مست. مت.» ١- بۆ بەخێرهاتن کردنی کەسێ لە ماڵ یا لە شار چوونەوە دەرەوە. ٢- (مج.) دەگەڵ کارێ. یا مەسەلەیێ بە خۆشی ڕووبەڕوو بوون و پەسند کردنی. خەڵکی شار تا تاسڵووجە بەپیریەوە چوون. خەڵک ئێستا بەپئر کتێبــ.ی کوردیەوە دەچن. * پێشواز کردن بەرەوپیرچوون. (جن.) پێشواز کردە.

«کنـ.» تووک و نەفرینە لە کەسێک دەکرێ ● «ڕەببی ئاو ـ و ــ ئاوچێ» تووشی بەڵایەک بێ ڕزگاری لە دوا نەبێ. تێبــ. ــ بەو مانایە: ئا وێک «ڕووبارێک» لە پێشدا بیبا کە خۆی هاته بڕانەوە فڕێی داتە ئاوێکی دیکەوە بۆ ئاوێک.

«مستـ. لا.» تم: ئابڕوو چوون.

«مستـ. لا.» ١- تمـ: ئاگر گرتن / ٢، ئاگرتێ کەوتن. ٢- «کنـ.» بەغیلی بردنی کەسێک بە کەسێکی تر: هەر باسی پیاوەتی حەسەنمان کرد، ئەو ئاگری تێ چوو. یەکێک بەکۆک و پۆشتەیی ببینێ ئاگری تێدەچێ. نەمانزانی بۆچی وا ئاگری تێ چووبوو.

«مستـ. لا.»، «کنـ.» ١- تمـ: ئاگرتێبــ.ەربوون /٢. ٢- تمـ: ئاگر گرتن / ٢.

«مستـ. لا.»، «مکـ.» ترس ڕێ نیشتن، زەندەق چوون، ترسانی زۆر.: سێڵاوێکی وایە پیاو ئەترەشی دەچێ. تێبــ.ینی: ئەوەندەی بیسترابێ، هەر بۆ ترسان لە ئاو، ئاگر، جێگای بەسام «ئەشکەوت،....» دەکار دەکرێ.

«مست.مت.»، «مک.» دڕانی جلوبەرگ، لە ئەنجامی لێ گیربوونی تەڵەزمەدار، بزمارێکی لە شوێنێک داکووترابێ. بەردێکی نووک تیژی دەرپەڕیو و هەر شتێکی تری لەم بابەته. تێبــ.ینی:آ» ئەم جۆره «دڕان» ه هەمیشه شکڵی زاویەی قاییمەی هەیه و «زاویە» که ئەو شوێنەیه که تەڵەزم یا.. ی لێ گیر بووه. ب» من نەمتوانی بزانم وشەی «قەڵفەز» ئەسڵی چییه و له کوێرا هاتووه، بەڵام بە دووری نازانم که دەگەڵ وشەی «قەڵبە» ی بن لەهجەی سلێمانی پەیوەندێکی نیزیکیان هەبێ، هەرتکیان ئەسڵیان یەک بێ...،» مامۆستا خاڵ «قەڵفەز» ی به «تاڤگه» مانا لێداوەتەوه. «تم: خا، ب٣، ل-56» .

«مست. لا.» تم: بە پیر ەوهەچوون.

«کن.» به کەسێک دەگوترێ: «ڕەببی بەشت بچێتەوه سەربەشان» به نیازی ئەوەی ئەو کەسه کەسێکی نزیکی بمرێ و ببێته میراتگری و هێشتا میراتەکە بەش نەکرابێ خۆشی بمرێ و بەشەکەی ئەو بەسەر میراتگرەکانی پێشوودا بەش کرێتەوه.

1- «نت.» هەموو ئەو شتانەی بۆ ژیانی کەسێک پێویسته.:: ئەم بەسته زمانه خۆ کەسی نییه، کێ - بە ڕێ چوونی دەدا. 2- «مج.» ژیان:: جا ئەگە هیچ کارێک ناکا ئەدی بەچی بەرێێ دەچێ «دەژی»

«مست. لا.» له دەست دەرچوونی شتێک به هاسانی، له کیس چوونی شتێ «ماددی یا مەعنەوی» به خۆ ڕایی.

«ست.» ١- حاڵی شتێکی لە هەر بابە تێکەوه «ئەندازه، قەدر و قیمەت، تەمەن و...» گەورە نەبێ:: ئەم خانووە بچووکه جێی ئێوەی تێدا نابێتەوه. ئەو کراسە دەبەرکه بزانە بە بەرت بچووک نیه. *بچکۆڵە، بچکۆلانە، بچکۆڵانە،بچووک، بچکۆلانه، بچکۆڵانه، چکۆله چکۆڵه، چکۆڵانه، گچکه،گچکەڵانە. «سن.، جنوو.» بووچک. ٢- «مج.» کەمتر لەکەسێ، خزمەتکاتی کەسێ،: تائێستا بچووکتان بووم لەمەودوا نابم. ٣- «بک.» منداڵ:. تێبــ. ١» وەکوو دەبینن دەنگی «ب» و «ل» لەم وشەیەدا دەبنە «پ» و «ل»، هۆی ئەم گۆڕانه جیرانەتی دەنگەکانه کە کار دەکەنه سەریەک و دەگۆڕێن. ب» بەلای منەوه ماکی ئەم وشەیه لە قۆناغی ئێستای زمانی کوردیدا «بچ» ە که دوای تێپەڕین بە دوو سێ قۆناغدا لە «ڤەچەک» ی پەهلەوی بە مانای «منداڵ» کەوتۆتەوە. وشەی «بەچ» لە وشەی «بەچکه» دا له «بوچک» ی بن لەهجەی سنەیی و لەهجەی جنووبیدا ئەو قۆناغەمان پێشان دەدە ن.

«حمس.» ١- کەمتری لە باری ئەندازه و قەدر و قیمەت و تەمەن و... ٢- «مج.» خزمەتکاری. * بچووکی.

«مستـ.. لا.» سووک بوون لە ناو کۆمەڵا، بێ قەدر و حورمەت بوون لەبەر چاوی خەڵک. *ئابڕووتکان.

«مستـ. لا.»، «عا. کو.»، «مکـ.» ١- شێوانی ئاقڵ، لە دەست چوونی هەستی تێگەییشتن و سەرەودەر کردن لە کاران، لێک نەکردنەوەی چاکە و خراپە.. ٢- «کنـ.» شێت بوون، خەرفان.

«مستـ. لا.» بەند نەبوونی ئاو بە دەفرانەوە.: ئافتاوەکە ئاوی لێدەچێ بیبەن لەحیمی کەن. گۆزەکە ئاوی لێدەچوو پنجمان کرد.

«تو.»، «ــ..» تمـ: ئاچغ

(نا.)، (مک.) دەستێک ناڵ بۆ چوارپەلی وڵاغی یەک سم (ئەسپ، ئێستر، گوێدرێژ).

«مست. لا.» 1- بەرەو کەسێک یا شتێک ڕۆیشتن:: بۆیان چوون ڕایان کرد. 2- لێکدانەوە و گەیشنه ئەنجام لەسەر مەسەلەیەک بە جۆرێکی وا که تەواو دڵنیایی تێدا نەبێ:: من وای بۆ دەچم کە ئەو ماسته بێ موو نیه. زۆربەی زانایان بۆ ئەوەی چوون که زمانی کوردی، زمانێکی هیندو ئوروپاییه.

«مست.، لا.» 1- نیزیک بوونە وه لەکەسێ یا لە شتێ:: بەلای ئاگرەوه نەچی دەسووتیێ. نەخەڵەتابی جارێکی دی بەلای ئەم کابرایەوە بچی دەتکوژم ها» 20- تم: بۆچوون /2.

«مست.، لا.»، «سیم.» تم: به سەردا چوون.

«مست. لا.»، «مک.» گەیشتنه لای کۆمەڵه خەڵکێک که خەریکی کارێک بن.::ئێمه به سەردا چووین نانیان دەخوارد. به سەردا نەچووباین به خەنجە ران یەکتریان پارچه پارچه دەکرد * «سیم.» به سەرا چوون.

«مست.لا..» 1- تێپەڕین و ڕابواردنی وەخت، دەم، وەعده و کات. «وەڕ ەق ڕێزان خەزان کە وته ڕەزان، وەزعی چەمەن گۆڕا» بەسەرچوو فەسڵی گوڵگەشت و تەماشای باغ و سەحرام کەم» «کۆڕ: وەفایی، ل-73» 2- سەهوو کردن له قسەو حیساب و....،...دا سەردابڕین...

«مست.، لا.»، «مک.» ڕق هەڵستان له کەسێ یا کەسانێ و پێ داگرتن لەسەر ئەم ڕقه و خۆ دوور گرتن له ئاشت بوونەوه.:: لێمان به قیندا چووه و سێ ڕۆژه چووەته ماڵی خاڵی و نایەتەوه.* «سیم.» بەقینا کەوتن. «مک.» به قیندا کەوتن. بەڕق دا چوون. بەڕق دا کەوتن. تێبــ.ینی: لەم مەسد رەدا وشەی «قین» هەر «کین» ی پەهلەوییه که دەنگی «ک» تێیدا له پاش بڵاو بوونەوەی ئیسلامە تی گۆڕاوه و بۆته «ق».

«مست. مت.» «مک.» پەلاماردانی کەسێک لە لایەن یەکێکی ترەوه بە نیازی شەڕ و خراپه. «هس.: به گژداهاتن». * «مک.» دەگژڕاچوون.

ناڵی هەر چوار پەل. ماینەکە بەرەڵای وەستا کەریم خڕ ئیمچوون ناڵی کە.

١- بە باشی وەڵامی پرسیار دانەوەی قوتابیان و سەرکەوتنیان لە کلاسێکەوە بۆ کلاسێکی باڵاتر. ٢- چاک هاتنە بەر چاو لە تاقی کردنەوەدا (بۆ هەر مەبەستێ بێ).

(نت.) ناڵی دووپەل.