تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەرز کردنەوه
(مست. مت.) ١- شتێک یا کەسێ لە شوێن خۆی بەرەو ژوورتر کردن. منداڵەکەی بەرز کردەوە و کوتای بە عەرزدا. ٢- شت بەسەریەکا کەڵەکەکردن بە جۆرێ کە لە ئاستی زەویڕا بڵیندبێ. بەقەد کێوێک فەردە شەکریان لەم دەشتە بەرز کردبۆوە. ٣- (مج.) تم: بەرز کردن/٢:: نانی سوێرە بەرزی دەکاتەوە پاشان دەلاقی ڕۆدێت.
بەرزبوونەوه
«مست.، لا.» 1- بزووتنەوە و جووڵانەوەی شتێک یا گیاندارێک لە ژێرڕا بۆ لای سەر ووی خۆی به جۆرێکی وا که کەم و زۆر له شوێنی پێشووی دوور کەوێتەوه، دەکرێ لەم حاڵەتی دوورکەوتنەوەیدا بە شوێنەکەی پێشوویەوە نووسابێ یا لێی جوودا بووبێتەوه، جا جیابوونەوەکەشی یێکجاری بێ یا بۆ ماو یەک:: فڕۆکەکە هێندە بەرز بۆتەوه هەر بەقەدەر، چۆلەکەیەک دیاره. ئەم بارانەی دوایی زۆر باش بوو دەغڵ بستێک بەرز بوونەوه. ئەم دیواره دوێنێ و ئیمڕۆ باش کاری تێداکراوه، دوو گەز بەرز بۆتەوه. 2- زیاد بوونی پایە و مەقامی کەسێک::ئێستا زۆر بەرزبۆتەوه هێندەی نەماوه ببێته وەزیر ئەوەی هیچی دەباراندا نەبێ که بەرز بۆوه لەخۆی بایی دەبێ.* ەرزەوه بوون.
بەزەیی پێداهاتنەوه
«مست. لا.» هەست به هاوردەردی کردن،ناڕەحەت بوون بە ئێش و ئازار و گرفتاری کەسێک. کافر بەزەیی پێدا دێتەوە. * زگ پێ سووتان.
بەسترانەوه
[[ به‌ستران + 2-ـ ئه‌وه /2]]
«مست. لا.» 1- گرێ دارانی گیاندارێک بە شوێنێکەوه:: ئە سپەکه به کۆڵەکەی هەیوانەوه بەستراوەتەوه. 2- بۆڕ خواردن له مجادلەی زانستی و... و..... دا.
بەستنەوه
[[ به‌ستن + 2- ئه‌وه /2 [، ]
«مست. مت.» 1- گرێدانی گیاندارێک به پەت و گورتس و... بە جێگەیێکی سابیتەوه «دیوار، سەنگ،....» بۆ ئەوەی ون نەبێ یا هەڵ نەبێ:: ئەسپەکه لەسەر ئاخۆڕەکه ببەستەوە. له زیندان پیاو کوژەکانیان به زنجیر دەبەستەوه. 2- بۆڕدان و پەک خستی کەسێ له مجادلەیێکی سیاسی، عیلمی و...دا:: ئەم منداڵه به مناڵی خۆیەوه ئەو پیاوه زرت و زەلامەی بەستەوە.
بەسەرزمانەوەگرتن
«مست.، لا.»، «مک.» زۆر گوتنەوەی قسەیێک یا باسێک:: ئەوه بۆچی باسی ئەو کابرایەت به سەر زمانەوه گرتووه و هەر دەیڵێی و دەیڵێیەوه.
بەسەرکردنەوه
«مست. مت.»، «مک.»، 1- ئەژماردن یا هەر وا به چاو وردبوونەوە لەو شتانەی له شوێنێک دانراون، به نیازی ئەوەی که بزاندرێ تەواون یا وەک خۆیان ماون.:: ده بڕۆن ئە و مەڕانه بەسەرکەنەوه.
بەش چوونەوه سە ربەشان
«کن.» به کەسێک دەگوترێ: «ڕەببی بەشت بچێتەوه سەربەشان» به نیازی ئەوەی ئەو کەسه کەسێکی نزیکی بمرێ و ببێته میراتگری و هێشتا میراتەکە بەش نەکرابێ خۆشی بمرێ و بەشەکەی ئەو بەسەر میراتگرەکانی پێشوودا بەش کرێتەوه.
بەشینەوه
[[به‌شین «به‌خشین +٢- ئه‌وه/2]]
«مست. مت.» ١- دابەش کردنی شتێک بەخۆڕایی:: شیرینی دەبەشنەوه. گۆشتی قوربانی دەبەشینەوه
بەهانه هێنانەوه
عوزری نابەجێ نیشان دان. کردەو یێکی نابەجێ و ناڕاست به قسەی ناڕاست نیشان دان- «عا.» تبریرالموقف.
لێ بەربوونەوه
«مست. لا.» ک وتنە خواری شتێک لە شتێکی تر.:: پە رداغەکەی لەدەست بەربۆوه و شکا، دەرپێی لێ بەربۆوه، توندی بگره تا لێت بەر نەبێتەوه.*لێ بەرەوەبوون.
لێ بەربوونەوه
«مست.لا.» تم: بەربوونەوه «لێ بەربوونەوه» .
هەتا با لەم کونەوە بێ
(کن.) تا حاڵ بەو جۆرە بێ کە هەیە، تا وەزع ئاوابێ.
وەک لەبانێک بەر...دەنەوه وابوو
«کن» ئاگای له... هیچ شتێک نەبوو، لە پێشدا هیچ شتێک...لەو کاره یا یا ئەو قسەیەی نەدەزانی. «عا.» موباغەتەکرا. «هل.» تۆپێک...، لەخۆ.. دێت.
برژاننەو
«مست. لا.» ڕاوەستانی خوێنی برینی لە شی ئینسان.*«سن.» برژایانە وه.