ڕاســتییه‌کی زانستی هه‌یه که ده‌ڵێت: ماتماتیک تاکه ڤایرۆسێکی به‌سـووده که چۆبێته ناخی هه‌موو بوونه‌وه‌رێکه‌وه. جا له ڕاستیدا گه‌ر بڕوانینه هه‌رچییه‌ک و بیر له هه‌رچییه‌ک بکه‌ینه‌وه، شـتێک نادۆزرێته‌وه که بێـبه‌ش بێت له‌م زانسـته. ئه‌م ڕاسـتیه‌یش گوزاره‌که‌ی فه‌یله‌سـوفی یۆنانـی فیثاگۆرۆس ـمان ده‌هێنێته‌وه یاد که ده‌ڵێت:
«گه‌ردوون Universum له ژماره و به‌زم ئاوێزاوه» واته هه‌ر ته‌نێک له گه‌ردوون بگرین ژماره‌ی له نا‌خدایه که به شــێوه‌یه‌کی هه‌نداز و ئه‌ندازه‌ییه‌کی ڕێکوپێک به‌زم و ڕه‌زمی خۆی پێ ئاوێزاندوه.
که‌واته ده‌شـێت مرۆڤ هه‌ر له سه‌ره‌تای ئه‌فراندنه‌وه خولیای زانیاریی بووبیت، گه‌ڕانیش به‌دوایدا هۆش و هزری مێشک ئه‌وه‌نده‌یتر ده‌کاته‌وه. هه‌ر وه‌ک تاقیکردنه‌وه زانستیه‌کان سه‌لماندوویانه که ڕیشـاڵی په‌یخانهNervous cell کانی مێشک زیاتر به وه‌رگرتنی زانیاری ده‌ته‌نێنه‌وه. به‌ره‌به‌ره پێده‌گه‌ن و ده‌گه‌شێنه‌وه.
به‌م چه‌شـنه ته‌نینه‌وه‌یه شـێوه‌یه‌کی ته‌ونئاڵۆزی پڕ له زانیاری پێکدێت. وای لێدێت که ڕیشــاڵه‌کان ئه‌وه‌نده‌یــتر له یه‌کتر نزیک ببنه‌وه و ئاڵوگۆڕی زانیاری له‌گه‌ڵ یه‌کتردا بکه‌ن، به‌مه‌یش میشک ده‌بێته ئه‌مبارێکی پڕ وزه له زانیاری به‌پیت و به‌پێز که لێوه‌یڕا مرۆڤ به‌هره‌مه‌ند ده‌بێت و به‌ره‌و گۆڕینی ژیانی ده‌بات.
به‌ڵام چ گۆڕانێک؟
گۆڕانێک که خۆی پێ بگه‌یه‌نێت! گۆڕانێک که له سـایه‌یدا بگه‌شێته‌وه!
گۆڕانێک که به‌ره‌و پێشی ببات و له نێو کۆمه‌ڵگادا ڕۆڵـی کاریگه‌ر و ســوودبه‌خش بگێڕێت.
ئێمه‌ی کورد له‌م سه‌ده‌ی ئێستەدا زۆر پێویستمان به ڕۆشـنبیری زانست هه‌یه، بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین خۆمان به زانیاری باربۆ بکه‌ین و به زمانی دایک بناغه‌ی زانست و هونه‌رمان پته‌وبکه‌ین.
ئه‌م په‌ڕاوه... یه‌کێکه له‌و به‌رهه‌مه به‌نرخه دانسـقانه‌ی که شایانی ئه‌وه‌یه هه‌موو خوێنه‌وارێکی کورد خۆی پێوه خه‌ریک بکات و مێشکی پێـگۆش بکات. له‌و بڕوایه‌یشدام که ئه‌وه‌ی به هۆشه‌وه بیخوێنێته‌وه، له ناو دڵیدا جێگیرده‌بێت و چێژی لێوه‌رده‌گرێت.
ئه‌گه‌رچی وه‌ک ده‌یزانین سـه‌باره‌ت به ماتماتیک وه‌ک زانستێک... بابه‌تێکی وشـکه و که‌م که‌س هه‌یه ئاره‌زووی لێ بێت. به‌ڵام به‌و شـێوه‌ی که له‌م به‌رهه‌مه‌دا به‌دیده‌کرێت مشـتێکه له‌و خه‌رمانه پڕ به‌پیت و وزه‌یه‌ی که له سه‌رانسه‌ری وڵاته پێشکه‌تووه‌کاندا به‌رچاو ده‌که‌وێت و خۆیانی بۆ ده‌خه‌نه‌گه‌ڕ. جا له ڕاسـتیدا هه‌ڵبژاردن و ئاماده‌کردنی ئه‌م بابه‌ته و کردنی به فه‌ڕسه‌نگێکی نه‌خشین بۆ بناغه هه‌ڵچنینی ته‌لاری زانستمان ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ زرنگی و دڵسۆزی نه‌وه‌په‌روه‌ر مامۆسـتا فه‌وزی ڕه‌مزی مه‌لا مارف که بۆ ساڵانێکی درێژخایان ده‌یان و ده‌یان نه‌وه له فێرخوازانی شاری سـلێمانی له‌سه‌ر ده‌سـتی ئه‌م به‌ڕێزه‌دا پێگه‌یین، بووه ئه‌ستێره‌یه‌کی پڕشنگدار له په‌روه‌رده و زانست بۆیان. ئێستایش که دوور له وڵاته، ده‌یه‌وێت به پڕۆژه‌یه‌کی وه‌ها خۆی له هۆش و گۆشـی خوێنه‌ران نزیک بکاته‌وه و به خامه‌ی ڕه‌نگینی په‌رۆشانی زانســت و زانستخوازانی کوردستان بێداربکاته‌وه پێیان بڵیت که به زانست ژیان به‌رده‌وام ده‌بێت و گه‌لانیش له سـایه‌یدا پێشـکه‌وتوو و ئاسـووده ده‌بن.
هیوادارم نووسینی له‌م بابه‌تانه ... هانده‌رێک بن بۆ که‌سـانی پســپۆڕ و به‌توانا که زاخاوی مێشکیان هه‌ڵڕژنه سه‌ر کاغه‌ز و زمانی شـیرینی کوردیمانی پێـڕه‌نگین بکه‌ن، ده‌روویه‌کیش بێت بۆ وه‌شاندنی بابه‌تی به‌پێز و په‌ره‌پێده‌ر بۆ پێکهێنانی کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی پێشکه‌تووی باربۆ به هونه‌ر و زانسـت.
ئەسعەد قەرەداخــی
ستۆکهۆڵم - 2008
تێـڕوانینم بۆ ئه‌م به‌رهه‌مه
کاتێک مامۆستا فه‌وزی ڕه‌مزی هه‌واڵی ئاماده‌کردنی ئه‌م به‌رهه‌مه‌ی پێڕاگه‌یاندم، نه‌خۆشییه‌که‌می بیربردمه‌وه. کتێبخانه‌ی کوردی له هه‌موو بواره‌کاندا هه‌ژاره، به‌ڵام له بواری زانستدا هه‌ژارترینیانه، بۆیه ئاماده‌کردنی کتێبێکی وا به زمانی کوردی کارێکی له ڕاده‌به‌ده‌ر بایه‌خداره و پێویسته ده‌ستخۆشی گه‌رمی لێبکرێ. کاک فه‌وزی بابه‌تێکی زۆر نوێی له بیرکاریدا بۆ هه‌ڵبژاردوین، که به‌ڕاستی وه‌رزشێکی چاک و بزوێنه‌ری مێشکه… بۆیه پڕبه‌دڵ ده‌سته‌کانی ده‌گوشم و هیوای سه‌رکه‌وتن و ته‌مه‌ندرێژی بۆ ده‌خوازم. نه‌ته‌وه کڵۆڵه‌که‌شمان چاوه‌ڕێی به‌رهه‌می تری له‌م جۆره‌ی لێده‌کات.ســاڵح محەمەد ئەمین
هۆڵەندا - 2008