وشەدان

ئاو‌دادان

[[ئاو+دا «پیبـ.» +دان «فعـ.» ]]

«مستـ. لا.» ۱- گیر نەبوونی ئاو بە زەوی و کانیاوانەوە و خێرا چوونە خوارێ بە زەویدا، لەبەر فشەلێ زەوی کە ئاو بە خۆیەوە ڕاناگرێ. ۲-تمـ: ئاولێچوون. ۳-نەخۆشییەکە، تووشی قول و قاچی وڵاغی بەرزە دەبێ و جومگەی دەست و قاچیان دەئاوسێ و کە دەستی لێبدری وەکوو ئاوی تێدابێ وایە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەژنۆ دادان

«مستـ. لا.» ۱- بە نیشانەی ئەدەب، لای یەکێک یا لە مەجلیسێک لە سەر چۆک دانیشتن: ئەژنۆی دادا و نامەکەی دا دەستی. ۲- «کنـ.» تێ شکان، مەغلووب‌بوون. تێبــ.ینی: لە پێشدا بۆ زۆرانبازی داکەوتووە و ئەژنۆ کەوتنە سەر ئەرز، هەروەها پشتیش نیشانەی ژێر کەوتنە، پاشن بۆ هەموو جۆرە تێ شکانێک بۆتە باو. ٭چۆک دادان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەژنۆ پێ دادان

«مستـ. متـ.»، «کنـ.» بەردەست کردن، ڕام کردن، هێنانە بار.: سووک و هاسان ئەژنۆی پێ‌دادا، ئۆردووی سوور لە ستالینگڕاد ئەژنۆی بە هیتلەر دادا. ٭چۆک پێ‌دادان. هس.: ئەژنۆ دادان/۲.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

باران دادان

شروع باران

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

باران دادان

هەوەڵ هاتنە خواری باران

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باران دادان

[[باران + دا (پێبف) + دان (فع.)]]

(مست. لا.) تم: باران بارین. تۆزێ خێراکەن خەریکە باران دابدا. کەمێ پێ هەڵگرن خەریکە باران دایدەدا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بانگ بە گوێ دادان

«مست.، مت.» خوێندنی ئەو دووعاعایانەی کە له دینی ئیسلامدا بۆ «بانگ /٢» دیاریکراوە. لەبن سەری منداڵی ساوای تازه لەدایک بوو. تێبــ.- ئەم کاره چەند ڕۆژێ پاش بوونی منداڵ دەکرێ، شەوێک به پێی حاڵ خێزانه خاوەن منداڵەکه، دۆست و خزم و کەسی خۆیان و مەلایەک بانگ دەکەن بۆ نان خواردن و ناونانی مناڵەکەیان قۆنداغەکەی منداڵەکە لەشوێنێک دادەنێن و «مەلا» لەلای ڕاستی سەری‌ڕا دەو‌ستێ و بانگ دەدا، پاشان به د‌‌ەنگێکی بەرز ئەو ناوه دەڵێ کە دایک و بابی منداڵەکه پەسە‌ندیان کردوه و دەبێژێ: «ئەو ناومان نا...».

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

به دم دادان

مست. مت.»، «مک.» 1- ماوەی قسه کردن لێ بڕینەوه و بێدەنگ کردنی کەسێک. 2- «کن.» کافی بوونی خواردەمەنی بۆ ئەو خەڵکانەی لە ماڵێک یا هەر جێگایەکی تر بن.:: جا ئەوەندەی ترێیه به دەمی کێ دادەدەی «بەشی ئەو هەموانه ناکا.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

بەگوێ دادان

با اشاره فهماندن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

بەگوێ دادان

بە هێما تێ گەیان

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەگوێ دادان

«مست. مت.» به شێوەیێکی ناڕاستەوخۆ، مەبەستێک دە کەسێ گەیاندن.:: وا دیاره هێندێ قسەیان بە گوێ‌دا داوه.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دادان

داخستنی دەرگا (ز)

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دادان

دامەزراندنی مەشق بەنووسینی دێرێک لە سەری لاپەڕەوە بۆ ئەوەی کە لەبەری بنووسرێتەوە

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دادان

دامەزراندنی کەلووی گۆرەوی و لفکە

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دادان

چوونە خوارەوە و دەڵاندنی شتی شل

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دادان

قوڕ ڕۆکردن لەسەر چینی دیوار

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دادان

تیژکردنی سەری درا و قەڵەم

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دادان

انداختن، پایین زدن، فروهشتن.(پردە مثلاً.)

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دادان

بافتن، سرباف. (شروع به بافتن جوراب مثلاً.)

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

دادان

نوشتن.(سرمشق مثلاً.)

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەدم دادانەوه

مست. مت.»، «مک.» بەر پەرچ دانەوەی کەسێکی قسه دەکا و قسەکانی به دڵی یەکێک نەبێ که دە‌یان بیسێ.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

دادانەوە

شۆڕکردنەوەی پەردە و دەڕابە و هێندێ شتی تر

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

دادانەوە

انداختن پرده
گرفتن سوراخ دیوار با گِل

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

دادانەوە

بەردانەوەی پەردە
کون و کەلێن بە قوڕ گرتن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

ئاودادان

فرو رفتن آب در زمین
پاغر

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

ئاودادان

ئاو قووت دانی زەوی
نەخۆشیەکە لاقی یەکسم و بەرزە وڵاخی پێ دەماسێ

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

بامدادان

[ا ]

(بامدادان - bamdadan)

سپێدە، بوڵێڵی بەیانی، کازیوە.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

بەئاودادان

در آب انداختن، آب کشیدن لباس، کنایە از حرام گردانیدن

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەسە‌ردادان

«مست، مت.» 1- پۆشینی عەبا و چارشێو و دەسماڵی ژنانه.::ئافتاو عەباکەت بەسەرداده و بچۆره ماڵی فەریده خان و بڵێ تا ئێره تەشریف بێنێ. دەسماڵێکی بەسەردادابوو دەتگوت پەڕی مێشییه. 2- به چەپۆک لە سەری کەسێک دان.:: وەها توند به سەری‌دادا ئاوری له چاوان دەرپەڕی. 3- هێرش بردنه سەر دوژمن:: نیوه شەوێ بە سەرماندادان نەمان هێشت جووقەواریان لێ دەرچێ.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

بەگوێدادان

وتنی شتێک بەیەکێک لە پەردەدا

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

سەنگدادان

لاسەنگبوونی شتێکی قورس

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

شیردادان

شیر از پستان فرو دادن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

شیردادان

شیر لە مەمک و گوان ڕژاندن