تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 912
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
کەمینە/کەمایەتی
گرووپێک،
بە
کۆمەڵێ تایبەتمەندی
هاوبەشی
نەتەوەیی، زمانی، کەلتووری و
ئایینی
کە
بەو
پێیە
خۆیان
لە
زۆرینە
*ی
خەڵکی
وەڵاتێک
کە
تێیدا دەژین،
بە
جیاواز
دەزانن.
ئەم
هۆشیارییە هاوبەشییەی
کەمایەتی
لە
ئاست
ئەم
جیاوازییانەدا دەبێتە بنەمایەک
بۆ
ئامانج
گەلێکی
سیاسی
تایبەت
و
لەم
بەستێنەوە دەکەونە
ژێر
ئازار
و بێعەدالەتی و تاراندن:
بۆ
وێنە
یەکسانبوون
لەگەڵ
زۆرینە
(
لە
بەرانبەر
بێعەدالەتی
ئیش
و
کار
)
یان
ڕەفتارێکی
تایبەت
(
وەک
پەروەردە
بە
زمانی زگماکی)
یان
داوای خۆدموختاری
کردن
(
بۆ
وێنە
ئەرمەنییەکان
لە
ئیمپراتۆریەتی عوسمانی، کوردەکانی ڕۆژهەڵاتی
ناوین
لە
دەوڵەتانی ناوچەکە و کاتولیکەکانی ئایرلەندی باکوور).
بە
دەگمەنیش هەڵدەکەوێ کەمایەتییەک
بە
پێچەوانەوە،
دەستی
بە
دەسەڵاتی
سیاسی
بگا و
ئینجا
زۆرینە
نەکەونە
ژێر
زەخت
و فشارەوە (
بۆ
وینە
ڕژێمی ئەفریقای
باشوور
لە
قۆناغی ڕەگەزپەرستیدا).
کەواتە
«
کەمایەتی
» و«
زۆرینە
»
بە
پلەی
یەکەم
، چەمکی
سیاسی
لە
قەڵەم
دەدرێن
بەر
لەوەی
کە
چەمکێکی عەدەدی
بن
.
لە
پێش
سەدەی 19
تەنیا
کەمایەتییە ئایینیەکان
بوون
کە
لە
گۆڕەپانی نەتەوەیی و نێونەتەوەییدا چالاکییان ئەنوێند.
لە
سەدەی
نۆزدە
بەملاوە
هۆشیاری
نەتەوەیی پەرەی
سەند
،
ئینجا
کەمایەتییە نەتەوەییەکانیش گرنگایەتی زۆریان پێدرا.
کەواتە
لە
ڕوانگەی ناوخۆییەوە کەمایەتییە نەتەوەییەکان بەزۆری
بۆ
چاککردنی وەزعی
خۆیان
دەنگیان هەڵبڕی (
بۆ
وێنە
چیکەکان
لە
ئیمپراتۆرییەتی بنەماڵی هاپسبۆرگ).
کەچی
لە
ڕوانگەی نێونەتەوەییەوە کەمایەتییەکان بوونە
هۆی
ئەوەی
کە
نەتەوەیەک نەتوانێ
لە
کاروباری نەتەوەکەی دیکەدا
دەستێوەردان
بکات (
وەک
ئەوەی
کە
هیتلەر کەمایەتییە
ئەڵمانی
زمانەکانی،
کردە
دەسپێچکێک
بۆ
گوشارهێنان
بۆ
سەر
دەوڵەتەکانی چێک و پۆڵەندا).
لە
ڕوانگەی
زانستی
سیاسیەوە
هەبوونی
کەمایەتی
لە
کۆمەڵگەدا یەکێکە
لە
مەرجەکانی دیموکراسیەت.
بە
واتایەکی
دیکە
،
هیچ
وەڵاتێک دیموکرات
نییە
مەگەر
ئەوەی
کە
کەمینەی
لە
خۆ
گرتبێ. بایەخی دیموکراسیەتیش پابەندە
بە
دەور
و ڕۆڵی
کەمینە
لە
کۆمەڵگەدا.
کەواتە
زامنکردن و
بە
ڕەسمییەت ناسینی
دەوری
کەمایەتی
لە
کۆمەڵگە
دەبێتە
هۆی
مانەوە
و بەقای ڕژێمێکی دیموکراتی.
بە
هەمان
شێوە
کە
هەڕەشە
و
گوڕەشە
لە
کەمایەتیش دەبێتە
هۆی
لەکەدار
بوونی
دیموکراسی
.
ئێستا
کە
لە
94
وەڵاتی
جیهاندا
شەڕ
و
ئاژاوە
بەرپایە
کە
سەرچاوەی زۆریان دەگەڕێتەوە
بۆ
پشتگوێخستنی
خواست
و مافەکانی کەمینەکان
کە
لە
لایەن
دەوڵەتانی پێوەندیدار
بەم
مەسەلەوە
وەلا
دەنرێت.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
گامینائاوەر
پیش
از
این
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گامینائاوەر
پێشتر
،
سەردەمی
پێشوو
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
ئاخرەمین
دواترینی
شت
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
ئاخرەمین
پسین
،
واپسین
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
ئاخرەمین
دواگین
، دواجارێک،
قڕە
،
دوایین
،
دوایی
، پڕگین. [ئاخرین]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
ئاخرەمین
اخر
،
اخیر
،
عقبی
.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاخرەمین
واپسین
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاخرەمین
هەرەپاشین:
ئەوە
ئاخرەمین
جار
بێ
پێت
بڵێم،
ئیتر
پێت
ناڵێمەوە
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاخرەمین
[ [ئاخر + ٢- ئەم + ئین]، [عا. کو.] ]
«ستـ.» تمـ: ٣-
ئاخر
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
ئاسمین
یاسەمەن
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاسمین
یاسمن
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاسمین
یاسەمەنە
، گوڵێکی دارووکەی
سپی
و
بۆن
خۆشە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاسمین
(
باک
) یاسەمەنە(گوڵ)
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئامین
[ [= عا، لهعیبری وهرگیراوه]]
وشەیەکە
پاش
دوعا
و
پاڕانەوە
لە
خوا
، دەیڵێن مانای: دوعاکە
قبووڵ
که
، مەبەستەکە
پێک
بێنه، با
وا
بێ
. تێبــ. ــ
ئەم
وشەیە
دەگەڵ
ئیسلامەتی
هاتۆته
ناو
زمانی کوردییەوە و
بە
شێوەیێکی
تایبەتی
پاش
خوێندنی «فاتیحا» دەکوترێ، مەسیحییەکانیش
پاش
نوێژ
و دوعای
خۆیان
«ئامێن»
دەڵێن
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ئیخوانولموسلمین
بزووتنەوەی
ئیخوانولموسلمین
لە
ساڵی 1929
لە
لایەن
«
حسن
البنا»
لە
میسر
دامەزرێ بەمەبەستی
گەڕانەوە
بۆ
یاسا
و بنەماکانی سەرەتای
ئیسلام
.
ئەم
بزاڤە توانی
تەلی
سوز
و عاتیفەی موسڵمانان ببزوێنێ و
بەرەو
لای
خۆی
ڕاکێشیان بکات
بە
چەشنێک
کە
لە
کۆتاییەکانی
جەنگی
جیهانی
دووهەم
، ژمارەی ئەندامەکانی گەیشتە 2 ملیۆن
کەس
و توانی
لە
وەڵاتە عەرەبییەکان
بە
تایبەت
میسر
، پێگەیەکی
باش
بەدەست
بهێنێ.
پاش
ئەوەیکە
ئەنوەر
سادات
، سەرۆکوەزیری
میسر
لە
ساڵی 1948
ئەم
بزاوتەی
بە
نایاسایی و
یاساغ
ناوبردە
کرد
، لایەنگرانی
ئیخوانولموسلمین
سەرۆک
وەزیریان تیرۆر*
کرد
و
پاش
ماوەیەکیش (
حسن
البنا) کوژرا.
لە
ساڵی 1954
ئیخوانولموسلمین
، هەوڵی
دا
سەرۆککۆمار، «عەبدولناسر» تیرۆر بکات
بەڵام
نەیتوانی. ئەویش بزاوتەکەی پێچایەوە و ئەمەش
بوو
بەهۆی
ئەوە
کە
بنکەی
ئیخوانولموسلمین
لە
قاهیرەوە بگوێزرێتەوە
بۆ
دیمەشق و ببێتە ڕێکخراوێکی
شاراوە
و ژێرزەمینی.
ئیخوانولموسلمین
ئەمڕۆکە
لە
میسر
و
چەندین
وەڵاتی
ئیسلامی دیکەدا
چالاکی
ئاشکرای
هەیە
.
بۆ
وێنە
لە
سوودان
لە
حەفتاکاندا
لایەنگری
زۆری
بەدەست
هێنا
و توانی
لە
هەڵبژاردنەکانی 1986
بە
ناوی
«بەرەی نەتەوەیی ئیسلامی»
بەشداری
بکات و 51
کورسی
پەرلەمان
بەدەست
بهێنێت.
ئەم
ڕێکخراوە
لە
وەڵاتی
میسر
وەکوو
حیزبێکی نایاسایی و
بە
شێوەیەکی
شاراوە
درێژە
بە
چالاکی
ئەدا
تەنانەت
دەگوترێ
لەناو
پەرلەمانی
ئەم
وەڵاتەدا
لایەنگری
بەرچاوی
هەیە
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ئیخوانولموسلمین
اخوان المسلمین
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ئیخوانولموسلمین
Moslem Brotherhood
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئەرمین
ئەستێرەی قیبلەیە(جەدی)
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئەزمین(باک)
تامکردن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئەسمین(باک)
یاسەمەنە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئەسکەنجەمین
سکنجبین
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئەسکەنجەمین
ئەسکەنجەبین
10
11
12
13
14
15
16