تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 121
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
نیشتمانپەرستی
خۆشەویستی
نیشتمان
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
نەتەوەپەرستی
ملت
خواهی
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
نەتەوەپەرستی
خۆشەویستی
نەتەوەی
خۆت
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
نەتەوەپەرستی
کار
کردن
بۆ
قازانجی
گەل
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
هەلپەرستی
فرصت
طلبی/اپورتونیسم
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
هەلپەرستی
Opportunism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
هەلپەرستی
ئەم
زاراوە
لە
وشەی (opportunus)
بە
واتای
لەبار
و
شیاو
وەرگیراوە.
لە
زاراوەی سیاسیدا بریتییە
لە
: خۆلێگۆڕان بەپێی گۆڕینی هەلومەرج و ڕەوشی
سیاسی
بۆ
بەدەست
هێنانی قازانجێکی شەخسی،
کورد
گۆتەنی
،
بە
هەموولایەک
شەن
کردن
.
هەلپەرست
بە
کەسێک دەگوترێ
کە
هەمیشە
بەرەو
ڕژێمی
دەسەڵاتدار
لایەنگری
هەیە
و
پابەندی
هیچ
پرەنسیپێک
نییە
و پرەنسیپەکانی
خۆشی
لەو
ڕێگە
دادەنێت.
هەلپەرستی
لە
سیاسەتدا
بە
ڕەفتارێکی سازشکارانە
لە
قەڵەم
دەدرێت
چونکە
مرۆڤی
هەلپەرست
بۆ
گەیشتن
بە
قازانجەکانی
خۆی
،
لە
ئاست
کەموکووڕییەکانی
کۆمەڵگە
بێدەنگ
دەبێ
و
چاوپۆشی
لێ
دەکات.
تەنانەت
ئەگەر
ئەم
هەڵوێستەشی
لەگەڵ
باوەڕ
و پرەنسیپەکانی
خۆی
ناتەبا
بێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
چۆڵپەرستی
ژیان
و
ڕابواردن
لە
چۆڵیدا
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕەگەزپەرستی
نژاد
پرستی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕەگەزپەرستی
Racism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕەگەزپەرستی
ڕەگەزپەرستی
(ڕاسیزم)،
بە
زمانی فەڕەنسی
لە
وشەی (
race
)
بە
مانای
ڕەگەز
وەرگیراوە.
ڕەگەزپەرستی
تیۆرییەکی نازانستی و کۆنەپەرستانەیە
کە
لەنێوان ڕەگەزە جۆراوجۆرەکان
لە
باری
توانست
و
توانایی
عەقڵی،
فەرق
دادەنێت.
ئەم
تیۆرییە پێی
وایە
کە
لەنێوان ڕەگەزە جۆربەجۆرەکان
لە
باری
جینێتیکی و ڕەگەزییەوە
فەرق
و
جیاوازی
هەیە
و
ئەم
جیاوازییەش دەبێتە
هۆی
سازبوونی
گرفت
و کێشەی کەلتووری و
مێژوویی
کۆمەڵگە
و نایەکسانی شارستانییەتەکان.
ئەم
بیرۆکە
وەکوو
ئایدیۆلۆجییەکی
سیاسی
ـــ
کۆمەڵایەتی
لە
سەدەی
نۆزدە
و
بیست
سەری
هەڵدا و کاردانەوەیەکی
زۆری
لەنێوان وەڵاتانی جیهاندا بەجێهێشتووە.
بۆ
تێگەیشتن
لە
چەمکی
ڕەگەزپەرستی
،
پێویست
دەکات
ئەم
چەمکە
لە
پانتایەکی
ئابووری
، ئایدیۆلۆجیکی،
مێژوویی
وجوگرافیدا
لێک
بدرێتەوە.
چونکە
ڕەگەزپەرستی
لە
قۆناخە
مێژووییە جیاوازەکاندا
بە
شێوازی
جۆراوجۆر
خۆی
دەرخستووە و بەپێی هەلومەرجێکی
زاڵ
هاتۆتە ئاراوە.
سەدەی 16
لە
بەریتانیا،
هاوکات
لەگەڵ
دەستپێکردنی
بازرگانی
بە
کۆیلە
، چەمکی
ڕەگەز
مانایەکی
ئابووری
بە
خۆوە
گرت
.
لە
لایەکی دیکەەوە
ئەم
چەمکە زیاتر
بە
مانای
چین
یا
توێژێکی
تایبەتی
مرۆڤ
یا
شتەکان لێکدراوەتەوە و
بە
هیچ
جۆڕێک
لە
باری
تایبەتمەندی بایۆلۆجییەوە
بەرجەستە
نەکراوەتەوە.
بە
درێژایی
سەدەی 17
ئەم
چەمکە ڕەهەندێکی
مێژوویی
لەخۆ گرتووە و
هەندێ
لە
ئینگلیزییەکان
کە
لە
بنەچەی ڕەگەزی جێرمەن ناوبردە کراون،
ئەم
بیرۆکەیان
ڕەواج
پێداوە
کە
دەستدرێژی
نۆرماندەکان
لە
سەدەی 11
بۆ
سەر
ئەوان
،
بۆتە
هۆی
زاڵبوونی ڕەگەزێکی
بێگانە
بە
سەر
ساکسۆنەکاندا.
لە
کۆتاییەکانی سەدەی
هەژدە
و سەرەتاکانی سەدەی
نۆزدە
،
لە
ئەورووپا و وەڵاتە یەکگرتووەکانی
ئەمریکا
سەرەنجام
زاراوەی
ڕەگەز
دەلالەتێکی فیزیکی لەخۆ دەگرێ و بەمجۆرە ڕەشپێستەکان
بە
ڕەگەزی
سووک
و
نانەجیب
سەیریان دەکرێت.
لە
کۆتایی
سەدەی
نۆزدە
،
ئایدیۆلۆجی
«
سووک
و
نانەجیب
»
بە
سەر
خەڵکی
خۆماڵی
داگیرکراوەکانی بەریتانیا سەپێندرا و ڕەگەزی بەریتانیاییش
وەکوو
ڕەگەزی
باڵادەست
پێناسە
کرا
.
ئینجا
وردەوردە
بە
داکشانی
ئەم
فیکرە،
ڕەگەزپەرستی
لە
بەریتانیا ڕواڵەتێکی
دژ
بە
جوولەکەی
پەیدا
کرد
.
لە
ساڵی 1905
دەوڵەتی
ئەم
وەڵاتە
بە
دانانی یاسای چۆنییەتی وەرگرتنی پەنابەران تەگەرەی خستە
بەردەم
پەنابەرە جوولەکەکان.
ڕەگەزپەرستی
لە
ساڵانی 1933
تا
1945
لە
حیزبی
نازی
ئەڵمانیا
بۆتە
بنەمای
سەرەکی
و ئایدیولۆجیای
ڕەسمی
ئەو
وەڵاتە و هیتلەر،
بەو
پێیە سیاسەتی لەناوبردنی جوولەکەی گرتەبەر. (بڕوانە
جوولەکە
قڕان
) .
لەم
چاخەدا و بەگشتی
لەدوای
شەڕی جیهانی
دووهەم
، بەهۆی پەرەسەندنی
کۆچی
خەڵکانی
ئاسیایی
و ڕەشپێست
بەرەو
وەڵاتانی
ڕۆژاوایی
،
باس
و لێکۆڵینەوەی کۆمەڵناسانەی
زۆر
هاتۆتە ئاراوە. بەهۆی دابەزینی ڕێژەی ئیشوکاری کرێکاران و
لەباو
کەوتنی بیرۆکەی فرەدەنگی کەلتووری و
پێویستی
ناردنەوەی
ئەم
پەنابەرانە
بۆ
وەڵاتەکانی
خۆیان
، جارێکی
دیکە
مەسەلەی
جیاوازی
ڕەگەزایەتی*و وەدەرنانی
ئەم
کۆچبەرانە هاتۆتەوە ئاراوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
کۆنفرانسی جیهانی دژی ڕەگەزپەرستی
ئەم
کۆنفرانسە
لە
ڕێکەوتی 22
تا
26/8/1977
لە
لاگۆس پێتەختی نایجیریا گرێدرا و بەپێی بڕیارێک
لە
هەموو
وەڵاتانی
جیهان
داوای
کرد
کە
هیچ
جۆرە چەکێک نەگەیەنن
بە
دەوڵەتی
ئەفریقای باشووری
چونکە
ئەم
دەوڵەتە سیاسەتی ڕەگەزپەرستانە
پیادە
دەکات.
کۆنفرانس
هەروا
داوای
کرد
هیچ
جۆرە هاوکارییەک
لە
بواری ئەتۆمی
لەگەڵ
ئەم
وەڵاتەدا
بە
ئەنجام
نەگەیەنن.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
کۆنفرانسی جیهانی دژی ڕەگەزپەرستی
کنفرانس
جهانی
ضد
آپارتاید
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
کۆنفرانسی جیهانی دژی ڕەگەزپەرستی
International
Conference
Against Apartheid
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
کۆنەپەرستی
پەرستنی
باوی
کۆنی
ناڕەوا
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
کۆنەپەرستی
Reactionarism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
کۆنەپەرستی
ارتجاع/گذشته گرایی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
کۆنەپەرستی
مانای وشەکە «
گەڕانەوە
»
یە
بەڵام
بەمانای «پەرستشی
ڕابردوو
»
یان
«ڕابردووخوازی»
بەکار
هاتووە.
ئەم
زاراوە
دەرحەق
بەو
جۆرە گرووپ و حیزب و حکوومەت و خەڵکە بەکارهاتووە
کە
لە
بەرانبەر
هەرچەشنە گۆڕانکاریەکی
ئابووری
و
کۆمەڵایەتی
و سیاسیدا
دژایەتی
بکەن
یان
خوازیاری پووچەڵکردنەوەی
هەندێ
گۆڕانکاری و
گەڕانەوە
بۆ
ڕابردوو
بن
.
کۆنەپەرستی
و
پێشکەوتن
خوازی
لە
هەر
کۆمەڵگەیەکدا شتێکی ڕێژەییە و
پابەندی
قۆناغی
مێژوویی
ئەو
کۆمەڵگەیە
لە
قەڵەم
دەدرێت.
چونکە
لەوانەیە
ئەوشتەی
کە
لە
کۆمەڵگەیەک
پێشکەوتن
خوازانە
لە
ئەژمار
بێت،
لە
کۆمەڵگەیەکی
دیکە
کۆنەپەرستی
بێت.
لە
هەر
کۆمەڵگەیەک کۆنەپەرستان، بریتین
لە
باڵی
ڕاستی
توندڕەو (بڕوانە
چەپ
و
ڕاست
)
کە
دەست
و پێوەنیان
پابەندی
دەزگە
ئابووری
و کۆمەڵایەتیەکانی
ئێستا
و ڕابردووە و
لە
بەرانبەر
هەموو
گۆڕانکاریەک
بەربەرەکانێ
دەکەن.
کۆنەپەرستی
دژی
ستاندنەوەی
دارایی
و
دەسەڵات
لەدەست
چینی
سەردەست
و
ڕادەست
کردنەوەی
بە
چینی
ژێردەستە
. سیستەمە ئیستبدادی و دسپۆتیزمەکان و هێزە لایەنگرەکانیان،
لە
جوملەی کۆنەپەرستانن.
لە
بەرانبەر
کۆنەپەرستیدا هایراکییەک
لە
کۆنەپارێزی و ڕیفۆرمخوازی و
شۆڕشگێڕی
ڕیز
دەکرێت.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
کۆنەپەرستی
ارتجاع
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
کۆنەپەرستی
بیر
و
بڕوای
کۆنەپەرست
1
2
3
4
5
6
7