ئەنگوچکە سۆرانی

(ئەردە.): فەقێیانە٬ ئەنگوچک٬ سۆرانی

چەتە٬ دزگیر٬ ڕادار

گیاهی است برگ سوزنی و سمی

گەنەلۆ، گیایەکە لە تیرەی گەڵادەرزی ئاژەڵ کۆر دەکا

سراغ کسی رفتن

سەردان لە کەسێ: هاتە سۆراغم داوای قەرزەکەی کرد

برگ پاییز قبل از ریختن

گەڵای پایز پێش زەرد بوون

ئێلێکی کوردانە لە کۆچەری میرانە، ڕەنگە لە ڕۆژاوای ماردینێ بن

ئامرازێکە لە خانوبەرە بەرزەکاندا شوێنی تایبەتی بۆ دەکەن و لە نهۆمێکڕا بۆ نهۆمێکی تر لە باتی پلیکان پێی سەردەکەون یا دێنەخوار.

گلابی و سیب نیم سرخ و نیم زرد

هەرمێ لاسوورە، سێوەلاسوورە

بیماری باد سرخ

بای سوور، نەخۆشییەکی گرانە، نەخۆشی تای گرانی لێ دێ و لاچاوی سوور دەبێ، بای ممبارەک

مەڕێکە گووێیەکانی درێژو لوول و ڕاست ڕاوەستی و چەند جغزێکی ڕەش یا سووری لە ڕوویدا بێ و لەشی سوور بێ و چەند پەڵەیەکی سپی لە لەشیدا بێ

بزنێکە گووێیەکانی ڕاست و لوول ڕاوەستن و لەش و سەری سوور بێ

مەڕێکە چەند جەغزێکی ڕەش یا سووری لە ڕووی بێ بەڵان لەشی سوور بێ

(باک.):خەنەیی٬ سوورخون

(باک.): سوورێکە بە زەردی بڕوانێ

سانسور

ئەم زاراوە لە وشەی لاتینی censere بە مانای حوکم کردن و بایەخ دانان وەرگیراوە بەڵام لە زاراوەی سیاسیدا بریتییە لە بەرگری کردن لە بڵاوکردنەوە و دەربڕینی هەر مەرام و بەرهەمێک (ئەدەبی، هونەری، سیاسی، ئایینی و فەلسەفی) کە لە ڕوانگەی سیستەمی سیاسی یا ئەخلاقی ــ کە دەسەڵاتی حاکم پشتیوانی لێ دەکات ــ زیانبار و مەترسیدار لە قەڵەم بدرێت. سانسۆر ڕابردوویەکی دوور و درێژی هەیە بەڵام بەکاربردن و بەرجەستە بوونەوەی ئەم دیاردە دەگەڕێتەوە بۆ قۆناغی پاش داهێنانی چاپ.
کڵێسەی کاتۆلیک لە سەدەی 16 ی زایینی، یەکەمین لیستی کتێبی قەدەغەکراوی ڕاگەیاند و پڕوتستانەکانیش لە سەردەمی «ڕیفۆرمی ئایینی» لە سانسۆر کەڵکیان وەرگرتووە.
سانسۆر لەم چاخەدا بە دوو جۆر ئەنجام دەدرێ:
یەکەم، سانسۆری هۆشیارکەرەوە (ناڕاستەوخۆ) واتە لە پێش چاپ و بڵاوکردنەوە، بەر بە دەربڕینی مەرام یا بڵاوکردنەوەی بەرهەمێک دەگیرێت. لەم جۆرە سانسۆرەدا خاوەنی دەزگەکانی بڵاوکردنەوە ناچار دەکرێن ئەو بابەتانە بڵاو نەکرێنەوە کە لە بەرژەوەندی سیستەمی فەرمانڕەوادا نین یا خود ناچاریان دەکەن بە پێچەوانەی ویستی خۆیان، هەندێ بابەت بۆ پیاهەڵدان و ستایشی حکوومەت بڵاوبکەنەوە. لەم وەڵاتانەدا لەبەر ئەوەی نووسەران تووشی گێچەڵ نەبن، ناچار دەبن بە پارێزەوە شت بنووسن و لە ڕاستیدا خۆ سانسۆر دەکەنەوە (auto-censor).
دووهەم، سانسۆر ی سزادەر (ڕاستەوخۆ)، کە بەپێی یاسا و بە فەرمانی دادگە بەڕێوە دەچێ. سانسۆر بە گشتی تایبەتی وەڵاتانی ئیستبدادی و تۆتالیتەرییە بەڵام لە وەڵاتانی دیموکراتیش تا ڕادەیەک سانسۆر چێ دەکرێت. لەم وەڵاتانەدا کاتێک قۆناغێکی نائاسایی و هەستیار (بۆ وێنە کاتی شەڕ) دێتە پێشەوە، سانسۆر بەکار دەبرێت. هەروەها لە هەموو وەڵاتێک، یاسایەک دەردەچێت تاکوو لە بڵاوبوونەوەی ئەو بەرهەمانەی کە «دژی دەروون پاکی و ئەخلاقی گشتی» بێت، بەرگری بکات.

چەوەندەری سوور.

یتیم بی سرپرست

بێ دایک و بێ سەرپەرست

(خۆ.):بزن٬ گیسک یا کاریلەیەکە گووێیەکانی سوور و شۆڕبێ.

نیمەسرخ

شتێ کە هەندێکی سوور بێ: سێوی لا سۆر، مەلای لا سۆر

نوعی حلوا از آرد و شیره انگور