی، چ تەحتانیی
کە حوببت بۆ سیادەت بێ، چ (بەرزنجیی) ، چ (باراویی)