تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: نالی
چەرخ - ی یەکەم -
هەرچیی کە بسووڕێتەوە. لێرەدا مەبەست تەشییە.

زەمانە چەرخ و، چەرخی ئاسمانیشی، فەلەک فیلکە
سەری ڕشتەی وجوودی چەندە باداویی و هەر ماوی
سەرچاوە: نالی
ڕەوان ی یەکەم
بەرز و قنج.

بێ، سەروی ڕەوانم! کە لەبەر ئەشکی ڕەوانم
خەرقە بووەتە غەرقە، کەوا سەوزە لەبەرما
سەرچاوە: نالی
گەردەن ی یەکەم
سەرچاوە: نالی
یەتیم
هەتیو.

یا ڕەئسی یەتیمێکی کە بێ بەرگ و نەوا بێ
غەڵطان و سەراسیمە: نە داکێک و نە بابێ
سەرچاوە: نالی
یەسار
لای جەپ.

زوڵفانی سییەهـ ماری به ئازاری دڵی زار
گاهێ له یەسارن، به جەفا، گەهـ له یەمینن
سەرچاوە: نالی
یەشم
بەردێکی ساف و بریقەدار و، نوختە نوختەیە، نوختەی سپیی و سەوز و شینی تیایە.

یەمی دیدە پڕ لە مەرجان، وەک یەشمی ئابدارە
شەبەیە شەبیهی زوڵفی سیاهی وەک زوخاڵیی
سەرچاوە: نالی
یەشم
سەرچاوە: نالی
یەقین
باوەڕ، ئیمان.

گۆچانی غیرەتت لە ملمدا موعەوذە بێ
تا موژدە دێ کە نووری یەقینم موظەففەرە
سەرچاوە: نالی
یەلدا
وشەیەکی سەریانییە واتە لەدایکبوون، درێژترین شەوی ساڵە کە دوا شەوی دوا مانگی پایزە. بۆیە وا ناونراوە چونکه حەزەرەتی عیسا لەو شەوەدا له دایک بووە.

شەوی یەلدایە، یا دەیجوورە ئەمشەو
که دیدەم دوور له تۆ بێ نوورە ئەمشەو؟!
سەرچاوە: نالی
یەم
دەریا.

یەمی دیدە پڕ لە مەرجان، وەک یەشمی ئابدارە
شەبەیە شەبیهی زوڵفی سیاهی وەک زوخاڵیی
سەرچاوە: نالی
یەمین
لای ڕاست.

زوڵفانی سییەهـ ماری به ئازاری دڵی زار
گاهێ له یەسارن، به جەفا، گەهـ له یەمینن
سەرچاوە: نالی
یەنبووع
کانیی.

فویووضاتی (صەفا) و (مەروە) هەروەک ناودان دەمدەم
لە یەنبووعی دڵی پڕ زەمزەمەی میزابی جاریی بێ!
سەرچاوە: نالی
یەوم
ڕۆژ.

ئایا مەقامی ڕوخصەتە لەم بەینە بێمەوە،
یا مەصڵەحەت تەوەققوفە تا یەومی نەفخی صوور؟
سەرچاوە: نالی
یەکبارە
بەیەکجاریی.

به حەسرەت عومری من یەکبارە فەوتا
مەگەر عومرێ دوبارەم پێ عەطا کەی
سەرچاوە: نالی
یەکتایی
سەرچاوە: نالی
یەکدیی
یەکتر.

قەدری من چەندە لەلای دەوڵەتی دنیایی دەنیی،
قەدری ئەو کەمتر و، هەردوو لە غەمی یەکدی غەنیی
سەرچاوە: نالی
یەککە تاز
بەتەنها غارکەر، واتە لە هەموان پێشکەوتوو.

بن زک و جەبهەت سپیی، کلک ئێستر و دامەن سیا
یەککە تاز و سێ بڕ و، دوو باد و شەش دانگ و درێژ
سەرچاوە: نالی
یەکەچوون
سەرچاوە: نالی
سییەهـ
سیاه، ڕەش.

ماتەم، وەکو زولفەینی سییەهـ ، گرتی سەراپات
پۆشی لە ڕوخت تەعبییەیی بەیدەق و شامات
سەرچاوە: نالی
* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە
نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو
سەرچاوە: نالی
ئایەت
نیشانە.

طەڵعەتی ئایەتی جان. مەظهەری ئیعجازی بەیان:
لەبی دورج و، دەهەنی سیڕڕ و، کەلامی عەلەنە
سەرچاوە: نالی
ببیەم
ببیسم.

ئەو خاکی دەرە مەسکەنی صەد ساڵەمە، شایەد
جارێ لە دەمی تۆ ببیەم: « سەگ بەوەفایە »
سەرچاوە: نالی
بێپەردە و کینایەت
ئاشکرا و بێ پێچ و پەنا.

قیصصە بێ پەردە و کینایەت خۆشە: شاهی من کەوا
عادیلێ بوو قەت عەدیلی ئەو له دنیا نەبوو،
سەرچاوە: نالی
تایەکی
تەڵەموویەکی،

تا تایی سەری طوڕڕەیی پڕ پێچشی با دا،
هەر تایەکی بارێکی گوڵ و نافە بە با دا
سەرچاوە: نالی
جاهیلییەت
نەزانیی، سەردەمی پێش هاتنی ئایینی ئیسلام.

لە نەفخی صوور و نەشری بەعثەتی دینی حەق ئیحیا بوو
لە قەبری جاهیلییەت هاتەدەر هەرچیی موسوڵمانە
سەرچاوە: نالی
جیرایەی صاڵحان
ئەو بەراتەی بۆ پیاوچاکان تەرخان ئەکرێ کە پێی بژین و خەریکی خواپەرستیی خۆیان بن.

لامەدە « نالیی » لە ئەنباری جیرایەی صاڵحان
گەرچی ببیە خۆشەچینی دانەیی خەرمانی ڕۆم
سەرچاوە: نالی
حییەل
حِیَل ، جەمعی حیلەیە واتە فێڵ.

بێش و کەم بێ شکەم و حیرص، وەکوو طیفلی ڕەضیع
زاوییە بێشکەم و بێ شکم و بێ حییەلم
سەرچاوە: نالی
خاصییەت
نیشانەی تایبەتیی.

صابوونی کەففی پێیە کەفی زاری چاپلووس
خاصییەتی ڕەقیقی هەیە نەرمیی زوبانی لووس
سەرچاوە: نالی
زایەوە
تەقیی.

هەر چاوەیێ کە وشک و عەقیمی بوڵەندییە،
وەک طەبعی من بە نەظمی خوشی نەغمە زایەوە
سەرچاوە: نالی
سییەهـ
ڕەش.

زولفت که لەسەر ڕوو به خەم و تابشە ئەمڕۆ،
دوودی سییەهی عوودە لەسەر عاریضی پشکۆ
سەرچاوە: نالی
سییەهـ ڕوو
ڕوو ڕەش.

موددێکە کە هەم گەردشی دەورانی سوپێهرم ،، موغبەڕ بووە میهرم
ئاوێنەیی دڵ شاهیدە هەرچەندە سییەهـ ڕووم ،، میرئاتی جەلاتم
سەرچاوە: نالی
سییەهمار
ڕەشمار.

زوڵفانی سییەهـ ماری به ئازاری دڵی زار
گاهێ له یەسارن، به جەفا، گەهـ له یەمینن
سەرچاوە: نالی
سەنگی سییەهـ
بەردە ڕەشە.

بەو ڕەحمەتە عامەت کە دەکا سەنگی سییەهـ زەڕ
لەم قەلبە کە وەک بەردە، ڕەشە، « رش رشاشا »
سەرچاوە: نالی
شایەد
بەڵکو.

ئەو خاکی دەرە مەسکەنی صەد ساڵەمە، شایەد
جارێ لە دەمی تۆ ببیەم: « سەگ بەوەفایە »
سەرچاوە: نالی
صیدقی نییەت
ڕاستیی نیاز.

بۆ جیواری حەق لە هەر جێ صیدقی نیییەت کافییە
من لە (بیت اللە) ئینشەڵڵا (بأذن اللە) دەڕۆم
سەرچاوە: نالی
عینایەت
گوێ پێ دان و خزمەتکردن.

فەرقێکی نەکرد نەفسی نەفیسم بە عینایەت ،، وەحشیی لە ویلایەت
لەم گۆشەیی وێرانەیە هەر مامەوە وەک بووم ،، وەیشوومی وڵاتم
سەرچاوە: نالی
مایەپەروەر
ئەوەی کە ماددەکان پەروەردە ئەکات.

ئەی شەمسی مایە پەروەر و ئیکسیری قەلبی خاک!
بنواڕە حاڵی هالیکی ئەم خاکە ئەحقەرە
سەرچاوە: نالی
موبەییەن
ڕوونکراوە.

موبەییەن بوو لە قورئاندا بە نووری (قُرَّة ُاﻷَعْیُنْ)
نە واضیح بوو بە (کەششاف) و، نە ڕۆشن بوو بە (بەیضاویی)