بە کارمەندانی پایەبەرزی وەزارەتی دەرەوە و ئەو کەسانەی کە سیاسەتی دەرەوەی وەڵاتێک بەڕێوە دەبەن، دیپلۆمات دەگوترێ. دیپلۆماتەکان، لە زۆربەی وەڵاتان بەم ڕیزەی خوارەوە پۆلێنبەندی دەکرێن:
ڕاوێژکار (پلە 1، پلە 2، پلە 3)، سکرتێری یەکەم، سکرتێری دووهەم، سکرتێری سێهەم و ئاتاشە (کارمەند) کە خۆی بە کارمەندی سیاسی ، سەربازی، ئابووری و کەلتووری دابەش دەکرێت.
دیپلۆمات دەبێ جگە لە بوارە زانستییەکەی خۆی، لە بوارە جۆراوجۆرە زانستی و کۆمەڵایەتییەکانی دیکەش بەهرەی هەبێ و لە دابونەریتی خەڵکی ئەو وەڵاتەی کە تێیدا ئیش دەکات ئاگەدار بێت.

(ره هه مات - rehemat)

به زه یی هاتنه وه، ره حم پێ کردن، به خشین.

(سیمات - simat)

نیشانان، سیما، ئه دگاران.

(سومات - sumat)

پایه به رزان.

سرگین سفت لگدمال شده

کەمرە، گەمڕە

سەردەم، کات،ڕۆژگار.

تەرسەقولی ئەسپ و ئێسترو ماین وئیتر-کردن.

جلگه شورەزار
ناحیەای در کردستان
شەمات شطرنج

دەشتی شۆرەکات
مەڵبەندێکە لە کوردستان
وشەی فۆڕانی شەترەنج

یا مەبەست وڵاتی شامە، یا جەمعی (شامە) ی بە مەعنا خاڵە، یا ڕستەی (شاە مات) ـە کە لە زاراوەکانی شەترەنجە.

ماتەم، وەکو زولفەینی سییەهـ ، گرتی سەراپات
پۆشی لە ڕوخت تەعبییەیی بەیدەق و شامات

دەشتێکی شۆرەکات، مەڵبەندێکە لە کوردستان، ووشەی دۆڕانی شەترەنجە.

فَرَح بِمُصیبَة الغَیر / شادبوون بە خەمی خەڵک.

خائبون / هیوابڕاو. بێنەوایان. نائومێدان.

حَسَد / بەدی.

کوشتنی شای شەترەنجە لە یاری کردەنێدا، خانی دەفەرمووێ فیل و روخ و کەرگەدەن کو هاتن دین میر و معلمی خوه ماتن.

(سومات ـ sumat)

بێده نگ بوون ، بێده نگی، خاموۆشی.

إبتكار / وشەسازی. وشەداڕشتن. هەڵبژاردنی وشە و بەکارهێنانی لە شوێنی خۆیدا.

(تاممات ـ tammat)

ڕووداوی گه وره و به ڵای قورس، وێردو قسه ی سۆفیان، وڕاوه ی هه ندێ له سۆفی و ده روێشان، په سڵان، رۆژی قیامه ت.

(زه لمات ـ zulumat)

زوڵومات،تاریکستان،پێشینان پێیان وابوو که زوڵومات،ئه و سه ری زه وییه و له وێنده ر سه رچاوه یه بخواته وه نه مری وه ده ست دێنێ؛ بۆیه به و سه رچاوه یه ده گوترا ئاوی حه یات. ده ڵێن ئه سکه نده ر به پیری ئاوی حه یا ته وه چوو، به ڵام پێی نه گه یی و خدر پێغه مبه ر له ئاوی ئه و سه رچاوه یه ی نۆشی و ژیانی نه مری به ده ست هێنا، جوگرافیانووسانی کۆن به جه مسه ری باکووریان ده گوت زوڵومات چونکه ماوه ی شه ش مانگ له وێنده ر هه ر تاریکه.