وشەدان

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

جات

پسوند جمع

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

جات

پاشگری کۆیە. تایبەتی بۆ میوە و سەوزی دەگوترێ: میوەجات، سەوزیجات

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئارەقی جاترە

[[ عا.: کو.] ]

«نتـ.» ئارەقێکە لە جاترە «تمـ: ــ» کە گیایەکی بۆ نخۆشی کوێستانە، دەگیرێ و بۆ زگ ئێشەی جۆربەجۆر ئەخورێتەوە، تامی وەکوو نەعنە وایە بەڵام تاڵ و تیژترە، خواردنەوەی قڕقێنە دێنێ بۆیە بۆ تەعب بوونیش «ئینتەلا» بەکاردێت.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

جاتاغ

[ا ]

(جاتاغ - catax)

کۆماج.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

جاترە

گیایەکی گەڵاباریکە وەک تەرخون وایە دەچێنرێ و دەکرێتە ناو هێندێ چێشتەوە

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

جاترە

مَرزۀ کوهی

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

جاترە

نەعنا کێویلکە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

جاترە

جەهتەر، (هه ورا) هەزبێ، هەربێلە، ئەزبێ، (باد) جەتر، گیایەکی ماڵی و کێوییە بۆنی خۆشە لەناو چێشت و دانوولەی نۆکی دەکرێت، گیایەکە بە تەڕی یا بە ووشکی ئاو یان ئارەقەکەی بدرێ بە و کەسەی، کە زۆری خوواردووە، خوواردنەکەی بڵاو دەکات و تەواو ئاسوودە دەبێ. ژنێکی بێنووێژ نەبێ و زگ وزای نەکات بە چای بیخوواتەوە چارەی تەواو دەکات، جاترە لەگەڵ 15 دەنک عەناب کەمێک بکۆڵی و بکرێتە چا چاکترین چارەیە بۆ تەووژمی خووێن

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

جاترە کێویلە

گیایەکی بەهاریی کێوییە لە جاترە دەچێ بۆ ژانە سک جۆش دەدرێ و دەخورێتەوە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

جاترە کێویلە

گیایەکی بەهاری کێوییە لە جاترە دەچێ ئاوو ئارەقی وی بۆ ژانە زگ زۆر باشە

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

جاتەنە

عنکبوت

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

جاتەنە

جاڵجاڵۆکە، جۆڵاتەنە، کاکڵە موشان

سەرچاوە: نالی

موناجاتی سەحەر

پاڕانەوە لە خوا لە کاتی بەرەبەیاندا.

« نالیی » خەبەری بێ ئەثەری غائیبە، ئەمما
ناڵێکی حەزین دێ لە موناجاتی سەحەردا

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

چێشتی میوەجاتان

کەسمە

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

درجات

[ا.ع ]

(دەرەجات - derecat)

پایه، پله، نمره.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

ئیجات

ایجاد

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

ئیجات

ئیجاد

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

حاجات

[ا. ع ]

(هاجات - hacat)

پێداویستیان.

سەرچاوە: نالی

خەراجات

خەرج و باج.

فیدای تەشریفی ڕێگەت بێ خەراجات و خەزێنەی دڵ
نیثاری تۆزی پێت بێ گەر لە چاودا قەطرەیێ مابێ

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

زوجات

[ا. ع ]

(زه وجات - zewcat)

ژنان، هاوسه ری پیاو.

سەرچاوە: نالی

قیبلەیی حاجات

ئەو شوێنەی موحتاجان ڕووی تێ ئەکەن.

ئەی مەسجید و میحرابگەهت قیبلەیی حاجات ،، بۆ ئەهلی موناجات!
مەحجووبی هەوام و ئەمەتە مەشهوودی مەعلووم ،، بۆ ڕاهی نەجاتم

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

مداجات

[مص. ع ]

(موداجات - mudacat)

موداراو دڵ راگرتنی دژمن و شاردنەوەی دژمنایەتی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

مزجات

[ص. ع ]

(موزجات - muzcat)

کەم، کێم، خراپ، بێ قەدر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

مفاجات