پَری دار، پَری گرفته.

پەریدار. [فاڵچی جنۆکەگر]

کاهِن.

رنگ ظروف سفالی

ڕەنگی دەفری سواڵەت

ننشین

دامەنیشە، ڕۆمەنیشە

خوو، سروشت.

گەهێ ئاهوو ڕەوش شاهی، گەهێ گەوهەر مەنیش ماهی
بڵا با سینە صەحرا بێ، بڵا با دیدە دەریا بێ!

ئاوی پیاو.

ئەی دەراتوو لە دوو مەجرایی دو میزابی مەبال
مەبە بادیی وەکو خەرزیهـ بەهەوای کیبر و مەنیی

هێمنیی.

وادیی بووە بە وادییی پڕ نووری (طوور) ی (نار)
(نەعلەین) لە پێ فڕێ بدە « نالیی » بە (ئەیمەنیی)

چنگدانە چنگی یەکتری

دست به یقه شدن و گلاویز شدن
کشیدن جسم سنگین با هن هن

پێسیری یەکتر گرتن و دە گژیەک ڕاچوون
کێشانی شتی قورس بە نیخەنیخ

شیک و خوش تیپ

لەبار و شیاو

ئەوەی ڕەنگی وەک چیمەن سەوز بێ.

وەک گوڵی ئاتەشیی، خەمڵیوە بە بەرگی چەمەنیی
قامەتی نارەبەرە، ناروەرە، نارەوەنە

بریتییە لە کوشتنی بە کۆمەڵی کەمینەی مەسیحی ئەرمەنستان کە لە نێوان ساڵەکانی 1915 تا 1923 لە لایەن سوڵتان عەبدولحەمیدی دووهەم، ئیمپراتۆری عوسمانی بە ئەنجام گەیشت. لە لایەن ئەرتەشی تورکەوە، چەند ئاکارێکی نامرۆڤانەی دیکە دەرحەق بە ئەرمەنییەکان ڕوویداوە کە بۆتە هۆی کۆچی زۆرەملێی نزیکەی دوو ملیۆن ژن و پیاو و منداڵی ئەرمەنی بۆ سووریا و کوشتنی نزیکەی 600 هەزار کەس لەم ڕێگەدا. لەم ساڵانەی دواییدا هەر لایەن و گرووپێک ئەم کۆمەڵکوژییەی خستبێتە ژێر پرسیارەوە، لە لایەن دەوڵەتی تورکیاوە تووشی زەخت و گوشار بووە.

قتل‌عام‌های‌ارامنه

Armenian Masscres

بەپێی ئەم بنەمایە، هەرکەسێک مافی بڵاوکردنەوەی بیروڕا و بۆچوون و هەواڵەکانی هەیە لەڕێگەی نووسراوەوە یا چاپەمەنییەکانەوە بێئەوەی بۆ بڵاوکردنەوەیان پێویستی بە ئیجازە بێت یان ناچار بە سانسۆڕ*کردن بێت.

آزادی مطبوعات

Freedom of the Press

نوعی کفش مردانه

جۆرێک کەوشی سووری بێ پاژنەی پیاوانە

أدنی عمر عقلي

Minimum mental age

پسوند شایانی

پاشگرێکە واتای شیان، شیاو ئەدا، خواردەمەنی، شیاوی خواردن

(پب.) بە دوای ڕەگی هەندێ فیعلی ڕابردۆوە دەنووسێ و ناوی شتێکی لێ پێکدێنی کە (فیعل)ەکە بەبێ ئەو سەرناگرێ. (تم: هبێد-٤٤و٤٥). سووتەمەنی (ئەو شتەی سووتان بێ ئەو نابێ)، خواردەمەنی (ئەو شتانەی بۆ خواردن دەشێن). تێبــ.- لەم ساڵانەی دواییدا وشەی (چاپەمەنی) لەباتی (مطبوعات)ی عەرەبی داتاشراوە. ئەمە بە دوو سەران هەڵەیە، یەکیان پاشبەندەکە خراوەتە سەر (ناو)ێک و ناوێکی تری پی دروست کراوە، کە دەگەڵ ڕەوتی زمانی کوردیدا رێک نییە. دووەمیان ئەوەیە ئەگەر چاومان لەو هەڵەیەش قووچاند دەبوایە وشە تازەکە مانای (کەرەستەی چاپ) یا (نووسراوێکی بۆ چاپ کردن) ئامادە کراوە، بدات کەچی دەبینین لاباتی چاپکراو بەکار دەهێنرێ.

ئەنجومەنی ئاسایش، یەکێکە لە شەش ڕوکنی سەرەکی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان. ئەرکی سەرەکی ئەنجومەن پاڕاستنی ئاشتی و ئاسایشی نێونەتەوەییە. ئەم ئەنجومەنە 15 ئەندامی هەیە کە پێنج لەم ئەندامانە (ئەمریکا، بریتانیا، ڕووسیا، فرەنسێ و چین) وەکوو ئەندامی هەمیشەیی لە ئەژمار دێن. 10 ئەندامی کاتی ئەنجومەن، لە لایەن کۆمەڵی گشتی ڕێکخراوە بۆ ماوەی 2 ساڵ هەڵدەبژێردرێن. بەپێی جاڕنامەی گەردوونی نەتەوەیەکگرتووەکان ئەندامانی ڕێکخراوەکە هاودەنگن لەسەر جێبەجێکردنی بڕیارەکانی ئەنجومەنی ئاسایش.
ئەنجومەنی ئاسایش دەسەڵاتێکی بەرفراوانی هەیە و سەرپەرشتی هێزی چەکداریی نەتەوەیەکگرتووەکان دەکات و پاش دەرکردنی بڕیارەکان جێبەجێیان دەکات و دەوڵەتانی ئەندامیش ناچار بە جێبەجێکردنیان دەکات. ئەگەر کێشەیەکی گرنگ بخرێتە بەردەستی ئەنجومەنی ئاسایش، بۆ جێبەجێکردنی پێویستە 9 وەڵات لە پانزە وەڵاتی ئەندام، دەنگی پێ بدەن بەو مەرجەی کە هیچکام لە پێنج ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەن، ڤیتۆ*ی نەکات یا دەنگی نەرێنی لەسەر نەدابێت.

شورای امنیت

Security Council

ئەنجومەنی باکووری یان ئەنجومەنی سکاندیناڤی، کۆمەڵێکە پێکهاتووە لە نوێنەرانی وەڵاتانی دانیمارک، سوید، ئیسلەند، فەنلاند و نەرویج کە بەمەبەستی پەرەپێدان بە هاوکاری لە بواری جۆراوجۆر لەنێوان وەڵاتانی سکاندیناڤی دامەزرێوە. ئەم ئەنجومەنە ئەندامانی خۆی دنە دەدا کە بۆ ڕێکخستنی بازاڕێکی هاوبەش بۆ بەرهەمەکانی خۆیان، چالاکییەکانیان ڕێک بخەن تاکوو بەرەو یەکیەتییەکی گومرگی هەنگاو بنێن. بەڵام ئەم جووڵانەوە، لەدوای دامەزرێنی« یەکیەتی بازرگانی ئازادی ئەورووپا» لە ساڵی 1959 و بە ئەندامبوونی دانیمارک و نەرویج و سوید لەو یەکیەتییەدا کۆتایی پێ هات.

شورای شمالی (نوردیک)

Nordiic Council

مجلیسی ئێدارە

ئەم ئەنجومەنە پێکهاتووە لە کلێسەکانی پرۆتیستان و ئۆرتۆدۆکس کە لە ساڵی 1948 دامەزراوە‌ و دوایی دامەزرانی ئەنجومەنی ڤاتیکانی2 (1969)، ئەندامانی کلێسەی کاتۆلیکی ڕۆماش هاتنە ناو ڕیزی ئەم ئەنجومەنەوە. ئەنجومەن لە بوارە سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی و ئایینیەکان دەکۆڵێتەوە و سەرنجێکی تایبەتیش دەداتە کێشەی وەڵاتانی جیهانی سێهەم. ئەم پێکهاتە بە دژی سیاسەتی ڕەگەزپەرستانەی ئاپارتایدە.

شورای جهانی کلیساها

World Council Churches