تێكەڵاوەی نەختینەیی و دارایی. تێكەڵاوكردنی سیاسەتەكانی دارایی و نەختینەییە تا لە ڕێگەیەوە كاریگەری لەسەر چالاكییەكانی ئابووریی تەڤ دابنرێت. سیاسەتێكی بەرتەنگی نەختینەیی-بەركراوەی داراییەكی دەبێتە هۆی زۆربوونی بەكاربردن و كەمبوونەوەی وەبەرهێنان، بەڵام سیاسەتی بەركراوەی نەختینەیی-بەرتەنگی دارایی، كاریگەریی پێچەوانەیە هەیە.

سەندوقی نێونەتەوەیی دراو

سیستەمی نەختینەیی نێودەوڵەتی (یان سیستەمی دارایی نێودەوڵەتی). ئەو دامەزراوانەن كە لە چوارچێوەیاندا كرداری پارەپێدانی مامەڵەكانی نێوان وڵاتان، ئەنجام دەدرێت. پرسێكی بنەڕەتی ئەوەیە چۆن دەكرێ نرخی دراوگۆڕینەوەی بیانی ڕێك بخرێ و دیاری بكرێت و حکومەت چۆن كاریگەری لەسەر نرخی دراوگۆڕینەوە دابنێت.

بنچینەی پارە (دەفری پارە، بنەمای پارە، ئەساسی پارە، بنەڕەتی پارە). پوختەی ئەو پابەندییە پارەییانەی (monetary laiblities) حکومەتە كە لە لای خەڵكە. لە ویلایەتە یەكگرتووەكان بنەمای پارە یەكسانە بە پارە و یەدەگی بانكەكان. هێندێک جار پێی دەڵێن پارەی زۆر بەهێز (highpowered money).

ئابووریی پارە. ئەو ئابوورییەیە كە تێیدا بازرگانی لە ڕێگەی ئەو دراوەوە (ئەو ئامڕازەی ئاڵوگۆڕەوە) دەكرێت كە بە گشتی (لە لایەن خەڵكەوە) وەك ئامڕازێك بۆ ئاڵوگۆڕكردن پەسەند كراوە.

سیاسەتی نەختینەیی. بریتییە لە ئامانجەكانی بانكی ناوەندی لەبارەی كۆنتڕۆڵكردنی پارە، ڕێژەی سوود و دۆخی كرێدیت (پارەدارکردن). ئامڕازەكانی سیاسەتی نەختینەیی بە شێوەیەكی سەرەكی بریتین لە كرداری بازاڕی-كراوە، پێداویستییەكانی یەدەگ (reserve requirements) و نرخی داشكاندن.

یاسا (یان ڕێسای) نەختینەیی. بنەمای كاردیناڵی (ژمارەیی) فەلسەفەی ئابووریی نەخینەگەراكان ڕێسای نەختینەییە كە دەڵێت سیاسەتی گونجاویی نەختینەیی بە ڕێژەیەكی جێگیر خستنەڕووی پارە زۆر دەكات و ئەو ڕێژەیەش لە هەموو دۆخێكدا دەپارێزێت.

میكانیزمی ڕاگواستنی نەختینەیی. لە ئابووریی تەڤدا، ئەو سیاسەتەیە كە گۆڕان لە خستنەڕووی پارەدا دەبێتە هۆی گۆڕانی بەرهەم، كار، نرخ و هەڵاوسان.

یەکێتیی نەختینەیی. ئەو ڕێكخستنەیە كە لە ڕێگەیەوە چەندین وڵات دراوێكی هاوبەش وەك یەكەی هەژماردن و ئامڕازی ئاڵوگۆڕكردن قبووڵ دەكەن. یەکێتیی نەختینەیی ئەورووپا لە ساڵی 1999 یۆرۆی وەك دراوێكی هاوبەش پەسەند كرد.

diravî, malîne, pareyî.