تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی
[ا ]
(روی - rûy)
جۆره کانزایه که.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی
[ا ]
(روی - rûy)
ڕوو، له سه ر: (کتاب را رووی میزگذاشت).
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی
[ا. ع ]
(ره ڤی - revî)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی دادن
[مص. ل ]
(رووی داده ن - rûydaden)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی زرد
[ص. مر ]
(رووی زه رد - rûy zerd)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی نمودن
[مص. ل ]
(رووی نومووده ن - rûy numûden)
ده رکه وتن، روونیشاندان، رووکردنه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی نهادن
[مص. ل ]
(رووی نیهاده ن - rûy nihaden)
ڕووتێکردن، رووکردنه که سێک یان شتێک.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی هم
[ق. مر ]
(رووی هه م - rûyi hem)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روی هم رفته
[ق. مر ]
(رووی هه م ره فته - rûyihem refte)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
زیاده روی
[ا. مص ]
(زیاده ره ڤی - ziyade revî)
زێده ڕۆیی، له ئه ندازه ده رچوون.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویا
[ص. فا ]
(روویا - rûya)
شتێ که بڕوێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویارو
[ق. ص ]
(رویارو - rûyarû)
ڕووبه ڕوو، به ره وڕوو، به رانبه ر.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویان شناسی
[ا. مص ]
(روویان شیناسی - rûyan şinasî)
پزناسی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویاندن
[مص. م ]
(روویانده ن - rûyanden)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویانده
[ا. مف ]
(روویانده - rûyande)
ڕوێنراو، چێنراو.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویاننده
[ا. فا ]
(رویانه نده - rûyanende)
ڕوێنه ر، چێنه ر.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویداد
[ا. مر ]
(روویداد - rûydad)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویش
[ا. مص ]
(رووییش - rûyiş)
کرده ی روان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روین
[ا ]
(رویه ن - rûyen)
جۆره رووه کێکه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویناس
[ا ]
(رویناس - rûynas)
جۆره رووه کێکه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روینگ
[ا ]
(رویه نگ - rûyeng)
جۆره رووه کێکه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویه
[ا ]
(روویه - rûye)
ڕوو، چاره، شێوه، روخسار، رووی هه رشتێک.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویه
[ا. ع ]
(ره ڤییه - revîye)
ئه ندێشه، بیر، هرز.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویگر
[ا. ص ]
(رویگه ر - rûyger)
مسگه ر.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
روییدن
[مص. ل ]
(رووییده ن - rûyîden)
سه وزبوون، چه که ره کردن، رووان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویین
[ص. ن ]
(رویین - rûyîn)
مکوم، قایم، هه رشتێ له کانزای رویی دروستکرابێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویین تن
[ص. مر ]
(رویین ته ن - rûyîn ten)
له قه بی ئه سفه ندیاره، که سێ که له شی تۆکمه و قایم بێ، گیان پۆڵا.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویین خم
[ا. مر ]
(رویین خوم - rûyîn xum)
ده هۆڵ، جۆره شه یپورێکی گه وره و چه ماوه یه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رویین دژ
[ا. مر ]
(رویین دیژ - rûyîn dij)
قه ڵای مه حکه م، قه ڵای پۆڵایین.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
درویدن
[مص.م ]
(دیرەقیدەن - direviden)
دروینه کردن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
درویزه
[ا.مص ]
(دەرقیزه - dervize)
دەروزه، ده روزەکردن، سوال کردن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
گاوپروین
[ا.مر ]
(گاڤی پەرڤین - pervîn gavi)
کەلووی گاجووت.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اروین
[ا ]
(ئارڤین - arvîn)
تاقیکردنەوە، تەجرەبە، ساوکە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اروین
( (ئەرڤین - ervîn))
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ترویج
[مص. ع ]
(تەرڤیج - tervîc)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ترویحه
[ا. ع ]
(تەرڤیهه - tervîhe)
دانیشتن، سوکه پشوو، (بڕوانه تەراویح).
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ترویه
[مص. ع ]
(تەرڤییه - tervîye)
پاراوکردن، ئاو هەڵگرتن بۆ سەفەر، هزرکردن له کارێکدا، رۆژی هەشتەمی ذی حەجه که دەستپێکی حەجه.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
تێرویی
تەربی
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
خاک پرویز
[ص.فا ]
(خاک پەرڤیز - xak pervîz)
خرویرکە
(کو.) خرمژ، (هەو.) خڕووکە،(زەن.،بابا.،هەورا.) ئاوڵە،(هەورا.) هەڵوێ،(هەو.) خوریکە،(شار.) خروێکە. خروێرکە سێ جوورە. خروێرکەی سفت.-ی بڵاو.-خووێن پژ.چەند زیپکەیەکە هەر کەسێکی لەدەم و چاوی بێت: گڕوێی دەکات
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
خرویله
[ا ]
(خەرڤیله - xervîle)
دەنگی گریانی بەرز، هاواری بەرز.
خەرویزە
(لو.)کاڵەک
داروین(کە.)
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
داروینیسم اجتماعی
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
Social darwinism
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
تیۆرییەکی کۆمەڵایەتی و مێژوویییە کە لە لایەن چارلز داروین (1809ــ1882) ئاڕاستە کرا و باس لە پڕۆسەی گەشەسەندنی سروشتی«جۆرەکان» دەکات. ناوبراو لە کتێبە بەناوبانگەکەی بە ناوی سەرچاوەی ڕەگەزەکان، بۆ سەلماندنی بونیادی گەشەی بوونەوەرە زیندووەکان، بەپێی هەندێ بەڵگە پێی وابوو کە بوونەوەرەکان لەژێر کاریگەریی هەلوومەرجێکی دیاریکراودا گۆڕانیان بەسەرا دێت. بۆ نموونە مرۆڤی بە بەرهەمی فراژووتن و گەشەکردنی ڕەگەزێکی مەیموون دادەنا.
بنیاتی ئەم تیۆرییە لە باری مێژوویییەوە، پابەندی بنەمای «خەبات لە پێناو ژیان» دایە. ئەم ڕەوتە لە سروشتەوە گوازراوەتەوە بۆ ناو ڕەگەز و نەتەوەکان. لەم جەنگەدا «شیاوترینەکان»، واتە «بەهێزەکان» دەمێننەوە. ئەم تیۆرییە لە کۆتایی سەدەی نۆزدە و بەرایی سەدەی بیست، بووە بنەمایەکی ئایدیۆلۆجیکی بۆ ململانێی زلهێزەکان و دەسپێکێک بۆ شەڕی دەسەڵاتداریەتی ئیمپریالیزم. ئەم تیۆرییە لەگەڵ ڕەگەزپەرستی* ئاوێتە بووە بۆ نموونە لەسەر کەسایەتی هیتلەر، پێش ساڵی 1914 کاریگەریی دانا و دواتر بەشێک لە فەلسەفەی نازیسمی پێک هێنا.