وشەدان

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن تیک

[[كو.، تو.]، [بن/٦+ تیک]]

«نت.» تم: بندروو.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن دانەوه

«مست. مت.»، «مک.» هەڵقەندن و دە ردانی خاک و خۆڵی دەرەوەی بنجه گیایەک یا دارێک بۆ ئەوەی به بنه هەڵکەندرێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن پەل

«نت.» گەڵای تووتنه که لەبن گەڵای ئەسڵی دەردەچێ و له پێش شکاندنەوەی تووتنا لێدەکرێتەوه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوری بن کا

«نتـ.» تمـ: ئاگر «ئاگری بن کا». تێبــ.: بەو جۆرەی کە لەم قامووسەدا ڕەچاو کراوە، دەبوو ئەم وشەیە لە ژێر سەر وشەی «ئاور» دا بنووسرێ، بەڵام وەک ئاشکرایە ئەو «بوور=ضمه» ەی لە پاش دەنگی «و» لە ئەسڵی وشەکەدا هەیە، لە تەرکیبدا لە ناو دەچێ و شێوەی نووسینیشی دەگۆڕێ. جا بۆیە ئەم وشەیە کەوتۆتە ئێرە و هەر وشەیێکی دیکەش لەم بابەتە ئاوا جێ گۆڕکێ دەکات.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاگری بن کا

«نتـ.»، «کنـ.» کەسێکی لە سەرەوە خۆی پیاو چاک نیشان بدا و لە ژێرەوەش نێوانی خەڵک تێک بدا یا خراپە بکا. کەسێکی شەڕ و هەرا سازکا و ئاژاوە بنێتەوە: لاچۆ لەبەرچاومان مەمێنە هەی ئاگری بن کا، چۆن ئەم کابرایە لەم خەڵکە بۆتە ئاگری بن کا. * ئاگری ژێر کا. ئاوری بن کا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن

[[ست:بوونه، په:بوون]]

«نا.» 1- لای خوار وەی ئەوان شتانەی کەم یا زۆر قووڵن. «بەدیوی ناوەوەیاندا» :: بنی هەمبانەکەی هێنایه دەرەوه «دەستی ده هەمانە کەی هێنایه دەرەوه «دەستی دە هەمان ەکە ڕۆکرد هیچی تێدا نەبوو، بۆ ئەوەی نیشانی بدا لەدیوی ڕایکێشایە دەرەوه» بنی کۆم، ئەو شوێنەی که دەگاته سەر خیزی.» 2- لای خوارە وەی هەندێ شت له دیوی د رەوەڕا» که دەکە وێتە سەر زەوی:: بنی کەوش *بنک.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن باخەڵ

«نت.»، «کعر.» تم: بنەنگڵ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن بار

«نت.» تەمبەڵیتێکه له ژێربارەوه دەخرێته سەر پشتی وڵاخ. // سەربار.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن باڵ

[[ بن/8+1-باڵ/2]]

«کعر.» 1- بنەنگڵ:: «هەردە ستی دایه بن باڵی کابرا، ڕاستی کردەوە و داینیشاند و پێی گوت یاڵلا نانەکە ت بخۆ «. 2- تم: خاڵگه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن بزێو

«ست.»، «مک.» تەبیعەتی گۆرانی و بەستەی سووک که ئادەمیزاد به بیستنی لەشوێنی خۆی دەکەوێته جموجۆڵ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن بڕکردن

«مست. مت.» 1- ڕێشەدەرهێنانی گیاو گۆڵ و دار و در خت. 2- «مج.» دوایی پێهێنانی کار و مەسەلەیەک، بڕینەو ی کێشه و هەرایەک بەیە کجاری * «سیم.، سن.» بنەبڕکردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن خەرمان

«نت.» ئەو دەغڵ ودانەیه که پاش هەڵگرتنی خە رمان، له جێ خەرمان دەمێنێتەوه و بۆ کۆکردنەوەی جێ خەرمانه که دەماڵن و خاک و خۆڵی تێکەڵاو دەبێ. * «مک.» بنەپیت.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن دیان

[[. عا. كو ]، [بن=ابن+جوو]]

«نت.ست.»، «هل.» 1- هەر کەسێکی بنەچەکەی عیسایی و خۆی موسڵمان بووبێ. 2-ناوی عەشیرەتێکی کورده له پارێزگەی هەولێری کوردستانی عێڕاق مەڵبەندی ئۆتۆنۆمی «حوکمی زاتی» .

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن پاڵ

[[بن/8+پاڵ]]

«سن.» تەنیشت به تەنیشتەوه. *«مک.» بن چغ، تەنیشت. «سن.» بن تەک.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن پشک

«ست.» کچێکی به منداڵی ژن بەژنەی پێ کرابێ و بۆ برای یا هەر کەسێکی خزمی خۆی درابێ بە ژن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن پژان

[[بن/5+پژان]]

«مست. لا.»، «کعر.» تم: بن ڕژان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن پژاندن

[[بن/5+پژاندن]]

«مست.، لا.»، «سن.»، «کعر.» 1- دڕاندنی پەردەی کچێنی کچێکی مێردی نەکردبێ. 2- «کن.» جووت بوونی پیاوێک دەگەڵ کچێک. تێبــ.- ئەم مەسدەره وەختێ بەکاردێت که مەسەلەی ژن و مێردایەتی له گۆڕێ نەبێ.*«مک.» بێ بن کردن. «سن.» کەنیشکی هەڵگرتن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن پیل

«نت.»، «مک.، کی.» تم: بنەنگڵ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن پەرگ

«نت.» ڕێز ێک چنینه لەسەر بنی کەڵاشی کوردی، وەکوو بناغەیەک دەیچنن پاشان ئەسڵی کەڵاشەکەی لەسەر دەچنن. *پەرگەما.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بن ڕدێن

«نت.»، «مک.» ئەو شوێنەی دەکەوێته ژێر چەنەی پیاوان، ئەوەند ی مووی لێ دەردێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنج

[[بن/4+ج؟]]

«نت.»، «کعر.، سن.» 1-ڕەگ و ڕیشەی گژ و گیا. 2- لق و پۆپی ئەو گیاوگژانەی بەرز نابنەوه و هەر سەریان لە زەوی دەرهێنا بەولاولای خۆیاندا دەشکێنەوه. *«مک.» بنج.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنه تا

«نت.» میقدارێک «کاڵا» که له نیوەی لابارێک کەمتر جێگا بگرێ و لەبنی گونیه و جەواڵ و...دا دابندرێ.:: تووتنەکەمان داگرت پێنج فەرده بوو به قەدە ر بنه تایێکیش ماوەتەوە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنه تۆم

«نت.» .، تم: بنە تۆو.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنه ماڵ

[[بنه+ماڵ]]

«نت.» 1- خێزانی ئەشراف و نەجیب. 2- هەر ئینسانێکی له خێزانێکی ئاوا کەوتبێتەوه * خانەدان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنچک

[[؟]]

«نت.»، «سن.» داری بێ بەر کە زۆر کە م بەرز دبێتەوه و بۆ سووتاندن و... کەڵکی لێ وەردەگیرێ * «مک.» بنچک. «سن.» متک. «سیم.، سن.» دەوەن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنک

[[بن+ئك]]

«نت.» تم: بن /1 و2 - تم: ئاغزه. تێبــ.- لەنێوان دەنگی «ن» و «ک» دا بزوێنه کوردی هەیه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنکەن

«نت.»، «سیم.، سن.» تم: بنکۆڵ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنکەن «د» کردن

«مست.، مت.»، «سیه.، سن.» تم: بنکۆڵ کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنیاد کردن

«مست. مت.» تم: بناغه دانان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنیچه

[[بن/٦+ ئیچە؟]]

«نت.» تم: بنەچەکه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنێسک

[[بن/8+ئێسك]]

«نت.» پاشماوەی سابوون، پارچەیێکی بچکۆلەی سابوون کە دوای دەست پێ شووشتن یا شیو و کوڵ دەمێنێتەوه و دەست نایگرێ. تێبــ.- وشەی «ئێسک» لەم وشەیەدا بەمانای «ڕەق» ه کە هەر بۆیەش به «ئێسقان» گوتراوه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنێشت خۆش کردن

«مست.، مت.» 1- کوڵاندن و پاڵاوتن و قاڵ کردنی بنێشت. 2- جاوین و نە رم کردنەوە ی بنێشتی ڕەق. تێبــ.- بنێشت پاش کوڵاندنی ڕەق و تورت دەبێ و منداڵ نازانن بیجاون، هەر لە دەمیاندا ورد بوو قوتی دەدەن، بۆیه یەکێک «دایکیان، خوشکی گەور یان لەپێشدا بۆیان دەجوێ تا نەرم دەبێتەوه و لەبەر یەک دەکشێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنێشته خۆشکه

«نت.»، «مک.»، «کن.» تم: بنێشت • کردن به بنێشته خۆشه ی...

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنەوشی

[[بنه‌وش+2-ئی]]

« «نت.سن.» تم: 3- با/6 «بای سوور»

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنەوشەیی

[[بنه‌وشە+3-ئی]]

1- «ست.» هەر شتێکی پەیوەندی و نیسبەتی دەگەڵ گوڵی «وەنەوشه هەبێ و، هەرچێکی ڕەنگی وەک گوڵی وەنەوشە وابێ. 2- «نا.»، «سیم.» تم: بنەوش.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بنەچەکه

[[بن/6+3-ئه/2+چه‌ك؟-ئه/1]]

«نت.»، «مک.» ئەسڵێکی خێزانی کەسێکی د ەچێتەوه سەر. پشتاوپشتی کەسێ یا خێزانی.:: به بنەچەکەیدا چووە خوارێ «ناوی چەند پشتی هەڵدا، جوێنی بە چەند پشتی دا.» * بناچه، بنەچە بنیچه، ڕەچەڵەک.* «جن.» بنجینه، ڕچڵەک.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

1-بناوان

[[بنه/1+وان «ئم:ڕاگرتن» ]]

«نت.»، «مک.» ئافرەتێکه ئیش و کاری ماڵ ڕادەپەڕێنێ و دەگەڵ پیاوی خاوەن ماڵ مشووری دەخوا، جا حەز دەکا ژنی بێ دایک و خوشکی یا هەر ئافرەتێکی دیکه، بێجگه لەوەی که پێی دەگوترێ کارەکەر یا کڵفەت. * بنەوان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

1-بنۆک

[[بن/8+ئۆك/2]]

«نت.»، «مک.» 1- تیسکی کورتی خورییه که پاش به شانەکردنی خوری به بنی «شانە» وه دەمێنێ و بۆ گوریس و گۆرەوی خراپ و... به کاری دێنن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

2- بناوان

[[بن/6+1-ئاو/1+2-ئان/1]]

«نت،.»، ئەو ئاوەیه بەهۆی هەڵبەستن «بەند» له شوێنێک پۆنگ دەخواتەوه و بۆ کشتوکاڵ کەڵکی لێ وەرد ەگیرێت.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

2- بنۆک

[[؟]]

«نت.» گیایەکی دەشتییه وەک توێسی وایه، به وردی ئەکرێته برینی ئاژەڵەوه چاکی دەکاتەوه،». «تم: خا.، ب1، ل - 129» .

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان